Samenvatting van het boek (van Blois) bij het vak 'Grondslagen van het recht' 2020-2021
Hoofdstuk 1: Recht
Rechtsregels
Rechtsregels hebben in het dagelijks leven een aantal functies:
Informatie; Ze verschaffen ons informatie: weten welke rechten en plichten we zelf hebben en welke anderen hebben.
Gedragsnorm; We weten hoe we ons moeten gedragen, en wat we kunnen verwachten van anderen.
Besturing; Ons leven wordt bepaald en gestuurd door rechtsregels.
Hoofdstuk 2: indelingen in het recht
Een codificatie is een poging alle rechtsregels op een rechtsgebied op systematische wijze in een wetboek (codex) op te nemen. Voordelen: alle rechtsregels staan in het wetboek + er is overzicht + rechtsregels zijn onderling geordend. Tussen wetboeken en wetten is geen juridisch verschil. Een wetboek kan men karakteriseren als een uitgebreide wet.
Rechtsgebieden
We kunnen
........Read moreHoofdstuk 3: rechtsbronnen
Criteria voor het herkennen van rechtsregels
Kunnen we een rechtsregel aan de volgende dingen herkennen?
Onderwerp van de regel: rechtsregels onderscheiden zich van andere sociale regels door dat wat geregeld wordt.
Nee, want sociale regels hebben vaak dezelfde onderwerpen als rechtsregels.
Soort regel: een rechtsregel is een ander soort
Hoofdstuk 4: De organisatie van de staat: wetgevende en bestuurlijke organisatie.
Verdeling van de staatsmacht als organisatieprincipe
De staat is de organisatie die de hoogste juridische macht over een gemeenschap van burgers op een bepaald grondgebied uitoefent. In een rechtsstaat is de machtsuitoefening beperkt. De staat is onderworpen aan recht: het recht kent aan de staatsorganen bepaalde bevoegdheden toe en geeft
........Read moreHoofdstuk 5: De organisatie van de staat: rechterlijke organisatie.
De uitdrukking ‘rechterlijke macht’
In de Grondwet komen we de term rechterlijke macht tegen als de aanduiding van organen die belast zijn met de uitoefening van die functie. De rechterlijke macht heeft de taak van privaat-rechtelijke, strafrechtelijke en bestuursrechtelijke zaken. De tot de rechterlijke macht behorende gerechten zijn:
De rechtbanken
Hoofdstuk 6: Wetgeving.
De term ‘wet’ heeft twee betekenissen:
Wet in formele zin
We kijken naar de herkomst van het besluit (het orgaan waarvan de wet afkomstig is).
Elk besluit dat wordt vastgesteld door de regering en Staten-Generaal gezamenlijk, is het een wet in formele zin.
Hoofdstuk 7: Bestuursrecht
Feitelijk handelen = bijvoorbeeld: de aanleg van straten of riolen.
Rechtshandelingen kunnen we in twee hoofdtypen onderscheiden:
1. Privaatrechtelijke rechtshandelingen
a. Bijvoorbeeld: aan of verkopen van grond door de overheid.
2. Publiekrechtelijke rechtshandelingen:
a. Aan deze rechtshandeling ligt een publiekrechtelijke regeling (wet) ten grondslag.
Een besluit = een schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan, inhoudende een publiekrechtelijke rechtshandeling.
Besluiten van
........Read moreHoofdstuk 9: Privaatrecht: vermogensrecht.
Binnen het materiële privaatrecht moet worden onderscheiden tussen het burgerlijk recht aan de ene kant en het handelsrecht (economisch privaatrecht) aan de andere kant. Handelsrecht bevat regelingen over:
Het voeren van een bedrijf;
Verschillende ondernemingsvormen;
Waardepapieren, zoals aandelen;
Vervoer;
Verzekeringen;
Faillissement;
Hoofdstuk 13: Burgerlijk procesrecht
Functies van het burgerlijk procesrecht
Het burgerlijk proces dient in de eerste plaats om geschillen over civielrechtelijke rechten en plichten te laten beslechten door een onafhankelijk en onpartijdig staatsorgaan. Ook bevat het burgerlijk procesrecht regels voor procedures waarin de rechter niet als geschilbeslechter optreedt.
Een klein percentage van privaatrechtelijke geschillen komt voor de rechter:
Menig
Hoofdstuk 19: Strafrechtelijke sancties.
Penitentiair recht = het recht dat de strafrechtelijke sancties regelt. Valt deels onder het materiële strafrecht, deels formele strafrecht. De minister van Justitie en Veiligheid gaat over de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties.
Er zijn twee soorten strafrechtelijke sancties: straffen en maatregelen. De straf was bedoeld om de dader opzettelijk leed toe te voegen. De maatregel diende om de
........Read moreHoofdstuk 14: Strafrecht: algemeen.
Het strafrecht heeft in het algemeen betrekking op de verhouding van de overheid tot de burgers (publiekrecht). En het voorziet in vérgaande middelen om in te grijpen in de levenssfeer van de burgers (sanctierecht).
In het strafrecht kennen we twee categorieën sancties (die zorgen voor leedtoevoeging):
1. Straffen (boete, gevangenis)
2. Maatregelen (plaatsing in TBS).
Wanneer strafrecht?
Strafrecht is een
........Read moreHoofdstuk 17: Strafprocesrecht: algemeen.
Veel zaken komen niet voor de rechter:
Verdachte kan niet worden gevonden;
Zaak heeft onvoldoende prioriteit;
Voorwaarde voor vervolgbaarheid of strafbaarheid niet vervuld;
Niet altijd een veroordeling door de rechter:
Onvoldoende bewijsmateriaal;
Strafuitsluitingsgrond;
Fasen in het strafproces
Er worden twee
........Read moreHoofdstuk 18: Voorbereidend onderzoek en eindonderzoek in strafzaken.
Strafproces:
Voorbereidend onderzoek: verzamelen van bewijsmateriaal (a.d.h.v. dwangmiddelen).
Eindonderzoek
Het voorbereidend onderzoek
Dwangmiddelen
Dwangmiddelen zijn strafvorderlijke (onderzoeks)bevoegdheden die naar aanleiding van een redelijk vermoeden dat een strafbaar feit is of wordt gepleegd tegen de wil van burgers kunnen worden toegepast. Voorbeelden van dwangmiddelen zijn:
Hoofdstuk 20: internationaal recht.
Staten zijn soeverein: zij zijn in juridisch beginsel niet aan een hoger gezag onderworpen. In juridische zin zijn de staten dan ook gelijk aan elkaar.
Kenmerken van de internationale samenleving:
Staten zijn in beginsel zelf verantwoordelijk voor de vorming en de handhaving van het recht. Dit wil niet zeggen dat zij zich daarbij alles kunnen
Hoofdstuk 21: Recht der Internationale Organisaties.
Internationale organisaties = zijn permanente, door staten bij een verdrag opgerichte instituties, gericht op de verwezenlijking van bepaalde doelstellingen = gouvernementele internationale organisaties.
Non-gouvernementele organisatie= door particulieren of particuliere organisaties opgerichte internationale instellingen.
Indelingen
Indeling a.d.h.v. bevoegdheid t.a.v. lidstaten:
Intergouvermentele organisaties = beogen samenwerking tussen staten. Deze kunnen niet tegen hun wil in gebonden worden aan besluiten
Hoofdstuk 22: Internationale procedures inzake mensenrechten.
De Universele Verklaring van de rechten van de mens.
Op 10 december 1948 door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties aanvaard.
Niet juridisch bindend maar wel een gezaghebbend document, dat voor vele nadien gesloten wél verbindende verdragen bron van inspiratie is geweest. Groot deel van de mensrechten worden gerekend tot de klassieke mensenrechten: accent op
Add new contribution