Constitutioneel Recht - B1 - Recht - UvA - Oefententamen 2014

Vragen

Casus ‘Knal en sier’

De vuurwerkdiscussie in ons land laait ieder jaar weer op. Illegaal vuurwerk dient uit Nederland geweerd te worden. Het vervoeren, opslaan, verkopen en afsteken van de legale variant dient aan banden gelegd te worden en de bestaande bepalingen moeten beter nageleefd worden. De discussie daarover speelt in zowel ‘Den Haag’ alsook binnen specifieke gemeenten. De Tweede Kamer typeert de Inspectie Leefomgeving en Transport van het ministerie van Infrastructuur en Milieu als laks en maakt zich hier druk om. Daarbij ligt met name de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu onder vuur, omdat deze zich bezighoudt met de vuurwerkproblematiek. De Tweede Kamer is ook verbolgen over een wijziging van het Vuurwerkbesluit, een op de wet gebaseerde amvb waarin nadere regels zijn opgenomen over het vervoeren, opslaan, verkopen en afsteken van vuurwerk. In artikel 2.3.6 is bijvoorbeeld bepaald dat het strafbaar is vuurwerk, anders dan bedrijfsmatig, tot ontbranding te brengen op een ander tijdstip dan tussen 31 december 10.00 uur en 1 januari 02.00 uur van het daarop volgende jaar. De wijziging van het Vuurwerkbesluit, die zich de woede van de kamer op zijn hals heeft gehaald, staat - indien aan enkele voorwaarden is voldaan - het verkopen van vuurwerk in tankstations toe. Ook de vereniging van vuurwerkhandelaren is niet blij met deze wijziging en beraadt zich over juridische stappen. Op gemeentelijk niveau vindt een heftige discussie plaats binnen de gemeenteraad van Brummen. In Brummen is recentelijk een dode gevallen bij het afsteken van vuurwerk, en de gemeenteraad overweegt een algeheel verbod op het in het openbaar afsteken van vuurwerk in de APV op te nemen. De burgemeester wijst echter op het antwoord dat minister Opstelten (Veiligheid en Justitie), mede namens de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, gaf op een vraag uit de Tweede Kamer. Op de vraag of gemeentebesturen voor hun gemeente zelf een vuurwerkverbod kunnen afkondigen, antwoordde de minister dat gemeenten geen algeheel verbod kunnen vaststellen omdat het afsteken van vuurwerk reeds is geregeld in het Vuurwerkbesluit, met name artikel 2.3.6. (N.B.: het vuurwerkarrest is voor het beantwoorden van de casusvragen niet relevant)

Vraag 1A

De minister van Infrastructuur en Milieu stelt dat de Tweede Kamer hem niet verantwoordelijk kan stellen voor het mogelijke falen van de controle, nu de staatssecretaris met ‘vuurwerk’ is belast. Heeft hij hierin gelijk? (5 punten)

Vraag 1B

De minister van Buitenlandse Zaken wordt tijdens een interview ook plotseling gevraagd naar zijn mening over de wijziging van het Vuurwerkbesluit. Is hij bevoegd te antwoorden dat de wijziging een grote flater is? (5 punten)

Vraag 2A

Had de regering artikel 2.3.6 van het Vuurwerkbesluit ook mogen vaststellen zonder de formeel wettelijke basis? (5 punten)

Vraag 2B

In het debat over het Vuurwerkbesluit stelt een kamerlid dat het hele idee van delegatie door de wetgever aan de regering in strijd is met een strikte interpretatie van de ideeën van Montesquieu. Leg dat uit. (5 punten)

Vraag 3A

Waren de betreffende bewindslieden verplicht de betreffende kamervraag te beantwoorden? (4 punten)

Vraag 3B

Indien de minister gelijk heeft met zijn antwoord, zou het opnemen van een vuurwerkverbod in de verordening in strijd zijn met een bepaling in de Gemeentewet. Leg uit welke bepaling dit is. (6 punten)

Vraag 4A

Wat zou de burgemeester moeten doen indien de gemeenteraad toch een dergelijke verordening vaststelt? (4 punten)

Vraag 4B

Stel: de gemeenteraad neemt inderdaad de verbodsbepaling in de APV op. Een vuurwerkhandelaar vraagt u of er voor hem een Awb procedure tegen die vaststelling openstaat. Wat is daarop uw antwoord? (6 punten)

Vraag 5A

Kan de rechter een in een APV opgenomen vuurwerkverbod toetsen aan ongeschreven rechtsbeginselen zoals het rechtszekerheidsbeginsel? (5 punten)

Vraag 5B

Stel: de rechter weet niet of het verbod verenigbaar is met het Europees recht op het gebied van het vrije verkeer van goederen. Tot welke instantie kan hij zich keren? (5 punten)

Vraag 6

Art. 2 lid 5 van het Internationaal Verdrag van Nairobi inzake het opruimen van wrakken (2007) luidt: ‘De Staten die Partij zijn dienen zich in te spannen samen te werken wanneer de gevolgen van een maritiem ongeval dat leidt tot een wrak ook een andere Staat dan de getroffen Staat treffen.’

Vraag 6A

Is dit een ieder verbindende verdragsbepaling? (5 punten)

Vraag 6B

Stel dat de regering een verdrag ter stilzwijgende goedkeuring heeft overgelegd aan beide kamers van de Staten-Generaal. Kunnen 14 leden van de Eerste Kamer in dat geval realiseren dat uitdrukkelijke goedkeuring nodig is? (5 punten)

Vraag 7

Artikel 2 Stoomwet luidt: ‘Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden voorschriften vastgesteld, waaraan stoomtoestellen en damptoestellen, alsmede het toebehoren van deze moeten voldoen’.

Vraag 7A

Mag in de betreffende amvb staan dat de minister ten aanzien van een bepaald deelonderwerp nadere regels stelt? (5 punten)

Vraag 7B

Leg uit waarom subdelegatie van regelgevende bevoegdheid aan een minister een antwoord kan zijn op de omstandigheid dat bepaalde regels nogal vaak en snel veranderd moeten worden. (5 punten)

Vraag 8

Sommige schrijvers willen Nederland in 150 districten verdelen die ieder ongeveer evenveel inwoners hebben; in ieder district wordt dan 1 kamerlid verkozen.

Vraag 8A

Geef drie mogelijke bezwaren van een dergelijk systeem vergeleken met het huidige stelsel. (5 punten)

Vraag 8B

Stel dat een meerderheid van zowel de huidige Tweede Kamer als de huidige Eerste Kamer de invoering van een dergelijk systeem steunt, waarom zou het systeem dan toch niet bij de eerstvolgende verkiezing van de Tweede Kamer kunnen worden toegepast? (5 punten)

Antwoordindicatie

Vraag 1A

De staatssecretaris die over het vuurwerk gaat, is weliswaar politiek verantwoordelijk (art. 46 lid 2 Grw), maar dat neemt de verantwoordelijkheid van de minister niet weg (art. 46 lid 2 Grw.).

Vraag 1B

Het vuurwerkbesluit is een amvb; het voorstel daartoe is in de ministerraad aan de orde geweest (art. 4 lid 2 RvOMR). Hij is mede politiek verantwoordelijk voor het besluit; hij mag niet de homogeniteit van de ministerraad doorbreken door te handelen tegen het besluit (art. 12 lid 2 RvOMR).

Vraag 2A

Op overtreding van art. 2.3.6 van het Vuurwerkbesluit staat straf. Volgens art. 89 lid 2 Grw mag een amvb alleen voorschriften door straffen te handhaven bevatten als zij gebaseerd is op een wet in formele zin. De regering zou art. 2.3.6 dus niet hebben kunnen uitvaardigen zonder formeel wettelijke basis.

Vraag 2B

De regering heeft in beginsel de uitvoerende macht (vgl. Meerenberg); de wetgevende macht komt toe aan regering en Staten-Generaal gezamenlijk (art. 81 Grw). Dat laatste staat al op gespannen voet met een idee van strikte machtenscheiding, maar het is meer problematisch wanneer één en hetzelfde orgaan, de regering, zowel regels vaststelt als regels uitvoert.

Vraag 3A

Ja, op grond van art. 68 Grw. Het belang van de staat lijkt hier niet in het geding.

Vraag 3B

Het gaat hier om de vraag of een posterieure gemeentelijke verordening een hogere regeling, het Vuurwerkbesluit, mag aanvullen. Klaarblijkelijk is volgens de minister het Vuurwerkbesluit uitputtend bedoeld. Het opnemen van het vuurwerkverbod in de APV zou dan in strijd zijn met art. 121 Gemeentewet; arrest Antikraak Arnhem.

Vraag 4A

Hij zou het besluit, dat waarschijnlijk voor vernietiging wegens strijd met het recht in aanmerking komt, dan ter kennis van de minister moeten brengen (art. 273 lid 1 Gemeentewet)

Vraag 4B

Het verbod is een algemene, voor herhaalde toepassing vatbare regel, die extern werkte en burgers wil binden, het is dus een avv; tegen een besluit inhoudende een avv staat geen beroep open ogv de Awb (art. 8:3 lid 1 sub a Awb). Hij dient zich te wenden tot de burgerlijk rechter.

Vraag 5A

Het toetsingsverbod in dezen ziet op het toetsen van de formele wet aan ongeschreven rechtsbeginselen (Harmonisatiewet-arrest). Dat verbod strekt zich niet uit tot lagere regels.

Vraag 5B

De rechter kan dan prejudiciële vragen stellen over de uitleg van het betreffende EU recht aan het Hof van Justitie van de Europese Unie (art. 267 VWEU).

Vraag 6A

Neen, deze bepaling kan, omdat zij gezien de bewoordingen uitdrukkelijk alleen een inspanningsverplichting oplegt aan staten, niet zonder meer als objectief recht gelden. Zij is dus niet een ieder verbindend, zie Collectieve Acties Spoorwegen-arrest.

Vraag 6B

Op basis van art. 5 lid 1 RwGBV kan door ten minste een vijfde van het grondwettelijk aantal leden van een van de kamers worden afgedwongen dat het verdrag uitdrukkelijk moet worden goedgekeurd. Omdat de Eerste Kamer 75 leden kent (art. 51 lid 3 Grw), betekent dat dat daarvoor minimaal 15 leden van de Eerste Kamer nodig zijn. 14 van die kamerleden is dus niet voldoende.

Vraag 7A

In de wet staat ‘bij of krachtens’. Daarmee geeft de wetgever te kennen dat de aan de regering gedelegeerde (regelgevende) bevoegdheid door de regering deels mag worden gesubdelegeerd (vgl. Vuurwerk).

Vraag 7B

Sneller: geen advies RvS zoals bij een amvb (art. 73 Grw – art. 17 WRvS); evt. ook geen behandeling in de ministerraad zoals bij een amvb (art. 4 lid 2 RvO MR).

Vraag 8A

Onevenredigheid (= stemmen verloren), veel kleine partijen uit de kamer, gerrymandering mogelijk, soms tussentijdse verkiezingen nodig, tactisch stemmen.

Vraag 8B

Voor invoering van dit voorstel moet art. 53 lid 1 Grondwet gewijzigd moeten worden; na de eerste lezing wordt de TK ontbonden en vinden er verkiezingen plaats, art. 137 lid 3 Grw. Bij die verkiezingen wordt uiteraard het huidige systeem gevolgd.