Hoofdstuk 1. Familierecht

• Verticale relatie: afstamming en ouderlijk gezag

• Horizontale relatie: huwelijk en geregistreerd partnerschap

• Juridisch moederschap en vaderschap

  • Artikel 8 EVRM: Recht op eerbiediging van privé-, familie- en gezinsleven

    • Rechtstreekse werking verdrag: Rechterlijke macht moet alles direct toetsen adhv EVRM en personen kunnen bij bepalingen van de overheid een oproep doen op EVRM. 

  • Afstammingsrecht is dwingend recht

    • Eerst biologische afstamming

      • Sinds 2014 niet meer: 2 moeders kan ook

  • Juridische moeder: moeder uit wie kind geboren is (dus ook draagmoeder)

    • Wensmoeder alleen via adoptie juridisch moeder

  • Huwelijksvaderschap

  • Erkenning

    • Toestemming vd moeder vereist

    • Vervangende toestemming door rechter → aantonen verwekker 

      • Belang van het kind + moeder moet niet in de weg staan

    • Geboortemoeder + kind vanaf 12 jaar kan erkenning blokkeren

    • Niet mogelijk wanneer:

      • Kind al 2 ouders heeft

      • Man kan vanwege nauwe verwantschap geen huwelijk met moet sluiten (broer)

      • Man is nog geen 16

    • De situatie dat een ouder nog niet juridisch ouder is van een kind, maar dat wel wil zijn, leent zich voor erkenning. 

    • 2e moeder: formele relatie, dmv kunstmatige inseminatie onbekende donor

    • Want donor zou op grond van biologische afstamming dan ook juridisch ouderschap kunnen claimen. 

    • Wanneer er geen formele relatie is: erkenning

      • + Als ze kind krijgen met bekende donor

  • Gerechtelijke vaststelling

    • Als ouder geen juridisch ouder wil zijn

    • Wanneer man overlijdt voor erkenning. → biologische afstamming of meemoederschap (als ze ingestemd heeft met de daad die voor het kind zorgde)

    • De situatie dat een ouder die nog niet juridisch ouder is van een kind, en dat ook niet wil zijn of door overlijden niet meer kan aangeven dat te willen zijn, leent zich voor gerechtelijke vaststelling.

  • Gevolgen ouderschap

    • Familierechtelijke betrekking

    • Gezag

    • Recht op (en plicht tot) omgang met het kind

    • Onderhoudsplicht

      • Tot 18, onderwijs tot 21. 

    • Erfgenaam

    • Familienaam, nationaliteit, sociale zekerheid van procesrechtelijke gebieden. 

    • Juridisch ouderschap heeft tot gevolg dat de juridisch ouder het recht heeft op (en plicht tot) omgang met het kind, een onderhoudsplicht heeft jegens het kind, en het recht heeft op informatie over het kind 

• Adoptie

  • Voorwaarden binnen NL:

    • Belang vd jeugdige

    • Kind heeft niks meer van zijn biologische ouders te verwachten

    • Onder de 18 jaar

    • Vanaf 12 jaar, mening kind van belang

    • Geen grootouders

    • Biologische ouders moeten instemmen → behalve als er sprake is van mishandeling of nauwelijks gezinsverband

    • Biomoeder minstens 16 jaar

    • Adoptiefouders minstens 18 jaar

    • Adoptiefouders minstens 3 jaar samenwonen

    • Kind voor adoptie als minstens jaar wonend bij adoptiefouders

  • Voorwaarden buiten NL:

    • Verzoek bij ministerie Justitie en Veiligheid

    • Onderzoek Raad vd Kinderbescherming

    • Verplichte voorlichtingscursus

    • Opzoek naar adoptiekind

    • Bemiddelingsbureau moet informatie vergaren over kind

    • Adoptie na 1 jaar bij 2 adoptiefouders en 3 jaar bij 1 adoptiefouder

  • Adoptie is mogelijk voor getrouwde en niet getrouwde stellen en voor homo’s, lesbo’s, maar adoptie ouders kiezen meestal de voorkeur voor heteropaar. 

• Minderjarigheid 

  • evolving capacities of the child → bekwaamheid van kind groeit met de leeftijd. 

  • Kinderen vanaf 12 jaar moeten in gelegenheid gesteld worden om mening te geven in procedures omtrent ouderlijk gezag, voogdij en echtscheiding.

    • Bij kinderen onder de 12 MAG dit. 

  • Vanaf 14 jaar kan schade door kinderen hun zelf aangerekend worden. → daarvoor zijn ouders aansprakelijk → risicoaansprakelijkheid

    • Ouders zijn bij 14 en 15jarige NIET aansprakelijk als ze aan kunnen tonen dat het hun niet verweten kan worden. 

  • Vanaf 16 jaar kinderen zelf aansprakelijk. 

  • Handelingsonbekwaamheid

    • Niet zelfstandig in juridisch verkeer optreden of dure artikelen aanschaffen. 

    • Je kan meerderjarig verklaard worden

    • Je kan handelingsbekwaam verklaard worden (16 of 17jarige die bv familiebedrijf moet runnen)

    • Uitzonderingen op handelingsonbekwaamheid: (vanaf 12 jaar)

      • Toestemming medische beslissing

      • Procesbekwaamheid aangaan psychiatrische dwangopname

      • Hoorrecht 

  • Passend belang: de rechter gaat in op hetgeen de minderjarige naar voren brengt en motiveert waarom en in hoeverre zijn beslissing aansluit dan wel afwijkt van de wensen van de minderjarige. 

• Ouderlijk gezag

  • Alle kinderen staan onder gezag. Gezag eindigt bij 18 jaar (juridisch ouderschap niet)

    • Gezagsrecht is dwingend recht

    • Veranderingen bij gezagsrecht:

      • Belang van het kind is leidend

      • Gezagsrecht is beetje losgekoppeld van huwelijk

      • Kring van mensen die gezag kunnen hebben is uitgebreid → ouders gelijk geslacht

    • Gezag betekent opvoeding en verzorging, financiële bewindvoering, wettelijke vertegenwoordiging

  • Wie heeft gezag:

    • uitgesloten van gezag: minderjarigen, personen die onder curatele staan, personen waarbij geestvermogens is verstoord

    • max 2 mensen hebben gezag

    • Ouders formele relatie: direct gezag via rechtswege

    • Ouders hebben geen formele relatie: moeder sowieso gezag, partner moet erkennen + verzoek tot gezamenlijk gezag bij rechtbank. 

    • Ouder en niet-ouder: Belang van het kind, niet ouder tenminste een jaar samen met ouder voor kind gezorgd, ouder moet al 3 jaar eenhoofdig gezag hebben. belangen van andere juridische ouder meewegen. 

• Voogdij

  • Via rechtswege → als ouder gezamenlijk gezag met een niet-ouder uitoefent en de ouder overlijdt. 

  • Door benoeming door ouder

  • Door rechter

• Weglopen

  • Ouders kunnen politie vragen hun kind op te sporen en terug naar huis te brengen. Bij 12 jaar of ouder alleen als er mogelijk sprake is van ongeval of misdrijf.

• Scheiding

  • Co-ouderschap

  • Ouderschapsplan

• Eenhoofdig gezag op basis van klemcriterium. → dat kind bij gezamenlijk voortgezet gezag klem of verloren zal raken tussen de ouders. 

  • Tussenvorm: de andere ouder houdt wel een lichte vorm van gezamenlijk gezag, maar alleen voor bepaalde, in de rechterlijke uitspraak genoemde doelen.