Aantekeningen college Angst- en obsessief-compulsieve stoornissen - Universiteit Utrecht 22/23

Hoorcollege 4

Emoties in de volksmond = gevoel. Hoe je je voelt.

Bij angst is fysiologie veel hartslagverhoging, zweten, bloeddrukverhoging, sociale fobie zie je blozen.

Deze 3 G’s zijn loosely coupled systems. Je gaat als je je agressief voelt, niet altijd agressief gedragen. Ze zijn losgekoppeld.

• Gedrag
• Gedachten
• Gevoel

Het kan overal beginnen.

• Op elke plek kan je ook ingrijpen op behandeling.
• Functie van emotie: het helpt bij de overleving en aanpassing als mens.
• Honger komt voort uit brandstoftekort en leidt tot voedselinname.
• Angst komt uit een prikkel van dreiging. Functie is ontsnapping van dreiging.

We willen in een behandeling niet alle angst weghalen. Angststoornis is dan weer onhandig. 1 op de 5 heeft ooit in zijn leven een angststoornis gehad.

Het wordt pathologisch als:

• De intensiteit van respons niet in verhouding is tot de ernst van de dreiging
• Er subjectief lijden/hinder is
• Als ik opeens een blaffende hond hoor, schrik ik heel erg. De respons is niet afwijkend. Wat wel afwijkend is de respons in combinatie met een prikkel. Piepklein hondje aan de lijn met een baas. Dat is wel buitenproportioneel.
• Daar zit de stoornis.
• Ik ben als de dood voor een muis, maar ik zie nooit een muis. Dan is het geen angststoornis.
• Als ik vaak moet vliegen voor werk, dan is het subjectief lijden. Dat is een belangrijk criterium.

Leer de angststoornissen uit het boek! Deze staan in het boek en moet je kennen.

De angst is niet functioneel als je bang bent voor een bushalte.

Ontstaan en instandhouding.

• Wat maakt het dat ze die bushalte zo eng vindt? Dat is door conditionering gebeurd.
• Als je 10 honden ziet die niks doen, nou dan weet je toch dat honden je niks doen.

Bij alle angststoornissen zien we overlap in

• Gevoel: angst
• Gedrag: vermijding
• Gedachten: vertekeningen

Verschil: inhoud van gedachten is stoornis-specifiek.

• Ik heb hoge hartslag → ik ga dood, of je denkt ik heb net hard gelopen. Dat is de paniekstoornis.
• Gegeneraliseerde angststoornis: GAS. Je piekert over meerdere onderwerpen.
• Je piekert over het piekeren en het wordt maar groter. Dat kost uren per dag.
• Dat geldt voor alle angststoornissen: het neemt veel tijd in beslag.
• Sequentiële associatie: een tijdselement zit er in. Als… dan…
• Je hebt ook referentiële associaties, een groep doet mij denken aan vroegere pestsituaties. Daar moet je andere interventies op toepassen dan bij sequentiële associaties.
• We weten niet zoveel over onbewuste cognities. Wel over gedrag.

Operante conditionering / conditionering

• Gaat een zoemer en dan een stroomschok.
• Maar uiteindelijk gaat de stroom weg, maar de zoemer blijft. Dat is de instandhoudende factor.
• Hoog catharijne, je hebt een verhoogde hartslag. Je bent net op tijd gaan zitten, dus je krijgt geen hartaanval.
• Rationeel gezien was het onrealistisch als je staand een hartaanval had gehad.
• Als ik nu blijf staan… krijg ik een hartaanval
• Als ik Hoog catharijne in ga, krijg ik een hartaanval.
• Uit voorzorg gaan zitten, dat is vermijdingsgedrag of veiligheidsgedrag.
• Vermijdingsgedrag is op korte termijn fijn. Yes ik heb een hartaanval voorkomen.
• Maar je leert niet dat je geen hartaanval krijgt dan. Dat leer je niet. Geen disconfirmatie van negatieve verwachting door vermijdingsgedrag.

Welke ramp probeert de patiënt te voorkomen? Hoe vermijdt diegene dit → dat is vermijdingsgedrag.

Empathie-check, snap ik waarom iemand angstig genoeg is. Als je dat snapt, dan heb je de als, dan begrepen.

Angststoornisen: behandeling

• Cognitieve GedragsTherapie = CGT
• Medicatie helpt, want je moet de heftige dingen toch gaan doen.
• Bij CGT leer je ander gedrag. Jij hebt de vaardigheden ontwikkeld. Met medicatie: ik kan dit alleen met medicatie.
• Exposure, bestaat gewoon uit veel dingen doen.
• SSRI’s worden veel voorgeschreven.
• Je doet ook dingen in de therapieruimte, je gaat gedachten analyseren.
• Je daagt de gedachte uit: hoeveel bewijs is ervoor dat mensen jou niet mogen als je gaat blozen.
• Inleven in jezelf: als ik iemand zie blozen, wat denk ik daarvan?
• Je gaat gedragsexperimenten testen.
• Literatuur erover lezen: krijg ik echt een hartaanval als ik de trap op ren?

OCD viel onder angststoornissen. Nu niet meer, je moet kijken in het boek en je moet ze kennen.

• OCD is ook met veel troep verzamelen.
• Intrusieve en nare gedachten en beelden
• Poging tot onderdrukken of neutraliseren
• Besef dat het eigen gedachten zijn
• Gedrag is erop gericht om stress te verminderen of ramp te voorkomen (bijvoorbeeld vaak je handen wassen)
• Obsessies komen ongewild op.
• Het hebben van een oma voor de trein duwen beelden, dat is geen stoornis. Daar in paniek van raken en dan denken dat je die vrouw wil vermoorden. Dat is wel ernstig. Interpretatie van je beeld, dat maakt of je er last van hebt.
• Je wil het neutraliseren, het moet een besef zijn dat het je eigen gedachten zijn.
• Compulsies zijn je gedragingen. Handen wassen, ik heb iemand met een huidaandoening aangeraakt en wil niet de hele collegezaal ziek maken.
• Gericht om stress te vermindren of ramp te voorkomen. Ervoor te zorgen dat de als… dan… niet gaat optreden.
• Diversere cognities dan bij de angstklachten

Behandeling OCD

• CGT en/of medicatie is de behandeling
• Bij angst zie je veel vermijding
• Bij OCD (dwang) zie je veel extra gedrag zoals handen wassen.
• De exposure is dan niet het handen wassen doen.
• Exposure met responspreventie. Wel blootgesteld aan de bacterie, maar je mag niet je handen gaan wassen.