Grondwetgevende macht

Er zijn twee constitutionele tradities:

• revolutionaire

• evolutionaire

Revolutionaire:

grondwet die een einde aan iets moet maken. Denk bijvoorbeeld aan het einde van een dictatuur en dergelijke. Je kan het moment aanwijzen waarop de grondwet is ontstaan. Het is de grondslag van de statelijke bouwsteen. Een voorbeeld van een land dat zo’n revolutionaire grondwet kent, is Frankrijk. De revolutionaire traditie is de dominante traditie in Europa (NL vormt één van de uitzonderingen).

Evolutionaire grondwet:

dit proces gaat meer stapsgewijs. De oorspronkelijke grondwet is lastiger aan te wijzen. Vaak is er ook geen sprake van een enkelvoudig document.

‘Revolutionaire constitutionele momenten’

• Republiek der Verenigde Nederlanden

Denk aan de Unie van Utrecht en de Opstand.

• Bataafse periode (1795-1813):

op constitutioneel vlak nogal instabiel.

• Proclamatie van 1813. De prins van Oranje zou het soevereine staatshoofd worden, met andere woorden de vorst. Stamt de oorspronkelijke GW van Nederland uit 1814 of 1815? Deze vraag roept menig discussie op. In 1815 werd Nederland een koninkrijk. Ook 1840 valt te beschouwen als jaartal van de oorspronkelijke grondwet. Eigenlijk doet het jaartal er niet echt toe. Ook is het een signaal dat er niet echt sprake is van een revolutionaire constitutie, gezien de omstandigheid dat we geen concreet jaar kunnen aanwijzen.

Pouvoir constituant

• Originaire: oorspronkeleijke grondwetgevende macht

• Dérivé: afgeleide grondwetgevende macht

Bronnen constitutioneel recht

• Statuut van het Koninkrijk

• Verdragsbepalingen

• Grondwet

• Wet

• Lagere regelgeving

• Decentrale regelgeving

Dat sommige verdragsbepalingen voorrang verkrijgen boven bepaalde nationale regelgeving, staat in de Grondwet zelf.

Relevantie van wijzigingen tot nu toe

O.a. democratisering: 1840, 1848 ,1917, 1919 en 1922

De procedure van grondwetswijzigingen is te vinden in artikel 137 GW. We kennen een eerste lezing en een tweede lezing. Bij beide gaat het om een wetsvoorstel. Tussen de eerste en tweede lezing vindt er plaats een Kamerontbinding van de Tweede Kamer (niet van de Eerste Kamer).

Eerste lezing, oftewel ‘verklaringswet’

De wet verklaart, dat in een verandering in de GW,zoals zij die voorstelt, in overweging zal worden genomen.

Er is hier sprake van de gewone wetsprocedure. Kan ook een initiatiefwetsvoorstel zijn. Of de regering die bij de Tweede Kamer indient. Heeft de Eerste Kamer het aangenomen, dan gaat het naar de regering voor bekrachtiging. De Eerste Kamer kan het voorstel verwerpen.

Bij de tweede lezing moet de regering indienen. Er is geen amendement mogelijk, wel splitsing. Er moet gestemd worden met een 2/3 meerderheid van de stemmen die zijn uitgebracht (=gekwalificeerde meerderheid).

Na de bekendmaking van de wet worden verkiezingen gehouden. De Tweede Kamer wordt namelijk ontbonden.

Een grondwetswijziging kan op twee gronden onwettig zijn:

• inhoudelijk (denk bij de grenzen van de grondwetgevende macht o.a. aan de bepalingen van het EVRM, het EU-recht en de waarden van een democratische rechtsstaat);

• qua procedure die niet goed gevolgd is (denk bij de grenzen aan art. 137).

Het voorstel Halsema wat betreft art. 120, houdt in dat Halsema het niet eens is met het gegeven dat een rechter niet mag toetsen aan de Grondwet. De rechter mag namelijk wel toetsen aan verdragen. Er zijn echter nog meer redenen te noemen.

Wie bepaalt of een grondwetswijziging ongrondwettig is?

De rechter mag niet toetsen aan de GW, ook niet de grondwetsprocedure (dus ook niet de eerste- en tweede lezingswetten). De wetgever bepaalt dus eigenlijk of de grondwetswijziging wel van grondwettige aard is.

Collegejaar Collegereeks

Gebaseerd op collegejaar 2015-2016