Vragen

Olas is een bedrijf dat marmeren schouwen voor openhaarden fabriceert. Kamstra is een bedrijf dat openhaarden verkoopt en aanlegt. Speciaal voor de aanleg van twee openhaarden heeft Kamstra bij Olas twee marmeren schouwen gekocht, een witte en een zwarte. Olas heeft deze op 5 maart 2010 onder eigendomsvoorbehoud aan Kamstra geleverd. Tussen Olas en Kamstra is, ten aanzien van beide schouwen, afgesproken dat Kamstra niet bevoegd is tot doorlevering totdat hij Olas heeft betaald. Op 10 maart 2010 verkoop Kamstra de witte schouw aan Zandema, in wiens huis door Kamstra een open haard zal worden aangelegd. Levering vindt plaats door de afspraak dat Kamstra de schouw tot de installatie, die gepland is op 20 maart 2010, voor Zandema zal houden. Wanneer Kamstra op 18 maart failliet gaat en nog niet aan Olas heeft betaald, beroept Olas zich op zijn eigendomsvoorbehoud en stelt eigenaar te zijn van de aan Zandema verkochte schouw. Zandema stelt zich echter op het standpunt eigenaar te zijn van de aan hem verkochte schouw.

Vraag 1a

Wie heeft gelijk?

Vraag 1b

Kamstra heeft de andere marmeren schouw, de zwarte, op 12 maart 2010 verkocht en geleverd aan Schuurmans. Schuurmans heeft de schouw op 12 maart mee naar huis genomen en deze voorlopig in zijn garage gezet. Wanneer Olas zich ook ten aanzien van deze schouw op zijn eigendomsvoorbehoud beroept, stelt Schuurmans eigenaar te zijn van de aan hem verkochte schouw.

Heeft Schuurmans gelijk?

Vraag 2

Claessen is de trotse eigenaar van een Bentley Continental GT ter waarde van 263.000 Euro. Op 18 december 2009 maakt hij met die luxewagen een rit naar Hindeloopen (Friesland). Tijdens een bezoek aan het Friese Schaatsmuseum te Hindeloopen wordt de Bentley, die Claessen op een parkeerplaats heeft achtergelaten, ernstig beschadigd. Van de dader ontbreekt elk spoor. Claessen had op dat moment nog niet de kans gehad om een cascoverzekering met betrekking tot zijn wagen af te sluiten. Claessen besluit zijn Bentley te laten herstellen door zijn vriend Boomsma. Om de reparatiekosten te voldoen, draagt Claessen op 28 december 2009 de (schade)vordering op de dader aan Boomsma over. Daartoe wordt op diezelfde dag een akte opgemaakt. Op 3 januari 2010 gaat Claessen failliet. Op 10 januari 2010 kan de dader – te weten TopGoed – aan de hand van beelden van een bewakingscamera worden geïdentificeerd. Nog diezelfde dag doet Boomsma aan TopGoed mededeling van de op 28 december 2009 opgemaakte akte.

Moet TopGoed aan Boomsma betalen?

Vraag 3

Dolf Schuringa is een fervent verzamelaar van schilderijen van Nederlandse schilders. Zijn collectie bestaat inmiddels uit 80 schilderijen van Anton Heyboer en 25 schilderijen van Corneille, die hij ten dele heeft opgehangen in de omgebouwde schuur van zijn boerderij. Zijn verzameling is zo omvangrijk geworden dat hij besluit om de schilderijen onder te brengen in een door hem nieuw te bouwen museum. Op 1 februari 2008 leent hij daartoe 25 miljoen euro van de ROMA-bank. Zijn schilderijenverzameling strekt tot zekerheid van terugbetaling van de lening. Schuringa en de bank spreken af dat de verzameling bij Schuringa blijft. Spoedig daarna kan de bouw beginnen. Een jaar later blijkt echter dat het geleende bedrag niet toereikend is. Om het museum af te bouwen is nog eens 10 miljoen euro extra nodig. Schuringa verkoopt daarom op 1 mei 2009 zijn collectie schilderijen van Corneille aan Koenders die geen reden had om aan Schuringa’s bevoegdheid te twijfelen. Levering vindt plaats doordat Koenders de schilderijen van Corneille bij Schuringa ophaalt. Schuringa laat na Koenders van het pand op de hoogte te stellen. Wanneer tijdige betaling door Schuringa aan de ROMA-bank uitblijft, wil de bank op 1 november 2009 alle schilderijen van Heyboer en Corneille executoriaal gaan verkopen.

Kan de ROMA-bank met recht de gehele verzameling schilderijen executoriaal verkopen?

Vraag 4

Noem vijf functies van bezit. Geef van elk een voorbeeld.

Antwoordindicatie

Vraag 1a

Olas heeft gelijk. Kamstra is slechts houder en er is sprake van een ongeclausuleerd eigendomsvoorbehoud (er is geen voorwaarde volgens welke Kamstra beschikkingsbevoegd wordt wanneer hij tot doorlevering aan Zandema overgaat). Kamstra kan niet cp leveren aan Zandema, nu op grond van artikel 3:111 BW het interversie verbod zich daar tegen verzet (een houder kan zich niet van houder voor de een tot houder voor de ander maken) (blz. 403 nr. 486).

Vraag 1b

Ook ten aanzien van deze schouw geldt dat Kamstra houder is en dat er geen bevoegdheid tot doorlevering aan Schuurmans bestaat. Schuurmans zal zich ter bescherming tegen de beschikkingsonbevoegdheid van Kamstra op artikel 3:86 BW beroepen. Aan de door artikel 3:86 lid 1 BW gestelde eisen dat sprake is van een geldige titel, een levering, in dit geval een roerende zaak niet-registergoed krachtens artikel 2:90 BW, een verkrijging anders dan om niet en aan de beschikkingsbevoegdheid van de vervreemder is voldaan. Het is dan alleen nog de vraag of Schuurmans te goeder trouw is.

Ten aanzien hiervan geldt dat: ook al zou Schuurmans weten of behoren te weten van het ongeclausuleerde eigendomsvoorbehoud dan nog is hij te goeder trouw indien hij geen reden had om aan te nemen dat het eigendomsvoorbehoud zou worden uitgeoefend/ of geen reden had om te twijfelen aan het normaal tot afwikkeling komen van de overeenkomst tussen Olas en Kamstra. Zie HR Hoogovens/Matex.

Vraag 2

De standaardvorm van de levering van een vordering op naam is openbare cessie. De vereisten daarvoor liggen vervat in artikel 3:94 lid 1 BW. Mededeling is een vereiste voor openbare cessie. In het geval een akte voor een openbare cessie wordt opgemaakt en de cedent vervolgens failliet gaat, kan noch de cedent noch de cessionaris de openbare cessie alsnog voltooien: artikel 23 en 35 lid 1 Fw. Op grond van artikel 94 lid 2 BW kan Boomsma zich niettemin op een rechtsgeldige cessie beroepen. De debiteur van de te cederen vordering van de cedent behoeft ten tijde van de akte nog niet bekend te zijn, mits hem maar met bekwame spoed na zijn bekendwording mededeling wordt gedaan overeenkomstig artikel 3:94 lid 1 BW. Die late mededeling heeft dan terugwerkende kracht tot de datum van de cessieakte. In casu werkt de mededeling terug tot de datum van de cessie-akte (28 december 2009), die voor het faillissement (3 januari 2010) werd opgemaakt. Aldus wordt de beoogde cessionaris (Boomsma) zo lang hij redelijkerwijze geen mededeling kan doen, beschermd tegen de voor hem nadelige gevolgen van het uitblijven van de mededeling. Zou artikel 3:94 lid 2 BW ontbreken, dan zou Boomsma op grond van het voormelde artikel 35 Fw achter het net vissen. Het antwoord op de vraag luidt dus bevestigend, TopGoed moet aan Boomsma betalen. (blz. 290 nr. 341 e.v.)

Vraag 3

Schuringa is ten tijde van de overdracht aan Koenders beperkt beschikkingsbevoegd. De artikelen 3:98 jo 3:86 lid 2 BW zijn van toepassing. Er is sprake van een geldige titel, levering van de Corneilles krachtens 3:90 BW, anders dan om niet en Koenders is te goeder trouw. Daarmee vervalt het pandrecht op de Corneilles (de schilderijen). Koenders is onbezwaard eigenaar geworden van de schilderijen van Corneille. De ROMA-bank heeft enkel een bezitloos pandrecht op de schilderijen van Anton Heyboer (artikel 3:237 BW) en kan daarop zijn executierecht geldend maken (artikel 3:248 BW). (blz. 424 nr. 503 e.v.).

Vraag 4

De functies van bezit met voorbeelden:

1. goederenrechtelijke functie – bij overdracht/verjaring/occupatie/derelictie
2. bewijsfunctie – artikel 3:119 BW
3. actiefunctie – artikel 3:125 BW
4. materiële functie – artikel 3:120 BW
5. aansprakelijkheidsfunctie – artikelen 6:173 BW, 6:174 BW, 6:179 BW, artikel 185 WVW.