Vragen

Vraag 1a

Geef aan wat het positieve en het negatieve aspect van het legaliteitsbeginsel inhouden.

Vraag 1b

Waarom is van belang om te weten of een organisatie een bestuursorgaan is?

Vraag 1c

Welke soorten bestuursorganen kennen we?

Vraag 1d

Waarom is dit onderscheid juridisch relevant?

Vraag 1e

Waar kan de definitie van een besluit worden gevonden in de Awb?

Vraag 1f

Leg uit waarom het juridisch relevant is of een beslissing van een overheidsinstantie wel of geen besluit in de zin van de Awb is.

Casus I

Er zijn in Nederland vele honderden bestuursorganen die gezamenlijk dagelijks vele duizenden besluiten nemen. Het zou ondoenlijk zijn als elke Nederlandse burger tegen elk van deze besluiten zou kunnen opkomen in juridische procedures (hoe dat gaat, behandelen we in thema 6). In de Awb is ervoor gekozen dat recht alleen toe te kennen aan belanghebbenden. Het is dus van groot belang om te weten wanneer iemand belanghebbende is bij een besluit. Reden temeer om daar eens mee te oefenen. Geef voor elke van onderstaande casus aan of de daarin opgevoerde (rechts)personen belanghebbende zijn bij de besluiten die in de casus zijn omschreven:

Vraag 2a

Fatima en Lisanne willen een festival organiseren in de gemeente Utrecht. Op grond van de evenementenverordening van de gemeente Utrecht geeft de burgemeester hen hiervoor geen vergunning (dit is een besluit in de zin van de Awb). Zijn Fatima en Lisanne belanghebbende bij dit besluit?

Vraag 2b

Een goede vriend van mevrouw De Vries is eigenaar van een mooi pand in Rotterdam. In dat pand wordt een grote hoeveelheid harddrugs aangetroffen. De burgemeester van de gemeente Rotterdam past bestuursdwang toe op grond van artikel 13b Opiumwet, wat erop neerkomt dat het pand voor de duur van drie maanden gesloten wordt en niemand nog toegang tot het pand krijgt (ook de eigenaar niet). Dit is een besluit in de zin van de Awb. Is mevrouw De Vries belanghebbende bij dit besluit?

Vraag 2c

De Lange Moersdyk is een weg tussen de Friese dorpjes Anjum en Morra. Deze weg wordt door de gemeenteraad van de gemeente Dongeradeel aan het openbaar verkeer onttrokken (de weg wordt definitief afgesloten). Dit is een besluit in de zin van de Awb. De reden voor dit besluit is dat langs deze weg een militair oefenterrein (voor schietoefeningen) wordt geopend.

• Jan Bosloper is eigenaar van een middelgrote supermarkt die eigenlijk alleen goed te bereiken is via deze weg. Zonder deze weg zouden zijn klanten minstens 10 kilometer moeten omrijden. Jan vreest dat dit ten koste gaat van zijn omzet. Er zijn in buurt namelijk genoeg andere supermarkten die in dat geval beter bereikbaar zijn. Is Jan belanghebbende?

• Frits Roest is holistisch genezer uit Amsterdam. Hij gaat ervan uit dat de onttrekking van deze weg aan het openbaar verkeer een zodanige verstoring oplevert voor het vrijelijk vloeien van de aardstralen dat dit gaat leiden tot massale hoofdpijnklachten in Zuid-Limburg. Is Frits belanghebbende?

• Joke Rietberg is gepensioneerd en woonachtig in Dokkum (ongeveer 12 kilometer verderop) en gaat elke week fietsen in de Friese weilanden. De Lange Moersdyk is onderdeel van haar vaste route en ze vindt het zonde dat deze afgesloten wordt. Is Joke belanghebbende bij dit besluit?

• Ivor Bosloper is de zoon van Jan Bosloper. Hij is 18 jaar en speelt met het idee om in de toekomst het bedrijf van zijn vader over te nemen. Als dat werkelijkheid zou worden, heeft Ivor er ook last van dat de weg niet meer te gebruiken is. Is Ivor belanghebbende bij dit besluit?

• Volgens haar statuten zet de Stichting Cultureel-Historisch Landschap Noordoost Friesland zich in voor het behoud van wandelroutes en fietsroutes in het historische (voormalig) moerasgebied van de zogenaamde ‘Friese Kolken’ (waarin de Lange Moersdyk ligt). De Stichting organiseert in dit verband lezingen, wandeltochten en fietstochten. De onttrekking van de Lange Moersdyk aan het verkeer zou volgens deze stichting het Noordoost Friese culturele erfgoed ernstig geweld aandoen. Is de Stichting belanghebbende?

Vraag 2d

De Stichting Consumentenbescherming Energie ontvangt al jaren subsidie van de minister van Economische Zaken voor het werk dat zij doet in het behartigen van de belangen van gedupeerden van stroomstoringen. De minister van Economische Zaken besluit op een zeker moment de subsidie drastisch te verlagen (dit is een besluit in de zin van de Awb). Is de Stichting belanghebbende bij dit besluit?

Vraag 2e

Op 29 juni 2017 legde de Autoriteit Consument en Markt (ACM, een bestuursorgaan) de NS een boete op van bijna 41 miljoen euro. Dit is een besluit in de zin van de Awb.

• Is de NS belanghebbende bij dit besluit?

• Petra is vaste reiziger van de NS en heeft bewijs in handen dat de NS de tarieven van het treinreizen gaat verhogen om de boete te kunnen betalen zonder verlies te lijden. Petra vindt dit een goede reden om ACM te dwingen niet zo’n hoge boete op te leggen. Is Petra belanghebbende bij het besluit van ACM?

Vraag 3

Geef van de volgende instanties aan of ze kunnen worden aangemerkt als een bestuursorgaan in de zin van artikel 1:1 lid 1 onder van de Awb zijn (a-orgaan):

Vraag 3a

De Commissaris van de Koning van de provincie Utrecht;

Vraag 3b

De Minister van Veiligheid en Justitie

Vraag 3c

De ‘personal assistant’ van de minister van Veiligheid en Justitie

Vraag 3d

De Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vraag 3e

De stichting Autoriteit Financiële Markten

Antwoordindicatie

Vraag 1a

Het positieve aspect van het legaliteitsbeginsel is de grondslag van overheidsoptreden. Grondslag in de wet in formele zin, kan ook een lagere regelgever zijn. Grondslag van de overheidsoptreden Het negatieve aspect van het legaliteitsbeginsel is de normering. Bevoegdheid is er, maar kan je die rechtmatig toepassen. Overheidsbevoegdheden moeten binnen grenzen recht uitoefenen. Negatief, er moeten grenzen zijn.

Vraag 1b

Deze hebben bevoegdheden om besluiten te maken, hier geldt ook de Awb voor. Om te weten of een beroep op staats- en/of bestuursrecht is.

Vraag 1c

2, A-orgaan (een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld) en B-orgaan (een ander persoon of college met enig openbaar gezag). Je hebt ook zelfstandige bestuursorganen. Die doorbreken de verantwoording, hebben een eigen bevoegdheid. Is niet Awb.

Vraag 1d

Bij een A-orgaan is het altijd een bestuursorgaan, bij een B-orgaan niet, zij zijn het alleen als zij in publiek handelen (openbaar gezag).Als het wel een besluit van een overheidsinstantie is, houdt dit in dat de Awb van toepassing is. Als het geen besluit is van een overheidsinstantie, is de geldigheid van de Awb eraf. Art. 8:1 als je belanghebbende bent, en er is een besluit kan je naar de bestuursrechter.

Vraag 1e

Art. 1:3 Awb lid 1

Vraag 1f

Als het wel een besluit van een overheidsinstantie is, houdt dit in dat de Awb van toepassing is. Als het geen besluit is van een overheidsinstantie, is de geldigheid van de Awb eraf. Art. 8:1 als je belanghebbende bent, en er is een besluit kan je naar de bestuursrechter.

Vraag 2a

Ja, er is hier sprake van een normadressaat. De rechtspositie van Fatima en Lisanne worden bepaald door het besluit. Art. 1:2 lid 1 Awb. Ga je eerst afvragen of het hier gaat om een normadressaat, wordt hen rechtspositie aangetast. Ze mogen nu geen festival voeren, het is geweigerd dus normadressaat.

Vraag 2b

Nee mevrouw de Vries is geen belanghebbende. Er is hier geen sprake van een normadressaat en als er wordt getoetst aan OPERA, is hier geen sprake van eigen belang, het gaat om een vriend van haar. Het is cumulatief, dus je moet ze allemaal hebben. Art. 1:3 Awb

Vraag 2c

Jan is in deze casus belanghebbende er is geen sprake van een normadressaat. Het is namelijk niet zo dat zijn rechtspositie veranderd wordt door het besluit. De rechtspositie van de weg wordt ‘verandert’. Persoon is hier geen normadressaat. Als er wordt gekeken naar OPERA: objectief; het is wel objectief. Belang is zijn omzet. Omzet is objectief bepaalbaar belang. Persoonlijk; het is ook persoonlijk, Jan heeft een persoonlijk belang bij de afsluiting, klanten gaan namelijk sneller naar de concurrent. Onderscheiden van de massa. Hij onderscheidt zich hier, niet iedereen heeft een winkel waardoor iedereen opeens moet omrijden voor de winkel. Hij maakt deel uit van een vrij beperkte groep. Eigen belang; er is hier sprake van eigen belang, namelijk het belang van Jan. Rechtstreeks; er is wel sprake van rechtstreeks. De weg wordt afgesloten dus dat is niet direct aan hem gericht. Hij krijgt minder klanten, dus hij heeft een belang erbij. Is dit dan rechtstreeks of afgeleid. Door de weg die is afgesloten loopt hij omzet mis. Er zit niet iemand tussen, andere normadressaat. Dus het is wel rechtstreeks. Actueel: Het is nu aan de hand en niet in de toekomst. Niet onzekerheid in de toekomst. Er wordt dus voldaan aan de OPERA criteria. Hij is dus belanghebbende.

Frits is hier geen belanghebbende. Er is als eerst geen sprake van een normadressaat. Zijn rechtspositie wordt niet bepaald. Daarnaast voldoet Frits ook niet aan de OPERA-criteria. Het is namelijk niet objectief, het zit in zijn eigen belevingswereld. Je kan het ook niet meten dat het zo is. Het is ook niet zijn eigen belang.

Joke is geen belanghebbende. Er is hier geen sprake van een normadressaat. Daarnaast voldoet zij ook niet aan de OPERA criteria. Objectief: ja, ze kan er niet meer fietsen Persoonlijk: het gaat om onderscheiden van de massa, Zij doet dat niet, omdat het 12 km is, heb je een grote massa die er allemaal last van hebben.

Ivor is geen belanghebbende, geen normadressaat en volgens de OPERA- criteria is het niet actueel.

De stichting is geen normadressaat. De stichting komt op voor cultureel erfgoed. Als er sprake is van algemene/collectieve belangen zijn er andere regels lid 3:
i. Algemeen/collectief belang: het is algemeen belang
ii. Rechtspersoon: ja, stichting
iii. Doelstelling: behoudt cultureel erfgoed.
iv. Feitelijke werkzaamheden: ja organiseert fietstochten

Vraag 2d

De stichting is belanghebbende, omdat het een normadressaat is. Art. 1:2 lid 1 Awb. Besluit ziet op direct de stichting. Belang wordt rechtstreeks geraakt.

Vraag 2e

• Ja er is hier sprake van een normadressaat.

• Nee, het is niet rechtstreeks dus het voldoet niet aan de OPERA eisen. Is ook niet persoonlijk, ze onderscheidt zich niet.

Vraag 3a

Ja, art. 1:1 lid 1 sub a Awb. Je vindt dit in art. 2:1 lid 1 BW. Provincies. Provincie zelf is geen bestuursorgaan. Je moet nog een orgaan van een rechtspersoon vinden. Dit kan je vinden in de provinciewet. Art. 6 PW. Hiermee is het een bestuursorgaan.

Vraag 3b

Ja. Art. 1:1 lid 1 sub a Awb. art. 2:1 lid 1 BW. De staat. Dus moet je gaan kijken in staatsrecht, Grondwet. Inrichting van de staat. Art. 42 Gw ministers.

Vraag 3c

Nee, kom je niet tegen in de wet. Hij is een assistent van een orgaan van de staat. In de grondwet kan je hier kijken, hoe de staat is ingericht. Hier zie je niks terug over PA

Vraag 3d

Nee, art. 1:1 lid 2 sub b Awb. Tweede kamer is orgaan van de staat, staat in de Gw. Er zijn uitzonderingen, zie art. 1:1 lid 2 sub b Awb.

Vraag 3e

Nee geen A-orgaan. Is niet krachtens publiekrecht ingesteld. Het is een zelfstandig bestuursorgaan. Stichting is rechtspersoonlijkheid, maar privaatrechtelijk ingesteld. Dus het is geen bestuursorgaan onder a. niet elke rechtspersoon is publiekrechtelijk ingesteld.