NB: de koppelingen aan de antwoorden verwijzen naar hoofdstukken uit de volgende boeken:

• N.E. = Nova Exempla

• BG = Beknopte Geschiedenis van het Romeins recht

• Prota = Prota

Vragen

Vraag 1

D. 7,1,59,1 (Lupitius, libro primo Sententiarum)

Berticius heeft zijn landgoed nabij Voorburg aan Fredicus verhuurd voor de duur van twintig jaar. Vijf jaar na het sluiten van deze overeenkomst komt Berticius te overlijden. In zijn testament heeft hij het recht van vruchtgebruik (ususfructus) van dit landgoed gelegateerd aan zijn vriend Petrarchus, die het legaat accepteert en zelf dat landgoed wil exploiteren. Hij sommeert daarom de huurder Fredicus om het landgoed te ontruimen. Fredicus beroept zich tegen deze sommatie op het huurcontract dat, naar zijn gevoelen, door de legataris dient te worden gerespecteerd.

Heeft dit verweer van de huurder jegens de legataris kans van slagen?

Vraag 2

C. 4,54,3 (keizer Alexander Severus aan de soldaat Petritius (222)

De soldaat Petritius heeft een stuk grond (een res mancipi) verkocht aan en onmiddellijk na het sluiten van de overeenkomst feitelijk ter beschikking gesteld van Fredicus onder het beding dat Fredicus de koopprijs van dat stuk grond zal afbetalen door de jaarlijke betaling van een vaste financiële vergoeding die in mindering zal worden gebracht op de koopprijs, zodat Fredicus na twintig jaar de gehele koopsom (met rente) zal hebben afbetaald. Fredicus betaalt twintig jaar lang de overeengekomen vergoeding. Vijf jaren na de betaling van de laatste termijn ontvangt hij een schrijven van de curator in het faillissement van de enige maanden voordien failliet verklaarde Petritius, waarin hem gesommeerd wordt het stuk grond, dat hem nooit op de daarvoor voorgeschreven wijze (mancipatio) in eigendom is overgedragen, te ontruimen, opdat het vrij van lasten ten behoeve van de concurrente crediteuren van Petritius kan worden verkocht.

Beschikt Fredicus over een verweer dat hij met vrucht kan inroepen tegen de ontruimingsvordering van de curator?

Vraag 3

D. 12,6,49 (Modestinus, libro tertio Regularum)

Cineaus heeft ooit een substantiële geldsom geleend van de bankier Fredicus. Die lening is, buiten zijn medeweten, afgelost door zijn echtgenote Catharina. Omdat hij daarvan niet op de hoogte is, voldoet Cineaus zijn (vermeende) schuld aan Fredicus, die, zonder overigens te beseffen dat de schuld reeds is voldaan, het door hem van Cineaus ontvangen bedrag onmiddellijk doorbetaalt aan zijn eigen schuldeiser Bublicus. Korte tijd nadien komt Cineaus er achter dat zijn schuld bij Fredicus reeds is gekweten door zijn echtgenote. Hij wil nu het door hem onverschuldigd betaalde bedrag terugvorderen van Fredicus. Deze is echter in de tussentijd failliet verklaard en biedt daarom geen verhaal. Cineaus, die inmiddels is geïnformeerd over de wijze waarop Fredicus gebruik heeft gemaakt van het door Cineaus aan Fredicus betaalde geld, legt aan een rechtsgeleerde de vraag voor of hij dat geld op grond van onverschuldigde betaling kan terugvorderen van Bublicus.

Hoe zal het advies van de rechtsgeleerde hebben geluid?

Vraag 4

C. 3,32,14 (Diocletianus en Maximianus aan Geroda (293))

Geroda heeft van haar moeder een huis (een res mancipi) gekocht dat, naar zij wist, in eigendom toebehoorde aan haar (minderjarige) halfbroer Cineaus. De levering van het huis heeft op de voorgeschreven wijze (door middel van mancipatio) plaatsgevonden en aan Geroda is nadien ook het bezit van het huis verschaft. Enige tijd nadien sterft haar moeder, die haar halfbroer Cineaus tot haar enige erfgenaam heeft benoemd. Cineaus aanvaardt de nalatenschap van zijn stiefmoeder vol en zuiver. Korte tijd nadien komt hij er achter dat zijn stiefmoeder een aan hem in eigendom toebehorend huis heeft verkocht en geleverd aan zijn halfzuster Geroda. Hij revindiceert dat huis van zijn halfzuster Geroda.

Beschikt Geroda over een verweer waarop zij zich met vrucht tegen de revindicatie van haar halfbroer Cineaus kan beroepen?

Antwoordindicatie

Bij de essayvragen zijn geen antwoordmodellen. Hieronder staan echter wel verwijzingen naar de verplichte boeken die kunnen helpen bij de beantwoording van de essayvragen.

• Zie G63-64, E1, E3 (Prota)

• Zie G22 (Prota), Exempla I, Exempla II.

• Zie V4, V18, V62 (Prota)

• Zie G22 (Prota), Exempla I, Exempla II