Vragen

Vraag 1

In juli 2010 besluit de Nederlandse regering tot een militaire bijdrage aan een vredesmissie. Bij deze vredesmissie komen dertig militairen om het leven.

Ook de media mengen zich uitgebreid in de zaak. Een journalist van Trouw doet bij de minister van Defensie een verzoek op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Op deze manier wil hij inzage krijgen in de debriefingsverslagen van de uitgezonden militairen. In die verslagen luchten militairen naar verluidt openlijk hun hart over de fouten die in de voorbereiding van de uitzending en ter plekke zijn gemaakt.

De minister van Defensie wijst het verzoek van de journalist af. De journalist is het hier niet mee eens.

Beschrijf de rechtsgang tot in hoogste instantie die tegen dit besluit open staat. (3 punten)

Vraag 2

In het Friese dorp Britswerd is het de afgelopen tijd onrustig geweest. Friese landbouwers plegen uit protest gewelddaden tegen landbouwproducten die uit Duitsland komen. Vooral de Duitse Doré-aardappel moet het ontgelden. Wegen worden geblokkeerd, Duitse vrachtauto’s worden onderschept, ladingen vernietigd en de Duitse chauffeurs worden met geweld bedreigd.

Eén van de relschoppers is Aaldert Huys. Hij heeft met zijn tractor urenlang een provinciale weg geblokkeerd. Als gevolg daarvan is zijn tractor door de politie in beslag genomen. Na een week krijgt Huys een brief met de mededeling dat hij zijn tractor nog vier maanden moet missen.

Huys is woedend. Hij meent dat hier sprake is van een verkapte straf en die mag hem pas worden opgelegd na een eerlijk proces. Hij neemt contact op met een advocaat. Deze slaat artikel 6 EVRM er op na en leest dat artikel 6 EVRM van toepassing op daden van ‘strafrechtelijke vervolging’.

Vraag 2a

Hoe wordt beoordeeld of sprake is van ‘strafrechtelijke vervolging’ (criminal charge) in de zin van artikel 6 EVRM? (2 punten)

Burgemeester Mitterlân krijgt van zijn ambtenaren het advies toch daadkrachtig op te treden tegen de oproerige Friezen. Hij stelt een noodverordening vast waarin hij de afdeling handhaving van de gemeente de bevoegdheid geeft preventieve wegversperringen te gebruiken om de protestbeweging een halt toe te roepen. Burgemeester Mitterlân publiceert de noodverordening meteen in De Britswerder Bode (de lokale krant). Daags erna keert de rust weer in Britswerd.

Vraag 2b

Waarom publiceert de burgemeester de noodverordening in De Britswerder Bode? (1,5 punt)

Vraag 3

De HEMA in de gemeente Geenhuizen vraagt het college van B&W om een ontheffing voor de zondagsopenstelling. Het college van B&W bericht het warenhuis bij brief dat geen ontheffing nodig is omdat in de gemeente geen beperkte zondagopenstelling geldt.

Vraag 3a

Kan de brief van het college van B&W worden aangemerkt als een besluit in de zin van artikel 1:3 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb)? (2 punten)

Bij de beantwoording van onderstaande vragen (b t/m d) kunt u ervan uitgaan dat de brief van het college van B&W aan de HEMA een besluit is in de zin van artikel 1:3 Awb.

De stichting Lusthof is het niet eens met de brief van het college van B&W. Volgens haar statuten zet de Lusthof zich in voor ‘het opkomen voor de waarden en normen van gereformeerde gezindte, in het bijzonder de zondagsrust in Nederland, waar nodig in rechte’. De Lusthof brengt dit ook in de praktijk: ter promotie van deze waarden en in het bijzonder van de zondagsrust verricht zij onder meer lobbywerkzaamheden en verzorgt zij informatiebijeenkomsten en wetenschappelijke publicaties.

Vraag 3b

Is de Lusthof belanghebbende in de zin van de Awb? Motiveer uw antwoord. (2,5 punt)

De Lusthof maakt bezwaar tegen de brief van het college van B&W.

Vraag 3c

De Lusthof wil voorkomen dat de HEMA diezelfde zondag al open gaat. Wat raadt u de Lusthof aan? (2,5 punt)

Tijdens de bezwaarprocedure blijkt dat het beleid van het college van B&W inzake de zondagopenstelling in strijd is met dwingende bepalingen uit de Winkeltijdenwet. Het college van B&W bericht de HEMA daarom dat het per direct verboden is om op zondag open te zijn. De HEMA meent dat deze handelswijze van het college van B&W in strijd is met het vertrouwensbeginsel.

Vraag 3d

Op grond van welke vier factoren wordt getoetst of een beroep op hetvertrouwensbeginsel moet worden gehonoreerd? Licht elk van de factoren kort toe. (2 punten)

Vraag 4

Leg uit wat wordt bedoeld met het begrip ‘formele rechtskracht’ en vermeld daarbij twee overwegingen die aan dit begrip ten grondslag liggen. (2 punten)

Antwoordindicatie

Vraag 1

De rechtsgang is als volgt:

• Bezwaar o.g.v. artikel 7:1 Awb bij de Minister van Defensie (1 punt)

• Beroep o.g.v. artikel 8:1 bij de rechtbank sector bestuursrecht (1 punt)

• Hoger beroep bij de ABRvS o.g.v. artikel 47, eerste lid, WRvS (1 punt)

Vraag 2a

Het begrip ‘strafrechtelijke vervolging’ in de zin van artikel 6 EVRM heeft autonome betekenis. Van ‘criminal charge’ wordt gesproken als is voldaan aan drie criteria: de nationale classificatie van de norm (0,5 punt), de aard van de overtreden norm (0,5 punt) en de aard en de zwaarte van de sanctie (0,5 punt). Deze criteria zijn neergelegd in het Öztürk-arrest, EHRM 21 februari 1984 (0,5 punt).

Vraag 2b

Omdat een besluit pas in werking treedt nadat het bekend is gemaakt (1 punt) zie artikel 3:40 jo 3:42 Awb (0,5 punt). Ook goed gerekend: omdat zonder publicatie/bekendmaking de noodverordening op grond van 139 Gemeentewet (0,5 punt) niet kan verbinden (1 punt).

Vraag 3a

De brief houdt een bestuurlijk rechtsoordeel in. Dat is in de regel geen besluit ex 1:3 Awb (want geen rechtsgevolg) (0,5 punt). Onder bijzondere omstandigheden kan een bestuurlijk rechtsoordeel een besluit zijn als het voor derden onevenredig bezwarend vanwege onomkeerbare gevolgen is om een eventueel handhavingsbesluit uit te lokken / af te wachten (0,5 punt). ABRvS Bovenleidingportalen Duiven (0,5 punt). Het eenmalig opengaan van een warenhuis is geen onomkeerbaar gevolg zodat een handhavingsbesluit gewoon kan worden afgewacht c.q. uitgelokt en er dus geen sprake zal zijn van een besluit ex 1:3 Awb (0,5 punt).

Vraag 3b

Ja, artikel 1:2 lid 3 Awb (0,5 punt): de stichting behartigt een algemeen belang (0,5 punt). De stichting is belanghebbende indien is voldaan aan de twee vereisten van 1:2 lid 3 Awb die nader zijn uitgewerkt in ABRvS Stichting Openbare Ruimte (0,5 punt). Ten eerste moeten de statuten voldoende specifiek zijn omschreven (in het bijzonder behartigt de stichting het belang van de zondagsrust) (0,5 punt). Ten tweede is het daadwerkelijk verrichten van feitelijke werkzaamheden (behalve procederen) vereist: daaraan is ook voldaan (lobbywerkzaamheden, informatiebijeenkomsten etc) (0,5 punt).

Vraag 3c

Bezwaar schorst de werking van het besluit niet (6:16 Awb) (0,5 punt). Dus moet de Stichting een verzoek om voorlopige voorziening (0,5 punt) ex artikel 8:81 Awb (0,5 punt) indienen bij de rechtbank sector bestuursrecht. Dan moet wel sprake zijn van connexiteit (bezwaar is ingediend) (0,5 punt) en spoedeisend belang (0,5 punt).

Vraag 3d

Hierbij zijn de volgende criteria relevant:

• Wie wekte vertrouwen? Heeft het beslissingsbevoegde bestuursorgaan zelf vertrouwen gewekt, of iemand die namens dit orgaan? (0,5 punt)

• Wat wekte vertrouwen? Mogelijke bronnen van vertrouwen zijn onder meer inlichtingen, toezeggingen, gedogen, eerder gevoerd beleid (0,5 punt)

• Is er gedisponeerd (dispositievereiste)? Degene die schade lijdt wanneer door de overheid gewekt vertrouwen wordt beschaamd, heeft meer aanspraak op bescherming dan degene voor wie er wel sprake is van teleurstelling maar niet van echte schade (0,5 punt) [ook goed: degene bij wie vertrouwen is gewekt heeft iets gedaan of nagelaten dat hij niet zou hebben gedaan of nagelaten indien het vertrouwen niet was gewekt (disponeren)]

• Zijn we zogenoemde contra-indicaties? Voorbeelden daarvan zijn: de wet, algemeen belang, belangen van derden (0,5 punt)

Vraag 4

Formele rechtskracht houdt in dat de burgerlijke rechter uitgaat van de (processuele en materiële) rechtmatigheid van een onaangevochten gebleven besluit waartegen bezwaar en/of beroep mogelijk was geweest. (1 pt)

Ook goed: [In de rechtspraak en literatuur is het spraakgebruik niet altijd helder en eenduidig.] Het begrip formele rechtskracht wordt ook wel gebruikt om aan te geven dat een besluit in rechte onaantastbaar is geworden (0,5 pt) of dat de bestuursrechter er een oordeel over heeft geveld dat gezag van gewijsde heeft gekregen (0,5 pt) (kleine letter op blz. 710).

Ratio (voor het noemen van een van deze elementen 0,5 pt, max. 1 pt):

• Handhaving van de korte bestuursrechtelijke termijnen;

• Handhaving van de wettelijke rechtsmachtverdeling tussen bestuurs- en burgerlijke rechter. Voorkomen van forumshoppen;

• Rechtseenheid: voorkomen moet worden dat in twee kolommen oordelen zouden ontstaan over de rechtmatigheid van bepaalde besluiten;

• Efficiënte rechtsbedeling: het is ongewenst dat verschillende colleges zich moeten gaan bezighouden met de rechtsontwikkeling op gebieden waar een enkel college door de wetgever is aangewezen.