Studiegids voor artikelsamenvattingen bij gerontologie en latere levensfases

Organismes die cellen bevatten die veelvoudig delen kunnen zorgen voor kanker. Echter kan dit onderdrukt worden door tumor suppressor mechanismes. Deze mechanismes kunnen in de vorm van DNA schade beperkingen werken, maar ook kan het DNA hersteld worden. Ook kan het voorkomen dat beschadigde cellen al apoptose ondergaan en zo niet ontwikkelen in kankercellen. Ook kan de proliferatie geblokkeerd worden, waardoor de cel niet meer verder zal delen. Wanneer mutaties optreden in de oncogenen p53 en/of p16/pRB kunnen de signaaltransductiepathways verstoord raken. Verouderende cellen hopen zich vaak op in mensen, maar ook dieren die ouder worden. Vaak worden ze gevonden bij degeneratieve ziektes, zoals osteoartritis en atherosclerose. De verouderingsrespons van cellen bestaat enerzijds uit tumorsuppressie, maar anderzijds uit schadelijke effecten. Er bestaat een theorie dat de telomeren bij iedere celdeling verkorten, waardoor DNA schade ontstaat en de deling stopt. Het verouderingsprogramma van de cel zorgt ervoor dat de beschadigde cel geblokkeerd wordt en zich niet verder deelt. Disfunctionele telomeren kunnen zorgen voor een herhaalde celdeling, of nog meer schade aan de telomeren. Oxidatieve stress kan er ook door ontstaan, waardoor de mitochondriën beschadigd raken en afnemen in aantal.

Externe factoren kunnen ook zorgen voor DNA schade, een verstoorde chromatine organisatie door DNA replicatie of schade (genotoxische stress) en expressie van bepaalde oncogenen. Alle somatische cellen die zich kunnen delen kunnen ook veroudering ondergaan. Er zijn bepaalde fenotypische factoren die bijdragen aan de veroudering van cellen. Er bestaan oplosbare signaalfactoren, zoals interleukines, chemokines en groeifactoren, maar ook gesecreteerde proteases en gesecreteerde onoplosbare componenten. De proteases kunnen zorgen voor het veranderen van membraaneiwitten wat zorgt voor oplosbare versies van de membraangebonden receptoren, degradatie van signaalmoleculen en degradatie van extracellulaire matrix. IL-6 (interleukine-6) is een pleiotroop pro-inflammatoir cytokine en de productie hiervan neemt aanzienlijk toe wanneer er sprake is van schade van het DNA en oncogenen. Ook IL-1 is een pleiotroop pro-inflammatoir cytokine en de productie hiervan neemt ook toe wanneer DNA schade is opgetreden. IL-8 als reactie op IL-6 en IL-1 neemt ook toe in productie. De productie van MCP is ook toegenomen wanneer DNA schade is opgetreden. De upregulatie van stromelysine-1 en 2, maar ook van collagenase-1 neemt toe. Dit wordt veroorzaakt door de matrix metalloproteinases (MMPs).

Carcinogenese kan ook ontstaan door serine proteases en regulatoren van de plasminogeenactivatie.Reactieve oxigen species (ROS) kunnen ook bijdragen aan de carcinogenese. De activatie van zowel DNA damage response als van p38MAPK zorgt voor carcinogenese, evenals van miR-146a en miR-146b. HMGB1 bindt de minorgroeve van DNA, waardoor de nucleosoomformatie wordt gestabiliseerd en daardoor weer de expressie van sommige genen tot uiting komt. Het gaat een verbinding aan met p53. Inflammatie kan zorgen voor de progressie van bepaalde ouderdomsziektes, zoals de ziekte van Alzheimer, atherosclerose, osteoartritis en ook kanker. De meeste onoplosbare componenten van de extracellulaire matrix zijn enzymen van de gesecreteerde proteases. Chronische inflammatie zorgt voor cytokine activatie van leukocyten die weer zorgen voor de productie van cytokines.

Een studie om de impact goed geplande zorg rond het levenseinde bij oudere patiënten te onderzoeken. Het was een prospectieve randomised controlled trial die is uitgevoerd in een ziekenhuis in Melbourne, Australië. Er deden 309 patiënten die ouder waren dan 80 jaar mee, die 6 maanden gevolgd werden, of totdat ze overleden. De deelnemers werden gerandomiseerd in 2 groepen: de reguliere zorg of uitgebreide zorgplanning waarbij geholpen werd met reflecteren op de doelen, waarden en het geloof van de patiënten, dit om de toekomstige zorgbehoeften vast te stellen en vast te leggen. De belangrijkste uitkomst was of de wensen van de patient kenbaar waren en gerespecteerd werden. Andere uitkomsten waren de tevredenheid van zowel patiënten als familie omtrent het verblijf in het ziekenhuis, het stressniveau, de angst en depressie.

Na de 6 maanden was bij 89% van de patiënten in de interventiegroep die overleden de wensen bekend en werden gerespecteerd, tegenover slechts 30% van de controlegroep. De mortaliteit tussen de twee groepen verschilde niet.

De patiënten, of familieleden wanneer de patiënten waren overleden, waren in de interventiegroep significant tevredener over de gang van zaken.

De familie van de patiënten die overleden werden na gemiddeld 104 dagen geïnterviewd. Vergeleken met de controlegroep had de familie van de interventiegroep minder symptomen van post-traumatisch stresssyndroom, depressieve klachten en angsten. Ook waren zij meer tevreden over de kwaliteit van het overlijden, zowel vanuit hun eigen perspectief als dat zij dachten dat hun familielid het overlijden had ervaren.

Veel mensen worden tegenwoordig veel ouder, vanwege de toenemende mate van zorg en behandelingen, maar vaak gaat dit wel gepaard met comorbiditeiten. Wat is nu succesvol ouder worden? De biomedische theorie van succesvol ouder worden houdt in dat de levensverwachting verhoogd wordt in combinatie met een minimale fysieke en mentale achteruitgang. Het houdt ook in de afwezigheid van chronische ziekte en risicofactoren voor een ziekte. Er moet een hoog niveau van onafhankelijk functioneren bestaan, prestatie, mobiliteit en cognitief functioneren. Echter is het wel zo dat wanneer mensen in “ziek” of “gezond” in worden gedeeld, er alsnog een hele brede range bestaat tussen ziek en gezond. Hierdoor werden de categorieën veranderd in “gewoon oud worden” en “succesvol oud worden”. Succesvol ouder worden is volgens deze theorie het afwezig zijn van ziekte, behoud van de fysieke en cognitieve functie en het behoud van autonomie en sociale steun. Dit model is afkomstig van Rowe en Kahne. Het psychosociale model van succesvol ouder worden houdt meer de tevredenheid met het leven, de sociale participatie en het functioneren en de psychosociale factoren van veroudering in. De tevredenheid met het leven wordt getest aan de hand van geluk, relatie tussen gewenste en behaalde doelen, moreel, stemming en het algehele welzijn. Het ouder worden wordt in dit perspectief gezien als een dynamisch proces, de ontwikkeling van het leven en het groeien en leren door ervaringen in het verleden en hiermee om te gaan, terwijl men realistisch blijft. Uit onderzoek is gebleken dat de meest genoemde definitie van succesvol ouder worden was een goede gezondheid en behoud van functionaliteit. Succesvol ouder worden moet gezien worden vanuit verschillende invalshoeken en moet een doel zijn om na te streven.

Consultatiebureau voor ouderen

Veelvoorkomende ziektes bij ouderen zijn hart- en vaatziekten, diabetes, osteoartritis, kanker en CVA. Het doel van de consultatiebureaus voor ouderen is vooral om vroegtijdige opsporing van gezondheidsproblemen te bewerkstelligen en de autonomie van de oudere moet behouden worden. De doelgroep van de consultatiebureaus zijn vooral ouderen tussen de 55 en 75 jaar of ouder, ouderen met een lage sociaaleconomische status (SES) en ouderen in een bepaalde wijk die kwetsbaar zijn. Het consult wordt meestal uitgevoerd door de wijkverpleegkundige. Het risico op hart- en vaatziekten, valongevallen en botbreuken en psychosociale problemen worden in kaart gebracht tijdens het consult. De accommodatie waarin de consulten plaatsvinden moeten voldoende privacy hebben, het moet een rustige en sfeervolle ruimte zijn en er moet een telefoon en computer aanwezig zijn, er moet een ruimte zijn waar mensen zich om kunnen kleden, er moet koffie of thee geschonken kunnen worden, er moet een vorm van een ontvangstruimte zijn en er moet voldoende daglicht aanwezig zijn. Het is vooral gericht op primaire preventie. Er moet meer onderzoek verricht worden naar de (effecten van) preventie bij ouderen, er moet aandacht besteed worden aan de sociaaleconomische status en er moeten goede screeningscriteria zijn. Bovendien moet er een goede afstemming het de huisarts plaatsvinden.

Wanneer mensen ouder worden neemt de botdichtheid af en de preventie van vallen toe. Dit zorgt voor een toename in incidentie van heupfracturen en wervelfracturen van mensen boven de 70 jaar oud. De fracturen kunnen zorgen voor een beperking in de zelfredzaamheid, een afname van de kwaliteit van leven en de levensduur. Wanneer mensen ouder worden neemt ook de zorgbehoefte toe als gevolg van bijkomende complicaties. Fractuurpreventie moet gestart worden bij ouderen. Deze fractuurpreventie bestaat uit een verandering van de leefstijl door voldoende te bewegen en gezond te eten. Wanneer de calciuminname van ouderen met een verhoogd valrisico lager dan 500 milligram per dag is, of wanneer de calciuminname lager is dan 1200 milligram per dag in combinatie met chronisch corticosteroïden gebruik moet calciumsuppletie plaatsvinden. Bovendien wordt calcium toegevoegd wanneer ouderen een tekort hebben aan vitamine D. De secundaire valpreventie bestaat uit behandeling met bisfosfanaten. Een botdichtheidsmeting wordt verricht bij mensen die een verhoogd risico hebben op osteoporose.

Wanneer de botdichtheid minder is dan -2.5SD op middelbare leeftijd en -1 op oudere leeftijd is er sprake van osteoporose. Er moet suppletie van bisfosfanaten plaatsvinden. Wanneer mensen een tekort hebben aan vitamine D, of nierinsufficiëntie hebben, moet calciumsuppletie plaatsvinden. Het botweefsel wordt hierdoor verzadigd en de botdichtheid neemt toe. Echter is het zo dat ouderen die calciumsuppletie krijgen meer kans hebben op cardiovasculaire complicaties. Calciumafzettingen die zich in de vaatwand vormen worden zowel door een passief als een actief proces gereguleerd. Het passieve proces wordt veroorzaakt door een hoog calciumniveau. Het actieve proces wordt veroorzaakt door geoxideerd LDL dat zorgt voor differentiatie van mesenchymale stamcellen tot osteobastachtige cellen. Nierinsufficiëntie en botresorptie kunnen zorgen voor passieve mineralisatie van botachtige matrix in de vaatwand. Vitamine D kan zorgen voor bijwerkingen zoals hypercalciurie, hypercalciëmie en achteruitgang van de nierfunctie, waardoor deze suppletie vaak niet toegepast wordt bij 80-plussers. Wanneer 80-plussers last hebben van osteoporose is een behandeling met bisfosfanaten en strontiumrenalaat het meest effectief.

Wanneer ouderen een tekort hebben aan vitamine D₃ moeten zij gesuppleerd worden met 400 tot 800 IU. Deze suppletie moet alleen plaatsvinden bij de oudste ouderen, ouderen met nierinsufficiëntie, comorbiditeit, donkere mensen en mensen die in een verzorgings- of verpleeghuis wonen. Er wordt gestreefd naar een vitamine D₃ spiegel van 75 tot 80 millimol per liter. De nadruk moet gelegd worden op calciumsuppletie bij ouderen door middel van de inname van zuivel. Wanneer de creatinineklaring van ouderen groter is dan 30 milliliter per minuut en er is sprake van osteoporose wordt er behandeld met bisfosfanaten. Het wordt afgeraden om calciumsuppletie bij ouderen toe te passen, vanwege onvoldoende bewijs over het effect ervan en er eventueel wel bijwerkingen op kunnen treden. Wanner de creatinineklaring van ouderen kleiner is dan 30 milliliter per minuut en er sprake is van een stoornis in de calcium/fosfaathuishouding moet de oudere doorverwezen worden naar de specialist.