• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

Eigendomsrecht

Er bestaat een stelsel van wetten en regels waarmee de private eigendom van en de beschikkingsbevoegdheid over goederen en diensten zijn vastgelegd.

Regels en bescherming garanderen dat de eigenaar de exclusieve gebruiksrechten heeft en houdt over de goederen en diensten.

Eigendom heeft twee belangrijke karakteristieken:

• Exclusiviteit: De mogelijkheid om anderen van het gebruik en de baten uit te sluiten.
• Rivaliteit: Het gebruik door de één gaat ten koste van het gebruik door iemand anders.

Er kan een verschil gemaakt worden tussen private en collectieve goederen.

Private goederen: rivaliteit en exclusiviteit

Collectieve goederen: non-rivaliteit en non-exclusiviteit, je kan mensen niet het gebruik ontnemen en het gebruik door de een gaat niet ten koste van de ander.

Oorsprong van het eigendom:

Het instellen van een overheid in combinatie met het regelen en handhaven van eigendomsrechten maakt een einde aan het recht van de sterkste.

Dit leidt tot besparingen op particuliere legertjes en de schade van krijgshandelingen, en leidt daardoor tot verbetering van de maatschappelijke welvaart.

Tragedy of the commons

Een common is bijvoorbeeld een stuk land die in de geschiedenis deel uit heeft gemaakt van een dorp. Een stuk land die door iedereen gebruikt kan worden die in dat land woont.

Wij veronderstellen dat er een overheid is, compleet met politieapparaat en rechterlijke macht.

Er bestaat grond voor gemeenschappelijk gebruik.

Een rationeel handelende veehouder heeft als doelstelling het maximaliseren van zijn netto opbrengst (opbrengsten minus kosten).

Het grondgebruik bij een klein aantal koeien is non-rivaliserend, maar bij het voortdurend uitbreiden van de kuddes is het rivaliserend => overbegrazing!

Inefficiënt omdat de totale welvaart van de gezamenlijke veehouders kleiner is dan maximaal haalbaar.

Veehouders kijken wel naar eigen private kosten en opbrengsten, maar houden geen rekening met de negatieve gevolgen van hun handelen voor anderen. Hier is sprake van een negatief extern effect.

Deze tradegy of the commons kunnen we vanuit een rechtseconomische invalshoek benaderen: een methode om de interactie tussen verschillende individuen te onderzoeken. 

Dominante strategie: het geval dat een speler voor één bepaalde strategie kiest, ongeacht wat de andere speler of spelers doen. Het probleem is dat het goed werkt aan het begin van de rit. Maar uiteindelijk worden de voordelen kleiner. Er is sprake van individuele rationaliteit die leidt tot collectieve irrationaliteit. Dat kan leiden tot een situatie waar uiteindelijk uitbreiden geen dominante strategie meer is. Een situatie waar dat speelt is bij vissen. Het tegenhouden van vissen is een van de grootste uitdagingen in Europa.

Vanaf een bepaalde mate van gebruik van gemeenschappelijke hulpbronnen treed er schaarste op; er ontstaat dan rivaliteit in het gebruik. Vanaf het moment dat het gebruik rivaliserend wordt, brengt additioneel gebruik kosten met zich mee.

Bij gemeenschappelijke eigendom draagt de individuele gebruiker de kosten van additioneel gebruik niet of niet ten volle.

Voorbeelden van de tragedy of commons zijn vissen en in de file staan.

Collectieve eigendom met vrije gebruiksmogelijkheden leidt altijd tot overmatig gebruik!

Private eigendomsrechten

Cruciaal is:

• Het recht om anderen van het genot en de opbrengsten uit te sluiten (exclusiviteit bewerkstelligt dat elke veehouder wordt geconfronteerd met de volledige kosten van zijn handelingen, dat is efficiënt).
• Overdraagbaarheid. De overdraagbaarheid van eigendomsrechten creëert een markt waar de partijen door middel van onderhandelingen en wederzijds voordelige ruil hun welvaart kunnen verbeteren.

De werking van de markt en de totstandkoming van de efficiënte allocatie zijn afhankelijk van

• De initiële allocatie van de eigendomsrechten en
• Het gemak waarmee A en B tot één succesvolle onderhandeling kunnen komen

Coase-theorema

Het theorema stelt dat het inefficiënte gebruik van schaarse middelen dat kan ontstaan bij gemeenschappelijke eigendom, kan worden opgeheven door private eigendomsrechten toe te wijzen aan één van de betrokken partijen; aan wie de eigendomsrechten precies worden toegekend, maakt voor de efficiëntie van de uiteindelijke uitkomst niets uit, zolang de transactiekosten voor de betrokken partijen nihil zijn.

Stelling: eigendomsrechten zijn het belangrijkste in de maatschappij. Hoe je ze verdeelt maakt niet uit, want als mensen kunnen ruilen, betekent het dat de uitkomst altijd efficiënt is.

Transactiekosten zijn de kosten die gepaard gaan met het opstellen, afsluiten en naleven van overeenkomsten. Wanneer we er echter vanuit moeten gaan dat er transactiekosten zijn, althans dat ze niet verwaarloosbaar klein zijn, is volgens het Coase-theorema een efficiënte uitkomst niet altijd verzekerd.

Als de overheid een keuze heeft en er zijn transactiekosten in het geding, dan verdient het vanuit efficiëntieoogpunt de voorkeur dat de eigendomsrechten direct worden toegewezen aan diegenen die de efficiënte aanwending kunnen verzorgen.

Het is verstandig de regels zodanig in te richten dat de transactiekosten zo laag mogelijk blijven.

Invoering van private eigendomsrechten heeft alleen zin als de baten voor de samenleving groter zijn dan de kosten. Dat is in de rechtseconomie bijna altijd het geval. Baten en kosten moeten altijd vergeleken worden om te kijken waar je aan toe bent. Als je iets hebt wat niet schaars is, heb je eigenlijk geen markt.

Waarborging tegen particuliere interventie

Als een particulier het eigendomsrecht van een andere particulier schendt, kan dat leiden tot onderhandelingen tussen beide partijen waarbij de schender van het recht een schadevergoeding betaalt (schadevergoeding is een compensatie voor de negatieve externe effecten).

Door de verplichting om schadevergoeding te betalen, wordt een partij gedwongen rekening te houden met de effecten van zijn handelen voor een andere partij, zodat een efficiënte uitkomst kan worden verwacht.

Waarborging tegen overheidsinterventie

De overdraagbaarheid van eigendomsrechten draagt ertoe bij dat een object in de efficiënte aanwending terecht kan komen. Als je een recht hebt, die overdraagbaar is dan kan via aanbod en aanvraag het goed bij diegene terecht komen die er het meest voor wil betalen.

De overheid is geen normale partij , zij hebben monopolie op macht. De overheid kan beslissen wat van hem is en wat niet.

Willekeurig => de markt voor objecten kan niet functioneren en er komt geen efficiënte allocatie tot stand.

Onteigeningswet => Schadeloosstelling: volledige vergoeding voor alle schade die de eigenaar rechtstreeks en noodzakelijk door het verlies van zijn zaak lijdt.

• De prijs is de marktprijs.

Intellectuele eigendom

Schaarste leidt ertoe dat regulering (eigendomsrechten) wenselijk wordt.

Markt in het algemeen is een goed instrument die leidt tot efficiëntie.

Dynamische efficiënte is efficiëntie in de toekomst  hoe wij een uitdaging het beste aan kunnen gaan met de nieuwe ontwikkelingen.

Private eigendomsrechten zijn voorwaarden voor de ‘markt’ ( dat betekent dat we exclusiviteit en overdraagbaarheid hebben van het product).

De efficiënte verdeling van middelen wordt bereikt als de ideeën worden ontwikkeld waarvan de maatschappelijke baten hoger zijn dan de ontwikkelingskosten.

Hoe doe je dit?

1. Overheid financiert de ontwikkeling

2. Laat het aan de markt over wat leidt tot toekenning van een exclusief gebruiksrecht, wat vervolgens leidt tot een monopolie positie.

Toekenning van een monopolie op het gebruik van informatie vergroot de maatschappelijke welvaart doordat er meer informatie wordt geproduceerd, maar door het monopolie gaat de welvaart ook omlaag.

Octrooien

Die optimale duur wordt bereikt waar het saldo van de maatschappelijke baten en kosten van bescherming maximaal is.

TRIPS (Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights) => 20 jaar.

In Nederland (Art. 36 lid 6 Rijksoctrooiwet 1995) => 20 jaar; elk jaar een bijdrage voor het behoud van het recht.

• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Alles wat er in het hoorcollege wordt behandeld is terug te vinden in de voorgeschreven literatuur.

• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.

• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gemaakt met betrekking tot het tentamen.

• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen vragen gesteld die op het tentamen behandeld zouden kunnen worden.