Hoorcolleges Toegepaste Cognitieve Psychologie (TCP, UU)
- 1653 keer gelezen
Compatibiliteit is de mate waarin het resultaat van een actie overeenkomt met het verwachtte resultaat = de mate waarin dingen werken zoals we verwachten dat ze werken.
Wanneer is de compatibiliteit laag? Als je moet nadenken.
Als dingen wel werken zoals verwacht is er een snelle en adequate vertaling van perceptie naar actie. = hoge compatibiliteit
Dit zorgt voor kortere rt’s, minder fouten en lagere mmentale belasting. Ofwel, het maakt het interacteren met interfaces e systemen niet alleen aangenamer, maar ook veiliger.
Stimulus-respons compatibiliteit studies:
Er zijn vier typen stimulus-respons compatibiliteit
Meten of een symbool/codering werkt kan met een confusiematrix.
Populatiestereotypen: de verwachtingen die een bepaalde groep mensen heeft over hoe iets werkt of betekent.
Warrick’s principle: het maakt uit op welke plek ten opzichte van de interface de knop zich bevindt, om te bepalen welke kant je op moet draaien.
Rekening houden met de doelgroep! En met populatiestereotypen.
Vragen? Laat het vooral hieronder weten en ik probeer ze te beantwoorden!
Vond je deze samenvatting interessant en wil je op de hoogte blijven van mijn nieuwe bijdragen? Volg dan snel mijn Worldsupporter account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken! Wordt erg gewaardeerd :)
TCP betreft de studie van de mens in relatie tot zijn omgeving:
Wordt aangeduid als:
Industriële revolutie
Frederick Winslow Taylor is de grondlegger van scientific management, en heeft de wetenschappelijke basis voor arbeidsverdeling bedacht. Hij dacht dat de arbeiders expres niet hard werkte (soldiering) en vond dat de mens van nature lui is.
Hoe zorg je ervoor dat arbeiders harder werken? (Volgens Taylor)
Met behulp van tijdstudies en bewegingsstudies hebben Frank & Lillian Gilbreth gekeken hoe de efficiëntie in metselen omhoog kan.
In 1913 kwam Ford met de lopende band waardoor de productietijd heel erg is gedaald.
Hawthorne experiments: er werd gekeken naar factoren die de efficiëntie belemmeren.
Hawthorne effect: mensen passen hun gedrag aan als ze weten dat ze geobserveerd worden. Een andere definitie is: veranderingen in productiviteit door veranderingen in de werkplek.
Principles van scientific management van Taylor:
Nadelen scientific management: je wordt een soort stopwatch slaaf, geen trots meer voor eigen vak, efficiëntie is altijd in belang van de baas.
Samengevat: hoe heeft de industriële revolutie het vakgebied beïnvloed? Wetenschappelijke benadering en analyse (ergonomie) --> fitting the worker to the job.
Tweede Wereldoorlog
Hoe hebben oorlogen het vakgebied beïnvloed?
Ook de signaaldetectietheorie is groot geworden in WO2. Zijn de punten op de radar vijanden? Etc.
Met de Mackworth’s Clock Test is onderzocht hoe de aandacht verslechterd over tijd.
In WO2 kwam er meer aandacht voor de ‘human factor’: fitting the job to the worker.
Digitale revolutie
Grote opkomst van mens-machine interactie!
Er hebben veel ontwikkelingen plaatsgevonden, waaronder:
Charles Babbage en Ada Lovelace hebben in 1834 het eerste concept programmeerbare mechanische computer bedacht. Bush bedacht de MEMEX. Yvan Sutherland bedacht de Sketchpad. Engelbart heeft de voorloper van de hyperlink bedacht, hij heeft ook de computermuis bedacht. Heilig bouwde in 1962 de Sensorama; een 3D belevingsmachine. Lanier: ‘vader van virtual/rigital reality’. Ook de oogbewegingsregistratie (1967) is een grote ontdekking geweest.
De digitale revolutie is nog steeds gaande!
Samenvatting: welke gebeurtenissen en/of ontwikkelingen in de geschiedenis zijn bepalend geweest voor de ontwikkeling
.....read moreDe barcode technologie heeft human error verminderd: je scant de barcode en je weet gelijk wat het is. Zo voorkom je verwarring.
Een systeem heeft physical system variables (subsystemen, complexiteit van het systeem, etc.) en operator variables (ervaring, vaardigheid, grootte van het team etc. ). De operator is een deel van een mens-machine systeem. Als een systeem zijn doel niet haalt, faalt het systeem (dus ook als het een menselijke fout is).
Een taxonomie van de human error:
Systeemontwerpers en systeemmanagers houden vaak geen rekening met menselijke component in het systeem. Er is een blinde vlek voor de operator en de gebruiker. Vaak nemen ze zichzelf als voorbeeld voor de gebruiker.
Als een ramp is gebeurd of fout is gemaakt is de menselijke reactie om de ‘schuldige’ te straffen. Het is slimmer om het hele systeem onder de loep te nemen.
Maar hoe kom je er als operator achter als je een fout maakt? Daar kom je achter als je feedback krijgt. Bijvoorbeeld:
De three stages of cognitive processing voor taken:
Soorten fouten:
GEMS (generic error-modeling system): een poging om menselijke fouten te begrijpen
Fouten zijn vaak het gevolg van het verkeerde niveau: mensen weigeren vaak van rule-based naar knowledge-based level te gaan.
Slip fouten mechanismen:
Licht is elektromagnetische straling tussen een bepaalde golflengte. Het visuele spectrum ligt van 400nm – 700 nm. Licht heeft als eigenschappen kleur, intensiteit en richting. Wat licht je niet verteld, is van hoe ver het komt.
Perceptie is automatisch, snel en moeiteloos en bijna identiek in iedereen.
Via het oog komt alleen maar een scherp beeld binnen als het licht op hetzelfde punt op het netvlies valt (als dat niet zo is, noem je dat spherische aberratie). De buitenste delen van de lens zorgen echter voor een onscherp beeld, dat is de reden dat er een pupil voor zit.
Dus een functie van de pupil is: minder last van spherische aberratie en grotere scherptediepte.
De pupil wordt groter als het donker is, omdat er al weinig ligt is en je de spherische aberratie dan niet zo veel meer uitmaakt.
De pupil reageert ook op arousal. Hier kun je echter geen emotie uit halen. Functies van de pupil:
Een nadeel van het laten laseren van je ogen is glaring.
Licht bevat dus de informatie: richting, kleur en intensiteit. De ruimtelijke informatie-inhoud van licht is daardoor tweedimensionaal (2D). Een belangrijke taak voor ons visuele systeem is uit indirecte informatie (diepte-zien cues) toch 3D kennis te extraheren.
Waar halen wij onze diepte zien cues dan vandaan?:
Hierin mist nog occlusie (objecten staan voor andere objecten), schaduw en textuur.
Waarom hebben we twee ogen? Voor stereopsis, groter visueel veld, Wortel(2) lagere drempels (je ziet accuratere info met 2 ogen), en het is een reserve oog.
Tussen bijvoorbeeld de sterrenhemel en een zonnige dag zit er een verschil in luminantie van een factor miljard. De pupil kan maar variëren in licht met een factor 10. Maar de kegeltjes en staafjes in het netvlies passen zich aan enorme verschillen in lichtniveau ’s aan, maar dat kost tijd (adapteren). Lichtadaptatie gaat sneller dan donkeradaptatie.
Staafjes zijn dus ongevoelig voor rood licht.
Je netvlies registreert niet de absolute hoeveelheid licht die erop valt, maar relatief gezien: contrasten.
Verandering van het netvlies beeld als functie van de tijd: temporeel contrast
Verandering van het netvlies als functie van de plaats: spatieel contrast.
Samen heet dit het spatio-temporeel contrast.
Luminantie contrast: hoe groter het luminantie contrast, hoe beter je dingen kan zien.
Weber contrast: gebruik je als een grote achtergrond hebt met een klein objectje erop.
Michelson contrast: als beide objecten ongeveer even
.....read moreDe levensverwachting is enorm aan het toenemen. Maar het verschil tussen de levensverwachting en de stervensleeftijd neemt af omdat er vroeger heel veel baby’s en jonge mensen doodgingen, en nu veel minder. Dit komt door een verbeterde toilet en riolering, beter hygiëne en verbeterde geneeskunde. De levensverwachting stijgt dus.
Het gevolg is: er komen steeds meer ouderen.
Leeftijdseffecten zijn moeilijk om te meten, omdat je ook cohorteffecten meet. Als je de leeftijdseffecten wil meten moet je dus uit een range van geboortejaren proefpersonen met dezelfde leeftijd pakken.
Effecten van een cohort:
Effecten van leeftijd gegeven testjaar
In het lab vind je leeftijdseffecten, in de echte wereld vind je weinig leeftijdseffecten.
In het lab push je de proefpersonen en meet je vaak de drempels, bijvoorbeeld de grens tussen wel en niet waarneembare. Maar voorspelt een drempel het gedrag in de echte wereld? Een drempel voorspelt niet veel over een strategie die een mens gaat volgen.
Het normale oog heeft een refractie van de lens. Als je oud wordt kan je leiden aan prebyopie; ouderdomsverziendheid. De lens wordt hard, waardoor je slechts op één afstand scherp kan zien. Ook krijgen ouderen een kleinere pupil, waardoor er minder licht binnen komt. Ze hebben dus meer moeite met het zien in het donker. Ze kunnen ook staar krijgen; contrast verlaging in het gehele beeld. Hierbij heb je moeite met de midden frequenties.
Als je internetpagina’s voor ouderen maakt moet je rekening houden met contrast en grootte.
Je taal gaat vooruit als je ouder wordt. Je gehoor gaat achteruit, ze verliezen hoge frequenties.
Aandacht valt te onderscheiden in selectief, sustained en verdeeld. De selectieve en verdeelde aandacht verslechteren met ouderdom. Bij de verdeelde aandacht verkleind de ‘useful field of view’ (het gebied in de periferie waar je aandacht voor kan hebben terwijl je focused op iets anders).
Je geheugen wordt ook slechter.Prospectief geheugen is het geheugen voor intenties: oplossing: boodschappenlijstjes. Reactietijden zijn hoger bij ouderen.
Het is moeilijk om te vergelijken welk effect leeftijd heeft op de kwaliteit van het werk, want:
Amfetamine kan helpen tegen mentale vermoeidheid. In de 2e wereldoorlog gebruikten zowel de Duitsers als de Amerikanen het. In de jaren 50 en 60 werd het populair als afslankmiddel. Daarna was het populair als doping.
Fatigue wordt gemeten met vigilantietaken, slaapdeprivatie, dagritmeverstoringen. Performance wordt gemeten, maar ook gedrag en fysiologie.
.....read moreInverse square law: als je de tafel 2 maal verder weg van de lamp zet , komt er 4 keer zo weinig licht op de tafel. Oftewel : x maal zo ver weg, x^2 keer zo weinig lichtsterkte (illuminantie). Je kan deze law vermijden met een lens of een parabolische spiegel.
Hoeveel licht komt er van de tafel af (luminantie) komt? Het materiaal van je tafel bepaald de eigenschappen:
Voor een werktafel is een matte lichte (kleur) tafel het best.
Daglicht is geen goed licht voor op de werkvloer. De intensiteit is namelijk variabel over het seizoen en over de dag. Ook varieert de frequentie-inhoud varieert ook over de dag.
Welke zichtbaarheidsfactoren spelen een rol met betrekking tot prestatie?
LED lampen zijn de toekomst!
Disability glare: zorgt ervoor dat je even niks meer ziet doordat je verblind wordt.
Discomfort glare: niet helemaal verblind, maar wel onaangenaam.
Je kan glare voorkomen door niet in de offending zone te zitten met je lamp, dus je lamp kan het best recht boven je tafel staan:
Vaak kiezen mensen voor wat ze visueel comfortabel vinden en niet wat visueel de beste performance geeft.
Er kunnen een aantal factoren door trillingen beïnvloed worden, namelijk:
Over kou en warmte is weinig theorie bekend, want het is moeilijk aan te tonen in het lab omdat experimenten al gauw niet ethisch zijn.
Kou beïnvloedt de haptiek en het is ook niet comfortabel.
Van straling zijn geen psychologische effecten bekend.
De ruimte heeft een aantal invloeden:
Meten in de buitenwereld is lastig, want:
Vragen? Laat het vooral hieronder weten en ik probeer ze te beantwoorden!
Vond je deze samenvatting interessant en wil je op de hoogte blijven van mijn nieuwe bijdragen? Volg dan snel mijn Worldsupporter account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken! Wordt erg gewaardeerd :)
Compatibiliteit is de mate waarin het resultaat van een actie overeenkomt met het verwachtte resultaat = de mate waarin dingen werken zoals we verwachten dat ze werken.
Wanneer is de compatibiliteit laag? Als je moet nadenken.
Als dingen wel werken zoals verwacht is er een snelle en adequate vertaling van perceptie naar actie. = hoge compatibiliteit
Dit zorgt voor kortere rt’s, minder fouten en lagere mmentale belasting. Ofwel, het maakt het interacteren met interfaces e systemen niet alleen aangenamer, maar ook veiliger.
Stimulus-respons compatibiliteit studies:
Er zijn vier typen stimulus-respons compatibiliteit
Meten of een symbool/codering werkt kan met een confusiematrix.
Populatiestereotypen: de verwachtingen die een bepaalde groep mensen heeft over hoe iets werkt of betekent.
Warrick’s principle: het maakt uit op welke plek ten opzichte van de interface de knop zich bevindt, om te bepalen welke kant je op moet draaien.
Rekening houden met de doelgroep! En met populatiestereotypen.
Vragen? Laat het vooral hieronder weten en ik probeer ze te beantwoorden!
Vond je deze samenvatting interessant en wil je op de hoogte blijven van mijn nieuwe bijdragen? Volg dan snel mijn Worldsupporter account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken! Wordt erg gewaardeerd :)
Interactie met onze omgeving is vaak auditief!
Geluid heeft drie fysieke kenmerken:
Hoe hoger de frequentie, hoe hoger de toonhoogte.
Is de toonhoogte van signalen met dezelfde hoofdfrequentie gelijk? Ja, je hoort dezelfde toonhoogte. Maar 2 tonen met gelijke toonhoogten klinken niet altijd gelijk. Dit komt door klankkleur (timbre): dit ontstaat wanneer frequenties gemengd worden en wordt bepaald door harmonische inhoud van het signaal. Ook tijdsverloop draagt bij aan de klankkleur.
Toonhoogte: subjectieve waarneming, correleert met frequentie, intensiteit en tijdsduur.
Loudness is een subjectieve maat die correleert met de amplitude (intensiteit!). Maar ook met frequentie, kan je zien aan de fletcher munson curve zien:
Kritische bandbreedte: als je 2 geluiden aanbiedt die dezelfde loudness hebben, beïnvloeden ze elkaar niet als ze in frequentie verweg van elkaar liggen, maar wel als ze dichtbij elkaar liggen.
Spectrale maskering: als een gebied wordt aangeboden onder de masking treshold tijdens het masker, hoor je alleen het masker.
Als er te veel lawaai is breken de haartjes in het slakkenhuis. Voor de frequenties rond de 5000 Hz is het gehoorverlies het grootst.
Je moet het geluidsniveau meten in vergelijking met het achtergrondgeluid!
Het probleem met geluidsniveau meten in db is dat het niet helemaal representeert hoe wij geluid waarnemen: corrigeer voor onze perceptie van geluid!
Scherpte: de hoge frequenties in het geluidspectrum
Ruwheid: het verschil in intensiteit over de verschillende frequenties
Naast luidheid, scherpte en ruwheid, is beleving van geluid cultureel en context-afhankelijk.
Geluid kan de functie van feedback hebben.
Auditieve displays hebben als functie om informatie over te brengen. De verschillende vormen zijn:
Wat zijn de voordelen van auditieve informatie?
Wat zijn de nadelen?
Wat zijn de oorzaken voor false alarms?
Probleem diagnose van alarmen:
Mogelijke oplossingen;
Hoe kan informatie over de inhoud van de gebeurtenis worden overgebracht?
Wat zijn de voorwaarden voor vruchtbare (i.e.
.....read moreJoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
Waag jij binnenkort de sprong naar het buitenland? Verzeker jezelf van een goede ervaring met de JoHo Special ISIS verzekering
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
Field of study
Add new contribution