Hoorcollege 7 deel 1 Kleinschalige voorzieningen (residentieel) 

JeugdzorgPlus 

• Rechter legt (voorwaardelijke) machtiging gesloten plaatsing op. 

• Doel: jongeren beschermen tegen zichzelf dan wel hun omgeving, en onttrekking aan zorg te voorkomen. 

• Kinderbeschermingsmaatregel: de JeugdzorgPlus-instelling dient een verbetering te zijn t.o.v. de thuissituatie. 

• “laatste redmiddel”: alternatieve zorgmiddelen werken niet. 

• Kleinschalige voorziening (KV) is een specifiek type jeugdzorginstelling. 

Waarom KV? 

• Groot aantal jongeren in residentiële jeugdhulp 

• Zorgen over hechting en onveiligheid in JeugdzorgPlus 

• Transformatie: op-, om- en afbouw JeugdzorgPlus-instelling 

• KV biedt mogelijkheid om deze zorgen weg te nemen. Maatwerk leveren. 

• Knelpunten grote leefgroepen: grote groep > groot team> veel wisseling in personeel > veel gezichten voor jongeren wat relatievorming belemmert > negatieve invloed op behandeling. Ook minder aandacht voor individu door grote groep. Ook sprake van negatieve beïnvloeding van jongeren onderling: meer chaos door grote groep. 

• Actieplan BGZJ (2019): best passende zorg voor kwetsbare jongeren > meer individueel en specialistische aanpak op maat. Meer contact met jongere. 

• Functie KV: ter voorkoming of verkorting van verblijf in gesloten jeugdhulp. Dit wordt bewerkstelligd door een meer passend aanbod te creëren voor een complexe doelgroep in JeugdzorgPlus. 

• Kortom: KV als alternatief voor reguliere gesloten jeugdhulp 

Definitie KV 

• Door snelle ontwikkeling ontbreekt definitie 

• Recent landelijk onderzoek: literatuurstudie en kwalitatief onderzoek (semigestructureerde interviews bij JeugdzorgPlus-instellingen). Ook een pilot-onderzoek gestart: per instelling zijn er een paar jongeren, ouders en personeel geïnterviewd wat hun ervaring is met KV. Ook is onderzocht of de doelgroep verschilt. 

• Werkzame elementen kleinschaligheid: 

• Kleinere groepsgrootte 

• Hierdoor zou minder dwang (repressie) nodig zijn en laten jongeren verbetering zien. 

• Vast en stabiel team 

• Beperkt aantal hulpverleners zorgt voor meer individuele aandacht. 

• Positief en veilig leefklimaat 

• Medewerkers zijn eerder in staat om een veilig leefklimaat te creëren door kleine groep. 

• Betere behandelrelaties tussen jongeren en begeleiders 

• Veel wisselingen in begeleiders kunnen het opbouwen van een veilige gehechtheidsrelatie in de weg staan. 

Aanleiding plaatsing 

• De KV’s variëren in het doel van verblijf, wat invloed heeft op de doelgroep die er wordt geplaatst. 

• Zowel in wijk als op instellingsterrein; zowel open als gesloten (vrijheid is beperkt) 

• Aanleiding verschilt per jongere: 

• Individueel programma (begeleiding/ondersteuning op maat) 

• Toewerken naar zelfstandigheid 

• Stabilisatie 

• Doorstroom naar open groep 

• Externe sturing/structuur 

• Waarborgen van veiligheid 

Doelgroep 

• Huidige situatie: jongeren met de meest complexe problematiek op meerdere leefgebieden, vaak met chronisch trauma en een onveilige gehechtheid, die op een reguliere groep niet passen. 

• Geen (contra)indicatiecriteria voor plaatsing, wel aandachtspunten (bijv. Fysieke agressie onderling, jongere mag geen bedreiging zijn voor medebewoners/buurtbewoners, drugsmisbruik, psychiatrische problematiek mag niet op de voorgrond staan) 

• Kleinschalige zorg lijkt voor (bijna) alle jongeren een beter alternatief dan de huidige grote groepen. Dit komt met name uit literatuur en ook uit ervaringen van de jongeren, ouders en medewerkers. 

• Sommige KV’s maken geen onderscheid, anderen wel op basis van:  

• Intelligentieniveau 

• Scheiding tussen ‘normaal’ begaafd en jongeren met LVB omdat beide doelgroepen te veel van elkaar verschillen > groepsdynamische processen verstoren. 

• Geslacht 

• Alleen jongens of meisjes. Meisjes hebben vaker te maken met problemen t.a.v. seksueel gedrag/ontwikkeling. Er zijn ook gemixte KV’s. 

• Leeftijd 

• Jonger vs. Ouder. Ouder is vanaf 15 jaar, vanwege levensfase en mate van zelfstandigheid. 

• Zorg 

• Hoge intensieve zorg vs. Laag intensieve zorg. Dit hangt samen met mate van belasting van begeleiders. 

Dit alles maakt het lastig om één definitie van KV te maken. 

Aard en omvang 

• Volgens huidige definitie, N=10 

Ervaringen 

• Over het algemeen tevreden met KV. Sfeer is huiselijk, rustig en stabiel. Deze jongeren hadden vaak vergelijkingsmateriaal. Ook relatie met begeleider positief: meer aandacht, meer vertrouwen. 

• Professional positief over werkrelatie jongere-begeleider. Er is meer vertrouwen.  

Verbeterpunt 

• Een stabiel team (continuïteit). Een klein team zodat jongeren niet veel verschillende gezichten zien en moeten wennen. Het gaat hier ook om minder invalkrachten.  

• Moeilijk: het blijft moeilijk om 24/7 zorg te bieden aan jongeren met een klein team. Het is meer dan werk: het vereist toewijding. 

Hoe verder? 

• Consortium ‘kleinschaligheid in de jeugdhulp’: continueren van onderzoek 

• Doorontwikkeling van kleinschalige voorzieningen