Join with a free account for more service, or become a member for full access to exclusives and extra support of WorldSupporter >>
Rechtsbronnen
De onafhankelijkheid en onpartijdigheid zijn essentieel voor een eerlijk proces. In elke instantie van de rechtspraak moeten deze pijlers aanwezig zijn. Als één van de pijlers ergens ontbreekt, moet er een mogelijkheid zijn tot latere controle door een rechterlijk orgaan dat alle waarborgen van art. 6 EVRM bezit. Nationale bronnen van onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter staan onder andere in art. 116 lid 2 en art. 117 Gw, nader uitgewerkt in Wet organisatie bestuur en gerechten, de Wet Raad voor de Rechtspraak, de Wet op de rechterlijke organisatie (Wet RO) en de Wet rechtspositie rechterlijke ambtenaren (Wrra). De gerechten voeren zowel bestuurs- als beheerstaken uit en staan onder toezicht van de Raad voor de rechtspraak. Dit met uitzondering van de Hoge Raad, die onder toezicht staat van de Minister van Justitie. Voor
de uitoefening van de bevoegdheden en taken geldt een zogenaamde onafhankelijkheidsexceptie. Dit is geregeld in art. 23 lid 2 en 24 lid 2 Wet RO voor gerechtsbesturen, 96 Wet RO voor de Raad voor de rechtspraak en 109 Wet RO voor de Minister van Justitie. Het houdt in dat deze organen niet mogen treden in uitoefening van procesrechtelijke behandeling, inhoudelijke beoordeling en/of beslissing in een concrete zaken (of categorieën van zaken).
De werving, selectie, aanstelling, benoeming en opleiding van het personeel bij de gerechten is in eerste instantie ingevolge art. 91 lid 1 onder f Wet RO neergelegd bij de Raad voor de rechtspraak. Dit orgaan behoort niet tot de rechterlijke macht, zij het dat de minister aanwijzingen kan geven, 93 lid 1 Wet RO en de regering de rechters formeel voor het leven
benoemd, 117 lid 1 Gw. De tuchtregeling staat in de Wrra en het ontslag van een rechter vindt plaats via de Hoge Raad. In art. 26 Wet RO is een klachtenregeling vastgelegd die in eerste instantie is opgedragen aan het bestuur van een gerecht. Onpartijdigheidswaarborgen staan onder andere in art. 36-41 Rv (verschoning en wraking van burgerlijke rechters) en art. 12 Wet RO en 44 Wrra (incompatibiliteitenregeling). Ook zijn waarborgen gelegen in de rechterlijke eed en zelfs in de regels betreffende het rechterlijk ambtskleed (toga).
Het verschil tussen onafhankelijkheid en onpartijdigheid is dat onafhankelijkheid ziet op de rechter als instituut (constitutionele onafhankelijkheid) en onpartijdigheid is van de rechter als persoon. Beide begrippen zijn echter moeilijk te onderscheiden en er bestaat overlapping.
Onpartijdigheid veronderstelt immers onafhankelijkheid en onafhankelijkheid is bestaansvoorwaarde voor onpartijdigheid. Historisch ging onpartijdigheid aan onafhankelijkheid vooraf. De rol van de rechter (en diens onafhankelijkheid en onpartijdigheid) is de laatste decennia in de Westerse landen zeer toegenomen. Oorzaken hiervoor zijn: i) de door het individualisme toegenomen proceslust van burgers ii) de – door open/vage regelgeving-toegenomen interpretenderende en politieke rol van de rechter bij het nemen van beslissingen en iii) de actievere rol van de rechter in de rechtszaal.
Betekenis en kenmerken van de onpartijdigheid en onafhankelijkheid
In tegenstelling tot onpartijdigheid is onafhankelijkheid te beschouwen als middel van diverse doelen, maar geen doel op zichzelf. Het is een uitvloeisel van de machtenscheiding, checks and balances (zie de gedachtengang van Montesqieu). Onpartijdigheid beoogt dat de rechter zijn beslissing zo objectief mogelijk doet en is wel direct een doel (denk aan het gelijkheidsbeginsel).
Onafhankelijkheid beoogt eerlijke rechtspraak, onpartijdige rechtspraak is eerlijke rechtspraak. Het onpartijdigheidsbeginsel is ook een symbolisch ideaalbeeld waarnaar gestreefd moet worden. Brenninkmeijer stelt:
‘De onafhankelijkheid van de rechter houdt in dat deze als een zelfstandig overheidsorgaan geconstitueerd is waaraan een exclusieve rechtsprekende bevoegdheid is toegekend. Gewaarborgd dient te zijn dat de rechter tot een zelfstandige oordeelsvorming kan komen en gewaarborgd dient te zijn dat de rechter dit met voldoende onpartijdigheid doet. De rechter is gebonden aan het recht, doch heeft het een eigen rechtsvormende taak’.
Een belangrijk kenmerk van onpartijdigheid en onafhankelijkheid is de vrije gebondenheid van de rechter aan het recht: hij moet rechtspreken aan de hand van de door de wetgever gestelde wetten, maar hij heeft bij interpretatie en invulling daarvan een zekere vrijheid.
In de literatuur wordt door De Waard bepleit dat er behoefte is aan een extra ‘onbevangenheidscategorie’ als waarborg van de onpartijdige en onafhankelijke rechter, maar Smits ziet hier het belang niet van in.
Contributions: posts
Spotlight: topics
Online access to all summaries, study notes en practice exams
- Check out: Register with JoHo WorldSupporter: starting page (EN)
- Check out: Aanmelden bij JoHo WorldSupporter - startpagina (NL)
How and why use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?
- For free use of many of the summaries and study aids provided or collected by your fellow students.
- For free use of many of the lecture and study group notes, exam questions and practice questions.
- For use of all exclusive summaries and study assistance for those who are member with JoHo WorldSupporter with online access
- For compiling your own materials and contributions with relevant study help
- For sharing and finding relevant and interesting summaries, documents, notes, blogs, tips, videos, discussions, activities, recipes, side jobs and more.
Using and finding summaries, notes and practice exams on JoHo WorldSupporter
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
- Use the summaries home pages for your study or field of study
- Use the check and search pages for summaries and study aids by field of study, subject or faculty
- Use and follow your (study) organization
- by using your own student organization as a starting point, and continuing to follow it, easily discover which study materials are relevant to you
- this option is only available through partner organizations
- Check or follow authors or other WorldSupporters
- Use the menu above each page to go to the main theme pages for summaries
- Theme pages can be found for international studies as well as Dutch studies
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
- Check out: Why and how to add a WorldSupporter contributions
- JoHo members: JoHo WorldSupporter members can share content directly and have access to all content: Join JoHo and become a JoHo member
- Non-members: When you are not a member you do not have full access, but if you want to share your own content with others you can fill out the contact form
Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance
Main summaries home pages:
- Business organization and economics - Communication and marketing -International relations and international organizations - IT, logistics and technology - Law and administration - Leisure, sports and tourism - Medicine and healthcare - Pedagogy and educational science - Psychology and behavioral sciences - Society, culture and arts - Statistics and research
- Summaries: the best textbooks summarized per field of study
- Summaries: the best scientific articles summarized per field of study
- Summaries: the best definitions, descriptions and lists of terms per field of study
- Exams: home page for exams, exam tips and study tips
Main study fields:
Business organization and economics, Communication & Marketing, Education & Pedagogic Sciences, International Relations and Politics, IT and Technology, Law & Administration, Medicine & Health Care, Nature & Environmental Sciences, Psychology and behavioral sciences, Science and academic Research, Society & Culture, Tourisme & Sports
Main study fields NL:
- Studies: Bedrijfskunde en economie, communicatie en marketing, geneeskunde en gezondheidszorg, internationale studies en betrekkingen, IT, Logistiek en technologie, maatschappij, cultuur en sociale studies, pedagogiek en onderwijskunde, rechten en bestuurskunde, statistiek, onderzoeksmethoden en SPSS
- Studie instellingen: Maatschappij: ISW in Utrecht - Pedagogiek: Groningen, Leiden , Utrecht - Psychologie: Amsterdam, Leiden, Nijmegen, Twente, Utrecht - Recht: Arresten en jurisprudentie, Groningen, Leiden
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
1204 |
Add new contribution