Vragen

Opgave 1

Lees de volgende passage:

‘De Nederlandse Grondwet ontvangt het internationale recht met open armen. Om die reden wordt er wel voor gepleit in de Grondwet een bepaling op te nemen die beschermt tegen internationaal recht dat niet voldoet aan rechtsstatelijke eisen.’

Noem drie bepalingen uit de grondwet waaruit blijkt dat de Nederlandse Grondwet het internationale recht met open armen ontvangt en licht uw keuzes toe.

Opgave 2

Artikel 89, eerste lid, van de Grondwet geeft de regering in beginsel een ruime bevoegdheid om zogenoemde zelfstandige algemene maatregelen van bestuur vast te stellen.

Waarom staan zelfstandige algemene maatregelen van bestuur desalniettemin op gespannen voet met het legaliteitsbeginsel?

Opgave 3

In de afgelopen jaren is er meerdere malen de nodige politieke discussie geweest over de staatsrechtelijke positie van zelfstandige bestuursorganen (hierna: ‘zbo’s’).

a) Waarom zijn zbo’s omstreden vanuit staatsrechtelijk perspectief?

b) In 2006 is de Kaderwet zelfstandige bestuursorganen (hierna: ‘Kaderwet zbo’s’) in werking getreden. In deze Kaderwet zbo’s zijn onder meer drie verschillende vormen van bestuurlijk toezicht met betrekking tot beslissingen van zbo’s te vinden. Welke zijn dit?

Antwoordindicatie

Opgave 1

Art. 90 GW de regering bevordert de internationale rechtsorde

Art. 91 GW geeft ruime mogelijkheden om verdragen goed te keuren zonder expliciete instemming van de Staten-Generaal: bij wet kan worden geregeld in welke gevallen geen goedkeuring vereist is + ook stilzwijgende goedkeuring is mogelijk.

Art. 91 lid 3 GW maakt het zelfs mogelijk om verdragen te sluiten die afwijken van de GW, zonder die GW formeel te wijzigen.

Art. 92 GW geeft toestemming om bevoegdheden, ook regelgevende, over te dragen aan internationale organisaties.

Art. 93 GW drukt uit dat een ieder verbindende verdragsbepalingen en besluiten van volkenrechtelijke organisaties nadat zij bekend zijn gemaakt als zodanig doorwerken en verbindende kracht hebben binnen de Nederlandse rechtsorde, zonder dat omzetting door de nationale wetgever is vereist.

Art. 94 voegt daaraan toe dat de een ieder verbindende verdragsbepalingen en bepalingen van besluiten van volkenrechtelijke organisaties voorrang hebben boven daarmee strijdige nationale wetgeving.

Zie samenvatting 32 en de artikelen 90-94 Grondwet.

Opgave 2

Een zelfstandige amvb = een amvb die wordt vastgesteld zonder dat de regering de bevoegdheid om die amvb vast te stellen ontleent aan een specifieke wet in formele zin die aan de regering de bevoegdheid delegeert om in de betreffende amvb op een bepaald terrein regels uit te vaardigen.

Het legaliteitsbeginsel eist juist (onder meer) dat de uitoefening van regelgevende bevoegdheid uiteindelijk te herleiden moet zijn tot een wet in formele zin. Achtergrond daarvan is dat die wet in formele zin (mede) wordt vastgesteld door de volksvertegenwoordiging en derhalve democratisch gelegitimeerd is.

Als er nu een wet is die aan de regering de bevoegdheid delegeert om bij amvb voor een bepaald terrein nadere regels te stellen, is sprake van een afgebakende beslissing tot delegatie door de democratisch gelegitimeerde wetgever.
Bij zelfstandige amvb’s ontbreekt de democratisch gelegitimeerde en afgebakende delegatiebeslissing en maakt de regering aldus gebruik van de ‘blanco cheque’ die art. 89 lid 1 GW aan de regering geeft.

Zie samenvatting 7 en 10.

Opgave 3a

Een zbo is niet hiërarchisch ondergeschikt (1 punt) aan de minister. De minister heeft dus geen volledige zeggenschap over de beslissingen van het zbo in individuele gevallen en vaak zijn mogelijkheden om meer in het algemeen het beleid van het zbo aan te sturen, beperkt (1 punt).

De minister kan slechts beperkt door het parlement ter verantwoording worden geroepen t.a.v. de zbo (1 punt) ;

= Gebrekkige democratische legitimatie van het bestuursoptreden (0,5 punt).

Bonuspunt: studenten wier antwoord eveneens een zinsnede bevat in de volgende strekking ‘de ministeriële verantwoordelijkheid strekt zich wel uit tot beslissingen omtrent het al dan niet uitoefenen van het toezicht op de zbo’ krijgen 0,5 bonuspunt

Zie artikel Zijlstra in lit.reader.

Opgave 3b

Preventief toezicht; daarbij moet verwezen worden naar één van onderstaande bepalingen:

In art. 8 Kaderwet is sprake van goedkeuring door Onze Minister van mandaatverlening door het zbo.

In art. 11 Kaderwet is sprake van goedkeuring door Onze Minister van het bestuursreglement.

In art. 17 Kaderwet is sprake van goedkeuring door Onze Minister van het vaststellen van tarieven die door een zbo worden vastgesteld.

In art. 29 Kaderwet staat dat de begroting van een zbo moet worden goedgekeurd door Onze minister.

In art. 32 Kaderwet is sprake van voorafgaande instemming van Onze Minister voor verschillende activiteiten.

Repressief toezicht:

In art. 22 Kaderwet staat dat Onze Minister een besluit van een zbo kan vernietigen.

Positief toezicht:

In art. 23 Kaderwet staat dat Onze Minister zelf kan optreden als een zbo zijn taken ernstig verwaarloost..

Zie samenvatting 44, 66 en Kaderwet zelfstandige bestuursorganen.