Werkcollege week 2 Beginselen van de Democratische Rechtsstaat

Opdrachten 

1. Regering: koning en ministers --> NIET staatssecretarissen 
   Ministerraad: ministers samen en besluiten over algemeen regeringsbeleid, minister-president voorzitter (maar één stem en kan worden weggestemd dus geen baas 
   Kabinet: ministers en staatssecretarissen 

2. a. Quorum: aantal leden dat aanwezig moet zijn in de kamers om rechtsgeldige besluiten te nemen (meer dan de helft) art. 67 lid 1 GW --> ter vergadering dus eigenlijk schending 
   b. Openbaar dus niet per se fysiek maar in die tijd was openbaar er fysiek bij zijn 
   c. Politieke organen moeten zelf bepalen hoe ze de Grondwet interpreteren. Als ze er moeite mee hebben advies naar Raad van State maar nooit bindend --> NIET RECHTER. Hoe openbaarheid moet worden uitgelegd in art. 61 bepalen ze dus zelf 

3. a. Districtenstelsel --> Land opgedeeld in districten per district afzonderlijke verkiezing voor één parlement zetel. Voor 1917 --> meerderheidsstelsel met kiesdistricten met twee ronden voor één zetel in Tweede Kamer (100 in die tijd dus 100 verkiezinkjes). Twee vormen: 
   1. Kandidaat met absolute meerderheid van de stemmen wint 
   2. Twee kandidaten die het meeste had wordt weer gestemd 

Twee toevoegingen/aanpassingen met Franse systeem: 
1. Uitslag stemronde geldig als 25% van kiesgerechtigde heeft gestemd (alleen tweede ronde als absolute meerderheid niet is behaald in eerste ronde) 
2. Elke kandidaat eerste ronde 12,5% van stemmen om mee te doen voor tweede ronde winnaar met relatieve meerderheid wint 

NL na 1917 --> evenredige vertegenwoordiging (alle stemmen in hele land opgeteld en evenredig verdeeld. Partij aantal zetels dat door de kiesdeler is bepaald (stemmen: beschikbare zetels) 

Meestal districtenstelsel met meerderheidsstelsel gecombineerd maar kan ok met evenredige vertegenwoordiging. 
 

Verschillen zijn dus: 

1. In Frankrijk meerderheid in district beslissend en in NL-zetels naar evenredigheid verdeeld 

2. In Frankrijk worden parlementszetels per district verdeeld, in NL niet (NL maakt niet uit waar je stem vandaan komt) 

b. Meerderheidsstele met parlementair stelsel (VK) 

Kandidaat moet meerderheid van stemmen behalen om gekozen te worden 

Voordelen: 

• Grote concentratie van de stemmen, snelle en eenvoudige coalitievorming. Je weet meteen hoe regering eruitziet 

• Sterke band volksvertegenwoordiger en zijn kiezer, vooral het districtenstelsel 

• Aantal kleine partijen zal kleiner zijn door mindere kans een zetel te halen. Dit maakt gang van zaken in parlement overzichtelijker 

• Doordat één partij regering kan vormen is het regeringsbeleid duidelijk 

Nadelen: 

• Geen ruimte voor kleine politieke groeperingen 

• Alle stemmen op verliezende kandidaat gaan ‘verloren’ stemmen niet terug in parlement 

• Dreiging radicale machtswijziging door nieuwe regering (altijd sociaal gericht nu liberaal) 

c. Evenredige vertegenwoordiging 

Voordelen: 

• Wel ruimte voor kleine politieke groeperingen 

• Er gaan minder stemmen ‘verloren’ 

• Minder dreiging radicale koerswijziging 

Nadelen: 

• Moeilijke coalitievorming 

• Kiezer geen invloed meer op wie gaat regeren door bijna nooit absolute meerderheid 

• Geen sterke band met kandidaat en burger. Meestal kamerlid stemmen door de plaats op de lijst  
   
   

4. D 

5. Zeven fasen: 
   Verkenningsfase 

1. Ontslagaanbieding van het kabinet ter gelegenheid van Tweede Kamerverkiezingen (eerste kabinet demissionair geworden 

2. Plenaire beraadslaging in Tweede Kamer (art. 139a eerste lid RvO) 

3. Aanwijzingen van één of meerdere informateurs voor verkennende opdracht (art. 139a eerste lid RvO) --> Bijeenbrengen coalitiepartners 

6. Construerende fase 

4. Aanwijzingen van één of meer informateurs die vastlegging van regeerakkoord in overleg tussen fractievoorzitters en fracties ter hand nemen (moeilijk want coalitie moet minstens 76 zetels in Tweede Kamer hebben, want anders is de vertrouwensregel een hinder) 

7. Definitieve formatie fase 

5. Aanwijzing formateur (minister-president) overleg met fractievoorzitters wie ministers worden 

6. Na constituerende vergadering worden alle bewindspersonen benoemd en beëdigd (art. 48 en 49 in GW) 

7. Optreden van het kabinet met een regeringsverklaring en debat in Tweede Kamer 

6a. Kamer maakte gebruik van recht op begroting om begroting te verwerpen. Wat maar één keer per 10 jaar kan. Koning Willem I wilde namelijk België opstand tegenhelpen door militaire steun. 

6b. Strafrechtelijke ministeriële verantwoordelijkheid: 

• Bestaat sinds 1840 

• Heeft betrekking op legaliteit regeringsbesluiten 

• Beslissend is het contraseign dat als een minister een regeringsbesluit ondertekent dat in strijd is met (Grond)wet hij vervolgd kan worden voor strafrechter 

• Bedoelt voor zodra koning een wet zou ondertekenen dat in strijd is met (Grond)wet de minister dit niet zou tekenen omdat anders strafrechtelijk vervolgd 

• Niet meer in Grondwet vastgelegd, alleen 355 en 345 Sr --> nog nooit toegepast 

Politieke ministeriële verantwoordelijkheid 

• Bestaat sinds 1848 

• Verantwoordelijkheid jegens parlement, geen strafrechter 

• Heeft betrekking op opportuniteit van handelen van minister (voor elke gedraging dan ook mag parlement zelf kiezen, voor wat voor reden dan ook) 

• Beslissend is bevoegdheid van minister: op alle terreinen waar zijn bevoegdheid op rust (ook koning en ambtenaren) 

• Vastgelegd art. 42 Grondwet 

Fasen politieke ministeriële verantwoordelijkheid: 

• Inlichting --> art. 68 Grondwet 

• Debat 

• Sanctioneren --> ongeschreven vertrouwensregel: minister(sploeg) treedt af als vertrouwen van meerderheid Tweede Kamer verliest  

  6c. Inlichtingenplicht --> Twee soorten: 

• Een onderwerp van agenda van kamer (wetsvoorstel) 

• Vreemd is aan de orde van de dag (gebeurtenis die nog niet op kamer agenda staat --> TBS’er ontsnapt) --> Interpellatiedebat art. 133 RvO (helft Eerste Kamer/30 leden Tweede Kamer) --> Dertigledendebat art. 54a RvO (30 leden Tweede Kamer)