Vragen

Vraag 1

Indien een goed waarop meerdere hypotheken rusten executoriaal verkocht en geleverd wordt, heeft dat dan goederenrechtelijke consequenties voor de hypotheekhouders wier vordering niet uit de opbrengst kan worden voldaan?

Vraag 2

1. Welke maatstaf hanteert de Hoge Raad in het arrest Dépex/Curatoren met betrekking tot de vraag of apparatuur door een fabrieksgebouw wordt nagetrokken?

2. Voor wie is deze maatstaf vooral gunstig?

Vraag 3

Kijk naar de lijst van goederen hieronder. Kan op deze goederen een recht van vruchtgebruik worden gevestigd? Geef aan waarom wel of niet.

• Een kudde lama's
• Een erfpachtsrecht
• Een vordering op naam

Vraag 4

Zijn de volgende stellingen juist of onjuist?

1. Het vervalpand werd door Keizer Constantijn de Grote in de 4e eeuw na Christus in de ban gedaan; naar huidig Nederlands recht is het vervalpand echter (weer) een geldige rechtsfiguur.

2. Als de schuldenaar/pandgever zijn schuld heeft afbetaald, heeft hij het recht om de verpande zaak terug te vorderen met de revindicatie (naar Romeins recht reivindicatio). Dit hangt samen met het afhankelijke karakter van het pandrecht.

Vraag 5

Aris verkoopt en levert op 1 januari zijn auto aan Kasper. Tussen Aris en Kasper is overeengekomen dat Aris de auto nog 6 weken mag blijven gebruiken. Op 25 januari vestigt Aris op de auto een vuistpand ten behoeve van Annemarie. Annemarie weet niets van de levering aan Kasper. Bespreek de goederenrechtelijke rechtspositie van Aris, Kasper en Annemarie met betrekking tot de auto op 2 februari.

Antwoordindicatie

Vraag 1

Als de netto-opbrengst van een executie niet genoeg is om alle hypotheekhouders te voldoen, is er sprake van zuivering (3:273).

“Door de levering ingevolge een executoriale verkoop en de voldoening van de koopprijs gaan alle op het goed rustende hypotheken teniet en vervallen de ingeschreven beslagen, alsook de beperkte rechten die niet tegen de verkoper ingeroepen kunnen worden.”

Er moet zijn voldaan aan: levering ingevolge executoriale verkoop, waarvan hier sprake van is, en voldoening van de koopprijs, daar is is hier niks over gezegd, dus ik ga ervan uit dat dit ook voldaan is. De hypotheken van de hypotheekhouders gaan teniet en de ingeschreven beslagen en beperkte rechten vervallen. De vorderingen blijven echter wel bestaan, zij worden dan concurrente crediteuren en moeten door paritas creditorum het overblijfsel naar evenredigheid van hun vordering verdelen.

Vraag 2

1. De Hoge Raad bepaalde dat als het gebouw en de apparatuur in constructief opzicht specifiek op elkaar zijn afgestemd, dat een aanwijzing is dat naar verkeersopvattingen natrekking heeft plaatsgevonden. Hetzelfde geldt wanneer het gebouw uit een oogpunt van geschiktheid als fabrieksgebouw (gebouw dienende tot huisvesten van een productie-inrichting) bij ontbreken van de apparatuur als onvoltooid moet worden beschouwd. De functie van de installatie in het productieproces is daarbij niet van belang (3:4, ro. 3.7).

2. Leverancier onder eigendomsvoorbehoud, minder gunstig voor hypotheekhouder, want als er geen natrekking is, blijft het een roerende zaak, als er wel sprake is van natrekking, is er sprake van een onroerende zaak.

Vraag 3

Art. 3:201: vruchtgebruik geeft het recht om goederen die aan een ander toebehoren, te gebruiken en daarvan de vruchten te genieten. Vruchtgebruik staat in boek 3, dat betekent dat het zowel op zaken als op vermogensrechten gevestigd kan worden, mits de moederrechten zelfstandig overdraagbaar zijn (3:81 lid 1). Goederen zijn alle zaken en alle vermogensrechten volgens artikel 3:1.

Vruchtgebruik is een beperkt recht (3:8): een beperkt recht is een recht dat is afgeleid uit een meer omvattend recht, hetwelk met een beperkt recht is bezwaard. 3:98: schakelbepaling naar 3:84:

• Geldige titel
• Beschikkingsbevoegdheid
• Vestigingshandeling: is er sprake van een bijzondere vestigingshandeling? Geen bijzondere vestigingshandeling

3:2a: Dieren zijn geen zaken, bepaling met betrekking tot zaken zijn op dieren van toepassing. Moederrecht is eigendom roerende zaak. Dus kijken naar 3:90 voor levering: bezitsverschaffing (3:90 jo. 3:114/3:115). Er kan dus een vruchtgebruik worden gevestigd op een kudde lama's.

Erfpacht (5:85) is een vermogensrecht (3:6). Vruchtgebruik kan op een vermogensrecht gevestigd worden. 3:98 jo. 3:84. Is er een bijzondere vestigingshandeling? Nee.

Moederrecht bij erfpacht is een eigendomsrecht op een onroerende zaak, dus daarnaar kijken voor vestigingshandeling. Levering onroerende zaken is 3:89 jo. 3:10: inschrijving akte van vestiging in de openbare registers. Vordering op naam: 3:94. Moederrecht is vermogensrecht. Kan door akte en mededeling (openbaar) 3:94 lid 1 of door authentieke of geregistreerde onderhandse akte (stil) 3:94 lid 3.

Vraag 4

1. Deze stelling is onjuist, in het Romeinse recht waren er meerdere panden, zoals het vervalpand en executiepand. In het huidige Nederlandse recht kennen wij alleen nog het executiepand, het vervalpand is geen geldig rechtsfiguur. Vervalpand hoorde bij het toeëigeningsverbod, wat ook verboden is: als jij niet betaald, vervalt het aan mij, 3:235.

2. Pandrecht is afhankelijk van de verzekerde vordering (3:7 jo. 3:227 lid 1). Als de verzekerde vordering tenietgaat door betaling, gaat ook het pandrecht teniet. In dat geval houdt de pandhouder de zaak zonder recht, in de zin van 5:2 en kan de eigenaar de zaak revindiceren. In het Romeins recht gold hetzelfde.

Vraag 5

Overdracht 3:84 Aris - Kasper;

• Geldige titel: koopovereenkomst
• Beschikkingsbevoegdheid: Aris is eigenaar, dus ja
• Levering: levering door middel van constitutum possessorium (3:90 jo. 3:115 sub a).

Op 2 januari is Kasper dus eigenaar en middellijk bezitter geworden van de auto. Aris is dan onmiddellijk houder, want er heeft een geldige overdracht plaatsgevonden.

Overdracht Aris - Annemarie: 3:98 jo. 3:84

• Geldige titel: vestigen pandrecht
• Beschikkingsbevoegdheid: Aris is geen eigenaar meer, dus nee -> 3:238 pandrecht komt wel tot stand
• Levering: ja.

Een pandrecht wordt gevestigd op een roerende zaak, op een recht aan toonder of order, of op het vruchtgebruik van een zodanig zaak of recht, wordt gevestigd door de zaak of het toonder- of orderpapier te brengen in de macht van de pandhouder of van een derde, omtrent wie de partijen zijn overeengekomen. De vestiging van een pandrecht op een recht aan order of op het vruchtgebruik daarvan vereist tevens endossement (3:236). Op 2 februari zijn de 6 weken dat Aris de auto nog mag gebruiken nog niet voorbij.