Hoorcollege 4: Gedragsstoornissen (Psychopathologie 2, UU)

Antisociale/externaliserende gedragsproblemen: maladaptieve gedragingen die gericht zijn op de omgeving van het individu.

Het is een dimensioneel concept:

• Prevalentie is meestal hoger in mannen dan vrouwen
• Start in de kindertijd
• Veel van deze gedragingen komen ook voor bij normaal ontwikkelde individuen

Gedragsproblemen worden gediagnosticeerd bij ernstig probleemgedrag. Dit is niet alleen afhankelijk van duur, intensiteit, frequentie etc., maar ook van onze normen en de leeftijd!

Oppositional Defiant Disorder (ODD)

• Gedurende minstens 6 maanden een patroon van prikkelbare stemming, brutaal en ongehoorzaam gedrag of wraakzuchtigheid, waarbij minstens 4 symptomen aanwezig zijn en het gedrag niet alleen gericht is op broer en zus.
• Lijdensdruk bij betrokkene of omgeving
• In hoe meer settings, hoe ernstiger
• Zou niet zichtbaar kunnen zijn in de klinische setting

Conduct disorder (CD)

• Herhaaldelijk schenden van basisrechten van anderen/maatschappelijke normen of regels
• Lijdensdruk
• Bij 18+: geen antisociale persoonlijkheidsstoornis

Een deel van de kinderen met ODD ontwikkeld ook CD.

Comorbiditeit: ADHD. Ligt veel hoger bij meisjes

Kijk bij gedragsstoornissen ook bij de aan/afwezigheid van kenmerken van ongevoeligheid en emotieloosheid (CU-traits). Gerelateerd aan de functie van agressie:

• Proactief: weloverwogen, doelgericht, koelbloedig
• Reactief: emotionele, impulsieve reactie op een waargenomen bedreiging

Een deel van de kinderen met CD ontwikkeld een antisociale persoonlijkheidsstoornis. 40%. Met name kinderen met CU-traits lopen risico.

Kans op negatieve uitkomsten bij meisjes is groter dan bij jongens:

Risicofactoren delinquentie  (altijd een opeenstapeling van factoren):

• Individuele factoren, zoals slachtofferschap, lage zelfwaardering
• Gezinsfactoren, lage SES, criminele ouder
• Schoolfactoren, zoals binding aan school
• Factoren mbt leeftijdgenoten, zoals delinquente vrienden

Delinquentie komt bij vrouwen veel minder voor.

Theorieën oorzaken:

• Bad seed model: aanleg
• Diathesis-stress model: kwetsbaarheden
• Attachment: onveilige hechting (niet specifiek gedragsproblemen)
• Leertheorieën: modeling, conditionering, sociale cognitie
• Transactoineel model: vicieuze cirkels

Kwetsbaarheid:

• Moeilijker sociale vaardigheden aanleren?
• BAS/BIS: motivationeel model. Activatie en inhibitie kunnen een rol spelen.
• Frustratie-aggressiemodel

Sociale informatieverwerking model: agressie is een gevolg van 1 of meer problemen in het informatieverwerkingsproces.

Reactieve agressie: eerste stappen

Proactieve agressie: laatste stappen

Sociale leertheorie: vaardigheden als sociale waarneming, emotieregulatie leren door conditionering, sociale cognitie en modeling.

Meisjes worden sneller afgewezen op antisociaal gedrag --> sneller deviante vrienden, eenzaam.

Tot 12 jaar richt behandeling zich vooral op ouderinterventies. Vanaf 12 jaar: gezinstherapie, multisysteeminterventies, cognitieve gedragstherapie.

Tot 12 jaar therapie:

• Well-established group parent behavior therapy
• Individual parent behavior therapy

Vanaf 12 jaar therapie:

• Multisystemic therapy (MST)
• Treatment Foster Care Oregon

Volwassenen --> justitiele interventies

Effectiviteit jongeren vs volwassenen?

• Early intervention hypothesis: ontwikkeling is beter veranderbaar als de hersenen ook nog plastisch zijn. En inderdaad: bij jongeren vanaf twaalf jara zijn de behandelresultaten doorgaans minder groot dan bij kinderen tot 12 jaar.
• Bij jongeren/volwassenen: deviancy training. Ze leren ook de negatieve dingen van elkaar.
• Ook vanuit ASP is het beter om eerder te behandelen
• Wel: psychotherapie (CGT) om symptomen als agressiviteit en impulsiviteit te verminderen.

Wat te doen voor meisjes? Gebruik de bewezen therapieën, maar met een gender sensitieve benadering.

Problemen in de opvoeding ligt centraal in de oorzaken.

Oudertraining is de meest effectieve interventie voor kinderen met gedragsproblemen. Liefst zo jong mogelijk.

Vragen? Laat het vooral hieronder weten en ik probeer ze te beantwoorden!

Volg me voor meer samenvattingen en hoorcollege aantekeningen!