Artikelsamenvatting bij Importing mosque pedagogy from Turkey: an analysis of contextual factors shaping re-contextualisation processes in the Netherlands van Altinyelken & Sözeri - 2018

Wat is madrassa en waarom ontvangt het kritiek?

Madrassa verwijst naar koranonderwijs, een vorm van niet-formeel islamitisch onderwijs aangeboden op moskeeën. Moskee-educatie krijgt veel aandacht van beleidsmakers en het bredere publiek wiens percepties grotendeels worden gevormd door de media. Hun kritiek houdt verband met de groeiende bezorgdheid in Europa dat moslimimmigranten de kernwaarden van liberale democratische samenlevingen niet delen en dat moskeeën conservatieve geloofsovertuigingen kunnen reproduceren die isolationistische neigingen kunnen versterken.

Welke kritiek ontvangen imams?

Imams worden bekritiseerd vanwege hun gebrek aan pedagogische kennis, autoritaire leerstijlen, antiwesterse retoriek, gebrek aan kennis en bekendheid met de Nederlandse cultuur en taal. Ze zouden tevens geen goed inzicht hebben in de behoeften van kinderen en jongeren die opgroeien in Europese samenlevingen.

Hoe zag moskee pedagogie er uit toen het voor het eerst naar Europa kwam?

De moskee pedagogiek was grotendeels gemodelleerd naar praktijken in de landen van herkomst, waar de pedagogische benadering de nadruk legt op de dominantie van leraren, autoritaire stijl van lesgeven, harde discipline en uit het hoofd leren. Memorisatie is daar een inherent onderdeel van de moskeepedagogiek waarbij het leren uitspreken en reciteren van koranverzen een belangrijk doel is.

Wat zijn korancursussen?

Korancursussen worden onafhankelijk georganiseerd door moskeeën en vallen buiten het regelgevende en toezichthoudende kader van de staat. Het kan 10 uur per week bedragen en wordt voornamelijk bezocht door kinderen van zes tot zestien jaar, in de naschoolse uren of in het weekend. Studenten wordt geleerde de Koran te reciteren en te lezen en onderwerpen die als belangrijk worden beschouwd voor de islamitische opvoeding (bijv. het uitvoeren van rituelen en inleiding tot de islamitische wet, filosofie, normen en waarden). Groepen zijn georganiseerd naar geslacht en/of bekwaamheid in islamitische kennis en worden gegeven door leraren van hetzelfde geslacht. Leraren zijn vrijwilligers die als goed geïnformeerd over de Koran worden beschouwd. De meeste moskeeën hebben geen uniform curriculum, wat resulteert in variaties.

Wat is het doel van memorisatie?

De pedagogie van koranonderwijs legt de nadruk op het onthouden en reproduceren van Koranteksten in klassiek Arabisch. Er is een legitieme rol weggelegd voor het uit het hoofd leren als een aparte vorm van leren. De activiteit, zelfs zonder het begrijpen van de betekenis van de teksten, is niet zinloos, maar vormt onderdeel van de participatie aan een etnisch-religieuze en etnolinguïstische praktijk en belangrijke aspecten van zelf- en groepsidentiteiten.

Hoe wordt de moskeepedagogiek opnieuw gecontextualiseerd in het westen?

De pedagogie van de moskee in het land van herkomst heeft een grote invloed op de moskeepraktijken in Europese samenlevingen. Deze invloeden worden uitgeoefend door de overdracht of inzet van imams, voornamelijk uit Turkije en Marokko, en het gebruik van boeken en ander leerplanmateriaal dat in deze landen is ontwikkeld en gedrukt. De landen van herkomst zijn belangrijke referentiemaatschappijen die onderwijsbeleid en –praktijken met betrekking tot moskeepedagogiek lenen.

Wat is educatieve overdracht?

Onderwijsoverdracht verwijst naar boven- en transnationale agentschapactiviteiten en naar gemeenschappelijke onderwijsagenda´s over de grenzen heen (de beweging van ideeën, praktijken en instellingen over internationale grenzen). Het opnieuw gecontextualiseerde beleid is te vinden in ´lokale´ ruimtes waar het beleid wordt gemedieerd en op verschillende manieren wordt vertaald door lokale actoren en contextuele factoren.

Welke factoren beïnvloeden educatieve overdracht?

Onderwijsbeleid en praktijken worden aangepast en opnieuw gecontextualiseerd door middel van meerdere processen, actoren en contextuele factoren. Denk aan de beschikbaarheid van middelen, klasgrootte, en taalvaardigheid in de taal van instructie. Daarbij zijn de lokale scholen in toenemende mate kritische bemiddelaars geworden tussen het officiële beleid en de kennis waaraan leerlingen in de klaslokalen worden blootgesteld. Docenten zien het officiële beleid vaak als een suggestie en niet als verplicht kadernarratief. Leraren ontwikkelen hun eigen verhalen die in overeenstemming zijn met hun pedagogische en inhoudelijke benadering, en die hun individuele leerplanideologie, oriëntatie of platform weerspiegelen.

Hoe verschillen de moskeeën in Nederland van de moskeeën in Turkije?

Behalve verschillen in de de architectonische kenmerken bestaan er ook verschillen in de maatschappelijke rol van de moskeeën. In Turkije zijn moskeeën speciaal gebouwd voor aanbidding en gebed, maar in Nederland hebben de moskeeën een grotere maatschappelijke rol gekregen. Ze opereren in Nederland als gemeenschapscentra die typisch zijn voor een theehuis, kapperszaak, kruidenierswinkel, boekhandel, kantoor, conferentiezalen, en soms jeugdkamers die zijn uitgerust met speelgoed en computerspelconsoles.

Wat is de Diyanet?

De Nederlands-Turkse moslimgemeenschap is georganiseerd onder verschillende islamitische verenigingen volgens de soennitische islam. De grootste hiervan is de Islamitische Vereniging Nederland (of de Nederlandse tak van Diyanet). Diyanet werd opgericht door de Turkse staat om de verdeeldheid van de andere Turkse islamitische groeperingen, geïnitieerd door de arbeidsmigranten, te compenseren en om de nationale trouw onder de Turkse diaspora te versterken. Het heeft de officiële steun van de Nederlandse staat die in 1983 een overeenkomst ondertekende waardoor Diyanet zijn eigen imams in de Nederlandse Diyanet-moskeeën mag meenemen en in dienst nemen.

Hoe verschilt Diyanet van de visie van Islam in Turkije?

De visie van Diyanet op de islam wordt gezien als aantrekkelijker en acceptabeler in vergelijking met de andere, omdat het wordt gezien als een vertegenwoordiger van een ‘gematigde’ versie van de islam zoals gepropageerd door de seculiere staat Turkije. De kwaliteit van Diyanet's moskee-onderwijs wordt hoger gepercipieerd aangezien Diyanet-imams afgestudeerd zijn aan de universitaire opleidingen Islamitische Theologie in Turkije en pedagogisch zijn opgeleid. Diyanet-imams in Nederland worden gezien als meer deskundig en bekwaam in pedagogische vaardigheden.

Hoe verschilt het moskee-onderwijs van Diyanet in Nederland van de korancursussen in Turkije?

De organisatie van het moskee-onderwijs door Diyanet in Nederland verschilt in sommige opzichten van de korancursussen in Turkije:

• De moskeeën in Turkije hebben meestal geen specifieke klaslokalen.
• De korancursussen worden meestal in de zomervakantie georganiseerd, maar er zijn ook het hele jaar door cursussen in de avonduren of in het weekend.
• De leerdoelen zijn voornamelijk gericht op het lezen en reciteren van de Koran en religieuze kennis.

In Nederland zijn er schoolachtige klaslokalen waar het hele jaar door religieus onderwijs wordt gegeven (behalve tijdens zomervakanties), en er worden verschillende sociale activiteiten georganiseerd (zoals sportactiviteiten). Ook is de inhoud breder en omvat religieuze basiskennis en de Turkse geschiedenis en cultuur.

Wat is de rol van taal en tweetaligheid in de Nederlandse moskeeën?

Turks was de primaire taal die de leraren gebruikten. De keuze voor Turks werd tot op zekere hoogte ingegeven door het feit dat uit Turkije aangestelde imams of godsdienstleraren geen Nederlands spraken. De weinige educatieve materialen en boeken die door leraren werden gebruikt, waren ook in het Turks. Huidige moskeedocenten en ouders maken zich nu soms zorgen over de taalvaardigheid van de kinderen, omdat de meeste kinderen het Turks niet volledig begrijpen. Zij pleitten nu voor tweetalig onderwijs in het Turks en het Nederlands en Diyanet heeft een reeks tweetalige boeken ontwikkeld.

Welke uitdagingen bestaan er met betrekking tot discipline en klasmanagement in de moskee?

In tegenstelling tot reguliere scholen komen de kinderen vrijwillig naar de moskee. Zij hebben daarbij geen zorgen over resultaten en afstuderen. De leerlingen beschouwen de leraren vaak niet als leraren en er ontstaan soms problemen met het stellen van grenzen tussen leerlingen en docenten wat het beheer van de klas moeilijk maakt. De disciplinestrategieën die worden gebruikt in Turkije zijn niet van toepassing in Nederland. De leraren maken daarom gebruik van de disciplinestrategieën (zoals het afzonderen van kinderen die zich misdragen en het belonen van goed gedrag) die ook op Nederlandse scholen worden gebruikt, omdat de kinderen al in die maatregelen zijn gesocialiseerd.

Hoe en waarom heeft het leerproces een meer nieuwsgierige aard gaan hebben in de moskee?

In het begin leerden kinderen niet veel, omdat de pedagogie van de moskee vervreemdend werkte. Zelfs als kinderen naar de moskee kwamen, kwamen ze onder druk van de ouders. Kinderen in Nederland zijn, door hun schoolervaringen en de debatcultuur in Nederland, meer gewend om dingen te onderzoeken. Nu kunnen studenten vragen stellen over islamitische kennis. Leraren leggen meer uit zodat de kinderen de redenering achter specifieke regels en verplichtingen begrijpen.

Wat wordt bedoeld met de overgang een op angst gebaseerde pedagogie naar een op liefde gebaseerde pedagogie?

Ouders gaven aan dat er behoefte was aan meer interacties en discussies om de soera's en de redenering achter religieuze praktijken uit te leggen. Op die manier zouden de kinderen bewuste moslisms kunnen zijn die adequaat kunnen reageren op vragen van niet-moslims. Bovendien waren sommige ouders bezorgd dat hun kinderen negatief zouden worden beïnvloed door de opvattingen, opmerkingen en argumenten van hun atheïstische leeftijdsgenoten. Een groter bewustzijn van iemands religie zou hun zelfvertrouwen versterken en hen minder kwetsbaar maken voor dergelijke ‘negatieve’ invloeden. Daarom benadrukten ook sommige leraren de noodzaak van transitie van een op angst gebaseerde pedagogie naar een op liefde gebaseerde pedagogie die Gods kwaliteiten zoals mededogen, genade en vergeving belicht en incorporeert.

Hoe kunnen moskeeën de identiteitscrisis van de jongeren verslechteren of helpen?

Docenten en ouders bespraken de gevaren van identiteitscrises onder jongeren. Ze geloofden dat dit voornamelijk kwam door het ontvangen van tegenstrijdige berichten in de verschillende omgevingen waarin ze navigeren (huis, school en moskee) over wie ze waren en hoe ze hun leven zouden moeten leiden. Jongeren ervaren ook discriminatie, terwijl ze tegelijkertijd de drang hebben om erbij te willen horen. De moskee wordt gezien als een belangrijke instelling om assimilatie tegen te gaan en te voorkomen dat de kinderen vergeten ´wie ze zijn´. De inhoud en doelstellingen zijn veranderd en er is meer nadruk op Turkse geschiedenis, cultuur, normen en waarden. Ze geloven dat hoe meer kinderen op de hoogte zijn van hun religie en religieuze identiteit, hoe beter ze zich kunnen uiten tegenover niet-moslims en kunnen uitleggen wat hun religie inhoudt.