Hoorcollege 15 Klinische Neuropsychologie 2023 Universiteit Utrecht

Hoorcollege 15: Neuropsychologische behandeling

• Fysieke klachten: hierop ligt de eerste focus, vaak wordt hierbij dan de cognitieve en emotionele kant vergeten.
• Cognitieve klachten
• Emotionele en gedragsmatige klachten

• Ontkenning: geef ruimte en wacht een normale reactie af
• Boosheid: geef ruimte en wacht af
• Onderhandelen: patiënt bedenkt ireële oplossingen, waardoor nog niet veel ruimte is voor behandeling
• Depressie: biedt begeleiding met rouw en verdriet, maar nog geen oplossingen/positiviteit aanbieden
• Acceptatie: Er is openheid voor veranderingen en behandeling kan worden toegepast

• Gestoord ziekte-inzicht (anosognosie), abstractie en leervermogen
• Beperkt introspectief vermogen
• Ernstig cognitieve stoornissne
• Ernstige primaire emotionele en gedragsstoornissen
• Ernstige afasie, amnesie, executieve functiestoornissen

• Hersenschade: vooral bij frontale letsels en letsel van de rechter hemisfeer
• Ernstige amnesie: patiënt onthoudt zijn beperkingen niet
• Dat de patiënt onvoldoende geïnformeerd is of zich nog niet in de situatie bevonden heeft waarin de gevolgen van de stoornis merkbaar worden
• Psychologisch defensiemechanisme: ontkenning heeft de functie om pijnlijke gevolgen van het letsel niet onder ogen te hoeven komen
• Premorbide externaliserende coping/persoonlijkheid

• Verzorgende mantelzorgers
• Niet adaptieve mantelzorgers
• Ondersteunende mantelzorgers

• De probleeminventarisatie en de keuze voor interventies moeten gebaseerd zijn op een hersen-gedrag model (bio-psychosociaal model)
• De partner of het gezin moet vrijwel altijd bij de behandeling betrokken worden
• De insteek van de psycholoog bij neuropsychotherapie is sterk eclectisch
• ER komen tegelijkertijd meerdere hulpvragen aan bod

• Zowel hersenletsel als psychiatrie
• Na de acute en revalidatiefase van hersenletsel
• Kan ook jaren na doorgemaakte hersenletsel zijn (laatste strohalm)
• Altrecht in een GGZ-instelling en werkt dus met DSM-5 classificatie
• DSM 5 classificatie is niet beschrijvende diagnose
• De beschrijvende diagnose is leidend

• Hersenletsel (cognitieve en gedragsmatige veranderingen) sluiten psychiatrische 
• stoornissen niet uit.
• Psychiatrische stoornissen kunnen volgen op hersenletsel (primair en secundair).
• Psychiatrie volgend op hersenletsel is en blijft psychiatrie.
• Hersenletsel als oorzaak is niet alles verklarend voor de symptomen en klachten.
• Gestoorde cognitieve functies zijn niet 1 op 1 te vertalen naar gedragsverandering 
• waarmee je alles kunt verklaren.

• Regiebehandelaar
• Cognitieve klachten in kaart brengen en al dan niet objectiveren Structureel hersenletsel in verband brengen met (aangedane)cognitieve functies
• Analyseren wat er aan de had is. Weten wat de verhouding is tussen de locatie van het letsel, de cognitieve stoornissen en de gedragsverandering
• Gedragsverandering verklaren vanuit letsel en stoornissen
• Behandelbaarheid beoordelen
• Psycho Educatie
• Behandelen met multidisciplinair team: Klinische neuropsychologie, GZ psychologen, psychiaters, ergotherapeuten, psychomotore therapeuten, systeemtherapeut, casemanager, ervaringsdeskundige, familie ervaringsdeskundige

• Beeldvormend onderzoek (MRI)
• Neuropsychologisch en/of intelligentieonderzoek
• Psychiatrisch onderzoek
• Psychodiagnostisch onderzoek (persoonlijkheid, PTSS, ADHD, ASS etc.)
• Ergotherapeutisch onderzoek
• Psychomotorisch onderzoek
• Sociaal maatschappelijk onderzoek

• Een schoon NPO wil niet zeggen dat klachten niet serieus genomen moeten worden
• Geen cognitieve stoornissen betekent niet geen cognitieve klachten
• Vaak is er last an: overprikkeling, verminderde belastbaarheid, vermoeidheidsklacht,ei nadequete slaaphygiene, onbergrip vanuit de omgeving, druk om terug te komen op premorbide niveau

• Zowel individueel als in groepsverband
• Vergroot de zelfredzaamheid van de patiënt in zijn eigen omgeving
• Leren omgaan met de beperkingen, gericht op herstel/aanpassing van rollen in het eigen 
• leefsysteem
• Ondersteunt de patiënt vanuit zijn of haar eigen kracht
•  In samenwerking met ketenpartners
• Specifieke diagnoses (As-I/As-II)
• Vormen van groepsbehandeling: Psycho-educatie (voor naasten), Lotgenotencontact , Belastbaarheid, Prikkelbaarheid, Communicatie, ACT, Schematherapie, Jongeren, Mannenhulpverlening, Licht Traumatisch Hersenletsel