Join with a free account for more service, or become a member for full access to exclusives and extra support of WorldSupporter >>
De rechtsstaat: ‘Wachten op een nieuwe dageraad?’ Is over de rechtsstaat de nacht gevallen, nu instituties zoals de onafhankelijke rechtspraak en de gebondenheid van het bestuur aan grondrechten ter discussie worden gesteld? - Hirsch Ballin - 2011
Inleiding
De wijze waarop het recht wordt gesproken en de gebondenheid van het bestuur aan de grondrechten is een discussie die bij velen weerstanden oproept. Op deze discussie reageren met de redenering, dat grondrechten en internationale verplichtingen gerespecteerd worden, volstaat niet. De overtuiging moet zodanig van aard zijn dat de rechtsstaat wordt gewild, gevierd en gedragen.
Kern
Vroeger was het voornamelijk de juristen die over ‘de rechtsstaat’ spraken. Maar tegenwoordig wordt de term ook als trefwoord gebruikt voor de overheid die het recht handhaaft. De rechtsstaat dient er immers juist toe, de overheid aan banden te leggen. Maar voor verscheidene juristen was dit de wereld op z’n kop: Het is de overheid die de rechtsstaat aan zijn burgers oplegt. Dat commentaar was systematisch correct, maar verloor toch iets wezenlijks uit het oog: Als we wensen dat burgers vertrouwen hebben in de rechtsstaat, dan gaat het niet alléén om dat het recht bescherming biedt tegen onbehoorlijk overheidsoptreden, maar dat burgers ook erop kunnen rekenen dat wetsovertreders op hun plichten worden gewezen.
De relatie tussen de rechtsstaat en de cultuur is een essentieel element die door juristen verwaarloost wordt. Het tijdig herkennen van opvoedingsproblemen, bestraffen met preventie als doelstelling en het voorbereiden van een terugkeer in de samenleving vallen ook onder het bereik van het krachtig en doordacht optreden. Volgens de auteur horen deze onderdelen ook bij de maatvoering die een rechtsstaat eigen moet zijn. Dit lijkt heel wat anders dan de verdediging van de rechtsstaat waar juristen vaak mee zijn opgevoed. Proportionaliteit en subsidiariteit vereisen ‘niet teveel’, maar ook ‘niet te weinig’.
Een tweede element dat wél stevig in de juridische begripsvorming verankerd is, is de rechtsstaat als garant van de grondrechten. Na de Tweede Wereldoorlog heeft Nederland de effectieve bescherming van grondrechten en mensenrechten tot grondslag van onze rechtsorde gemaakt. Daarentegen bestaat In de politiek een benadering waarbij grondrechten als hinderlijk voor het gewenste beleid worden gezien: Dit wordt ondersteunt met de redenering dat het nóg mooier zou zijn als men bij het optreden tegen misbruik en dwang in huwelijks-en gezinsemigratie minder last zouden hebben van het fundamentele recht op huwelijks- en gezinsvorming: Zie: Art.8 EVRM. Hierbij gaat wel een waarschuwing vooraf: Wie democratie en grondrechten van de mens als kenmerk van een rechtsstaat tegen elkaar uitspeelt, maakt hierbij meer dan een denkfout.
De derde en laatste element van de rechtsstaat is: de rol van de rechter. Zij zijn onafhankelijk omdat ze gebonden zijn aan wet en recht. De mogelijkheden van hoger beroep en cassatie verkleinen het risico van fouten die iemand definitief in onverdiend ongeluk stort. Dat is echt de reden waarom de rechtsstaat ankerplaats van vertrouwen kan en moet zijn.
Slot
Vaak wordt aangevoerd dat rechters niet gekozen zijn, en politici wel. Dat klopt: Politici worden gekozen en rechters niet. Maar de legitimatie van politici ligt niet enkel in het feit dat ze gekozen zijn. Ze zijn gekozen op grond van een constitutionele democratie. Democratische macht is altijd beperkte macht. Denk hierbij aan de scheiding van drie machten: Trias Politica. Omgekeerd is het een dure plicht van de rechter de democratisch gelegitimeerde bestuurders aan de basis van hun bevoegdheden te houden. De rechters ontlenen dus hun legitimatie aan diezelfde constitutie.
Staatsrecht en constitutioneel recht: De beste wetenschappelijke artikelen samengevat
Staatsrecht en constitutioneel recht: De beste wetenschappelijke artikelen samengevat
Samenvattingen en studiehulp bij artikelen voor staatsrecht en constitutioneel recht
- 20+ samenvattingen bij artikelen voor staatsrecht en constitutioneel recht, zie de supporting content van deze studiegids
Inhoud
- Verkenning inzet en juridische mogelijkheden Mosquito van het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelatie
- Artikel 23 Grondwet in maatschappelijk perspectief van de Onderwijsraad
- Verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering van de Grondwet, strekkende tot het opnemen van een algemene bepaling
- Rechtsstaat en Rechtsorde - Brief van de ministers van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties en van sociale zaken en werkgelegenheid
- De Eerste Kamer
- De parlementaire orde is een politieke orde
- Delegatie van regelgevende bevoegdheid in Nederland: tijd voor herbezinning
- Rechtstreekse werking van internationale verdragen: een Hollands probleem met een Amerikaanse of Franse oplossing?
- De rechtsstaat: ‘Wachten op een nieuwe dageraad?’
- Lage drempels, hoge dijken. Democratie en rechtsstaat in balans van Staatscommissie Parlementair Stelsel
- De vertrouwensregel en het parlementaire stelsel
- The Undemocratic Dilemma
- Het gemeentelijk referendum in de praktijk: spanningen van directe democratie in een representatief stelsel
- Een Europees Monetair Fonds en de positie van het Nederlandse parlement
- Tussen Montesquieu en Dredd, de rechter, politiek en rechtvorming
- Europese grondrechten en het Nederlandse bestuursrecht
- Diplomademocratie: over spanning tussen meritocratie en democratie
- Staatsrecht in crisistijd
- Het kind en het badwater: een mini enquete over de panama papers
- Politiek water bij de juridische wijn. over de politieke rol van de rechter
- Het legaliteitsbeginsel als hoeksteen van het staats- en bestuursrecht
Gerelateerde samenvattingen en studiehulp
- Boeksamenvattingen: Staatsrecht en constitutioneel recht: De beste studieboeken samengevat
- Arrestsamenvattingen: Staatsrecht en constitutioneel recht: De beste arresten en jurisprudentie samengevat
- Artikelsamenvattingen: Recht en bestuur: De beste wetenschappelijke artikelen samengevat
Recht en bestuur: samenvattingen en studiehulp - Thema
Leren, studeren en kennis delen op het gebied van juridische zaken en bestuur
Artikelen, oefenmateriaal, samenvattingen, buitenlandse stages en studiehulp,
voor rechten, bestuurskunde, politicologie en internationale studies
- 1 of 1913
- next ›
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
Online access to all summaries, study notes en practice exams
- Check out: Register with JoHo WorldSupporter: starting page (EN)
- Check out: Aanmelden bij JoHo WorldSupporter - startpagina (NL)
How and why would you use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?
- For free use of many of the summaries and study aids provided or collected by your fellow students.
- For free use of many of the lecture and study group notes, exam questions and practice questions.
- For use of all exclusive summaries and study assistance for those who are member with JoHo WorldSupporter with online access
- For compiling your own materials and contributions with relevant study help
- For sharing and finding relevant and interesting summaries, documents, notes, blogs, tips, videos, discussions, activities, recipes, side jobs and more.
Using and finding summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
- Use the menu above every page to go to one of the main starting pages
- Starting pages: for some fields of study and some university curricula editors have created (start) magazines where customised selections of summaries are put together to smoothen navigation. When you have found a magazine of your likings, add that page to your favorites so you can easily go to that starting point directly from your profile during future visits. Below you will find some start magazines per field of study
- Use the topics and taxonomy terms
- The topics and taxonomy of the study and working fields gives you insight in the amount of summaries that are tagged by authors on specific subjects. This type of navigation can help find summaries that you could have missed when just using the search tools. Tags are organised per field of study and per study institution. Note: not all content is tagged thoroughly, so when this approach doesn't give the results you were looking for, please check the search tool as back up
- Check or follow your (study) organizations:
- by checking or using your study organizations you are likely to discover all relevant study materials.
- this option is only available trough partner organizations
- Check or follow authors or other WorldSupporters
- by following individual users, authors you are likely to discover more relevant study materials.
- Use the Search tools
- 'Quick & Easy'- not very elegant but the fastest way to find a specific summary of a book or study assistance with a specific course or subject.
- The search tool is also available at the bottom of most pages
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
- Check out: Why and how to add a WorldSupporter contributions
- JoHo members: JoHo WorldSupporter members can share content directly and have access to all content: Join JoHo and become a JoHo member
- Non-members: When you are not a member you do not have full access, but if you want to share your own content with others you can fill out the contact form
Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance
Field of study
- All studies for summaries, study assistance and working fields
- Communication & Media sciences
- Corporate & Organizational Sciences
- Cultural Studies & Humanities
- Economy & Economical sciences
- Education & Pedagogic Sciences
- Health & Medical Sciences
- IT & Exact sciences
- Law & Justice
- Nature & Environmental Sciences
- Psychology & Behavioral Sciences
- Public Administration & Social Sciences
- Science & Research
- Technical Sciences
Add new contribution