Culturele Criminologie: een inleiding

Naar artikel van Ugwudike, P. (2015) Cultural Criminology. In An Introduction to Critical Criminology

Culturele criminologie is een nieuwe ontwikkeling binnen de criminologie. Het kijkt naar de cultuur of de ideeën, waarden, overtuigingen en andere collectief gedeelde kenmerken welke misdaad en criminaliteit bezitten. De culturalistische aanpak benadrukt de waarden, symbolen en andere factoren die op de voorgrond treden zoals emoties en afwijkend gedrag welke veelbetekenend zijn voor de daders. Dit in tegenstelling tot de structurele aanpak, die de achterliggende factoren als oorzaak voor criminaliteit ziet.

Intellectueel erfgoed van de culturele criminologie

Sommige culturele criminologen omschrijven criminaliteit als een sociale constructie. Andere culturele criminologen zijn beïnvloed door de postmoderne theorie (Ferrell), die universele verklaringen voor sociale fenomenen, zoals criminaliteit, verwerpt. Misdrijven worden gezien als een sociale constructie, welke gebruikt worden door de 'machtigen' in de samenleving om de activiteiten van anderen te controleren.

De invloed van de perspectieven op strafrechtelijke en afwijkende subculturen

Sommige culturele criminologen bestuderen criminaliteit en misdaadbestrijding door de activiteiten van leden van de subculturen te onderzoeken. Volgens Ferrell hebben culturele criminologen stijlen onderzocht van zowel de interne kenmerken van afwijkende en criminele subculturen als de externe constructies van hen. Hierbij zijn de criminologen vooral beïnvloed door het werk van Britse onderzoekers die jeugdculturen onderzochten.

Cultuur tegenover structuur

Uit de literatuur blijkt dat er twee benaderingen mogelijk zijn voor culturele criminologen: de culturele en de structurele aanpak. De culturele aanpak focust zich vooral op cultuur als het belangrijkste verklarende thema, terwijl de structurele aanpak zich focust op sociale structuren als fundament.

De culturele benadering herleidt misdaad naar de cultuur van de mensen die deel gaan nemen aan criminaliteit en afwijkend gedrag. De vraag is hier, wat bedoelt de criminoloog met 'cultuur'? Volgens Ferrell en collega's behoren zaken van collectieve betekenis of identiteit tot 'cultuur'. Het zou dus duiden op een gedeelde identiteit en een gedeeld begrip in een bepaalde groep.

De structurele criminologen beweren dat structurele ongelijkheden gedragsvormen (met inbegrip van criminaliteit) produceren, die zich manifesteren als de cultuur van het dagelijkse leven.

De culturele criminologen passen niet per se in een van de twee categorieën. Cultuur is niet alleen een product van structurele factoren, maar deze structuren vormen wel de heersende cultuur en subculturen. Dit laat zien dat de structurele factoren wel degelijk een rol spelen in het veroorzaken van criminaliteit, het is alleen niet de enige factor.

Voorgrond tegenover achtergrond

Enkele culturele criminologen benadrukken de factoren die op de voorgrond zijn welke, naar hun mening, afwijkende activiteiten verklaren. Deze factoren omvatten vooral emoties. Criminaliteit wordt gezien als evenveel een product van factoren die op de voorgrond liggen, als van structurele factoren die op de achtergrond aanwezig zijn. De criminologische perspectieven die de nadruk leggen op structureel oorzakelijke factoren worden ervan beschuldigd dat ze de complexe aard van criminaliteit niet begrijpen.

Volgens Presdee is de zoektocht naar opwinding direct gekoppeld aan het verbreken van grenzen. Hij stelde dat het geloof dat men het gevestigde gezag uitdaagt ook bijdraagt aan de opwinding die sommigen zoeken als zij een misdaad begaan. Zelfs de genoegdoening van iets tegendraads doen, wordt belangrijk omdat het ons in contact brengt met criminaliteit. Criminaliteit heeft evenveel met emoties te maken, als met armoede, bezit en rijkdom. Alle overtredingen zijn doordrenkt met elementen van emotie.

De criminalisering van cultuur

Volgens Ferrell is het overgrote deel van wat wij als crimineel gedrag bestempelen tevens het gedrag van een subcultuur. Daarom is het bestuderen van illegale subculturen een belangrijk aspect van de culturele criminologie. De culturele criminologen beschrijven subcultuur als een tegencultuur, omdat het anders is dan de heersende cultuur.

Sommige culturele criminologen bestuderen de verscheidene middelen waarmee de stijlen en de activiteiten van ongeoorloofde subculturen (subculturen die zich bezighouden met onwettige of afwijkende activiteiten) zijn opgebouwd als misdrijf. Zij onderzoeken de betekenissen die onder andere leden van subculturen toekennen aan hun afwijkende gedragingen, en hoe anderen, zoals juridische autoriteiten en de media, deze activiteiten en eigenschappen interpreteren.

Culturele criminologen betogen dat de beelden die de media neerzet ten mythes creëren en niet de realiteit weergeven. De manier waarop de subculturen zich gedragen en hoe ze zich kleden heeft niet altijd te maken met criminaliteit, al lijkt dit wel vaak zo. Deze mythes kunnen er voor zorgen dat minderheden kwetsbaarder worden voor criminalisering. Sommige criminologen denken zelfs dat ongeoorloofde subculturen misdrijven plegen omdat het vanuit de samenleving van hen verwacht wordt. Dit zou omschreven kunnen worden als een reactie van de subculturen op de manier waarop zij geportretteerd worden in de media en door de politie. Deze misdaden kunnen acties zijn van verzet tegen het gevestigde gezag. Zo kan stereotypering leiden tot een self-fulfilling prophecy.

De criminalisering van cultuurproducten

Culturele criminologen herleiden de oorsprong van criminaliteit terug naar de activiteiten van diegenen die cultuurproducten labelen als criminaliteit. Cultuurproducten bestaan onder andere uit foto's, tv-programma's, films en muziek. Deze producten zouden criminaliteit kunnen promoten als zij hiermee een link hebben. Denk aan rappers die het hebben over drugs of vuurwapengeweld.

De commercialisering van cultuur en criminaliteit

Culturele criminologen onderzoeken ook hoe bedrijven (met behulp van de media) reageren op cultuurproducten, meer specifiek de cultuurproducten die onwettige subculturen en activiteiten blijken te promoten. De media speelt hierin een sleutelrol, zij helpen deze producten te adverteren. Het portretteert criminaliteit vaak als het (mee)doen aan spannende activiteiten, welke gekoppeld worden aan een verbeterde eigenwaarde en materieel succes.

Kritiekpunten

Sommige critici wijzen op het feit dat het niet lukt om een nauwkeurige definitie van het begrip cultuur te geven, wat toch de kern vormt. Er wordt betoogd dat culturele criminologen het niet met elkaar eens zijn over of cultuur het product is van structurele factoren of dat het daar compleet onafhankelijk van bestaat.

Er wordt ook benadrukt dat het theoretisch combineren van kenmerken een beperking is en anderen vragen zich af of het wel echt een nieuwe stroming is. Een ander kritiekpunt is dat er te weinig wordt gekeken naar achterliggende, structurele verklaringen voor criminaliteit. Sommige criminologen kijken echter niet slechts naar de factoren die op de voorgrond liggen.

Culturele criminologen worden er ook van beschuldigd dat ze soms criminaliteit romantiseren door het portretteren van de misdadiger als slachtoffer van de sociaal-economische achterstand.

In hun verdediging kan worden gesteld dat de culturele criminologen schuwen om de veroordelende benadering van de studie van criminaliteit en afwijkend gedrag te gebruiken welke wordt geassocieerd met de heersende criminologische theorieën.

Conclusie

Ondanks de kritiek heeft de culturele criminologie een aantal bijdragen geleverd aan de criminologie als geheel. Daarbij wordt ook geprobeerd eerder verworpen theorieën te doen herleven. Culturele criminologie vestigt de aandacht ook op een eerder genegeerde dimensie van criminaliteit: de emoties. Traditionele criminologische theorieën hielden er geen rekening mee dat emoties als spanning een rol konden spelen in het begaan van misdrijven.