Waar gaat dit artikel over?

Sociale neurowetenschappen is een interdisciplinair onderzoeksveld. Het gaat over hoe sociale processen ontstaan door biologische systemen. Daarnaast proberen onderzoekers in dit veld mensen hun gedachten, emoties, en intenties te verklaren aan de hand van hun biologie. Als deze doelen worden behaald, dan heeft dit veel implicaties voor andere disciplines en zelfs op de gehele maatschappij. Zo heeft het een implicatie voor economische besluitvorming, voor fysieke en mentale gezondheidszorg en preventie en jurisprudentie. Er zijn veel onderzoekers die nu al gedrag proberen te verklaren, voorspellen en veranderen op basis van bevindingen in de sociale neurowetenschappen. Er zijn hier echter een aantal problemen mee die in dit artikel worden besproken.

Wat zijn mogelijke problemen?

Eén veelvoorkomende interpretatiefout is omgekeerde gevolgtrekking. Dit houdt in dat een bepaald mentaal proces (zoals een preferentie voor keuze A) afgeleid kan worden uit hersenactiviteit (bijvoorbeeld een BOLD-signaal). Hierdoor probeert men door middel van hersenactiviteit te voorspellen wat iemand zal kiezen. Dit is echter niet zonder problemen, er is namelijk nog steeds weinig bekend over hersenfuncties. Hierdoor is het ook vrijwel onmogelijk om mentale processen af te leiden van neurale activatie. Er is dus sprake van een logische misvatting. Als iemand ziet dat tijdens het maken van keuzes (cognitie X) een hersengebied (gebied Y) actief is, dan betekent dit niet dat iemand altijd een keuze aan het maken is wanneer hersengebied Y actief is. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat hersengebied Y actief is tijdens verschillende processen. Het is dus een probleem dat men in de sociale neurowetenschappen vaak gebruik maakt van omgekeerde gevolgtrekking. Een ander probleem binnen de sociale neurowetenschappe nis dat de taken die men gebruikt om fenomenen mee te meten vaak heel anders zijn dan de controletaken. Daarnaast blijkt het dat de hersenen verschillend reageren op sociale stimuli op basis van het format waarin deze stimuli gepresenteerd worden (bijvoorbeeld een video of een foto). Ook beïnvloeden participant-gerelateerde factoren hoe hersenen reageren op stimuli. Een derde probleem binnen de sociale neurowetenschappen is de ecologische validiteit. Wanneer participanten worden getest gebeurt dit vaak op een hele andere manier dan in het echt: vaak moeten zij bijvoorbeeld helemaal stilliggen. Ook moetnen zij vaak meer dan honderd trials uitvoeren zodat het experiment slaagt. Dit is erg vermoeiend voor participanten. Ook is er sprake van een niet-representatieve sample. Zo zijn 96% van de participanten in psychologie ‘WEIRD’ (Western, Educated, Industrialized, Rich, and Democratic). Dit betekent dat hun resultaten niet goed te generaliseren zijn naar andere populaties, omdat populaties verschillen in visuele perceptie, spatiale redenering, categorisatie, coöperatie, enzovoorts. Dit zijn problemen die ook in andere onderzoeksgebieden voorkomen. Echter is het voor de sociale neurowetenschappen extra belangrijk om dit op te lossen, omdat de bevindingen van dit onderzoeksgebied vaak praktisch ingezet worden!

Hoe worden de bevindingen vanuit sociale neurowetenschappen toegepast in de context van economie?

In de economie ontstond er eind jaren 1990 een nieuw veld, neuro-economie. Dit gebied was een integratie van psychologie, economie, en cognitieve neurowetenschappen. Het doel was om betere en meer robuste modellen over besluitvorming te maken. Er wordt vaak gebruik gemaakt van ‘game theory. Dit zijn meerdere spellen die elk economische en psychologische fenomenen onderzoeken, zoals vertrouwen, prosociaal gedrag, zelfgerichtheid en coördinatie. Een van de meestgebruikte spellen is het Ultimatum Spel. Dit spel wordt gebruikt om strategisch gedrag en eerlijkheid te meten. Het spel verloopt op de volgende manier: twee spelers krijgen geld. Eén van de spelers, de ‘proposer’ kan een voorstel maken om het geld te verdelen en de andere speler, de ‘responder’ kan dit bedrag accepteren of weigeren. Als de responder het bedrag accepteert dan krijgen beiden het voorstel. Als de responder het bedrag weigert dan krijgt geen van beide spelers geld. Dit spel wordt vaak gebruikt door sociale neurowetenschappers omdat het goed te gebruiken is tijdens neuroimaging.

Belangrijke bevindingen vanuit de sociale neurowetenschappen zijn onder andere dat veel economische keuzes waarvan men dacht ze van elkaar verschilden eigenlijk dezelfde onderliggende hersencircuits hebben. Ook andersom is dit gevonden: economische keuzes die erg op elkaar lijken blijken toch andere onderliggende hersencircuits te hebben. Ook onderzoeken sociale neurowetenschappers het gedrag bij mensen met verstoringen in hun hersenen. Dit kan worden gebruikt om aan te tonen welke mechanismen belangrijk zijn bij het maken van keuzes. Als een voorbeeld van dit soort onderzoek, beschouw versterkend leren. Sociale neurowetenschappers of neuro-economen hebben gevonden dat de hersenen hetzelfde reageren op sociale beloningen (zoals erkenning, complimenten) als op beloningen in de vorm van geld. Dingen die dus eigenlijk anders leken (sociaal vs. geld) blijken gebaseerd te zijn op dezelfde mechanismen. Er zijn ook verschillen onderzocht. Hieruit bleek dat complimenten van een computer niet dezelfde effecten heeft als complimenten van een ander mens. Ten slotte kan men ook neurowetenschappelijke methoden gebruiken om te verklaren waarom mensen verschillen in hun keuzes, door mensen met optimale hersenfuncties te vergelijken met individuen die laesies in hun hersenen hebben gehad. Hieruit bleek dat mensen met een laesie in hun ventrale mediale prefrontale cortex (VMPC) vaker offers afwezen, omdat het voor hen waarschijnlijk oneerlijker voelde dan voor mensen zonder laesie. De sociale neurowetenschappen hebben dus wel belangrijke bevindingen gedaan, maar er zijn ook nog limitaties. Zo worden onderzoeken waarin men gebruik maakt van leugens (dus de participanten vertellen dat ze tegen een andere persoon spelen, terwijl dit eigenlijk een computer is) vaker afgewezen. Dit is dus iets waar in de sociale neurowetenschappen aan kan worden gewerkt: hoe kunnen wij experimenten uitvoeren zonder gebruik te maken van deceptie?

Hoe worden de bevindingen vanuit sociale neurowetenschappen toegepast in de context van gezondheid?

Het is bekend dat sociale factoren, zoals de kwaliteit van sociale interacties en het ontvangen van empathie en steun van anderen van invloed zijn op gezondheid. Neurowetenschappelijke methoden zijn superieur aan zelf-rapportages wanneer het gaat om sociale kwesties zoals afwijzing, stigma en eenzaamheid, omdat er bij deze kwesties vaak sprake is van schaamte en dit invloed heeft op de antwoorden die mensen geven. Er zijn ook cardiovasculaire meetmethoden die gebruikt kunnen worden om de effecten van psychosociale factoren op gezondheid te onderzoeken. Het verschil tussen neurowetenschappelijke methoden en cardiovasculaire methoden is dat cardiovasculaire methoden vaak directer datgeen meten waar men in geïnteresseerd is. Bij neurowetenschappelijke methoden is er vaak sprake van indirect bewijs. Daarnaast zijn neurowetenschappelijke methoden geschikt om snelle stimulus-response relaties te onderzoeken, terwijl cardiovasculaire technieken meer geschikt zijn om geleidelijke veranderingen te onderzoeken.

Onderzoek in de sociale neurowetenschappen heeft aangetoond dat herhaalde blootstelling aan stigmatisatie of andere sociale bedreigingen ertoe leiden dat de hersenen gevoeliger worden voor het detecteren van afwijzing. Dit zorgt ervoor dat iemand gevoeliger wordt voor sociale stressoren. Daarnaast heeft onderzoek aangetoond dat het limbisch systeem, waaronder de amygdala, invloed heeft op de activiteit van de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as). Deze as reguleert stressreacties doordat het invloed heeft op hormonen en heeft dus veel invloed op fysiologische, gedragsmatige, of gezondheidsgedragingen. Sociale stressoren hebben ook indirect invloed op mensen hun welbevinden. Als mensen zich bijvoorbeeld sociaal afgewezen voelen en daarom heel veel gaan eten, kunnen zij zich nog slechter gaan voelen. Uit ander onderzoek blijkt dat sociale stressoren indirect invloed kunnen hebben op gezondheidsuitkomsten door een effect op zorginteracties. Zo kan het zijn dat zorgverleners vooroordelen hebben over bepaalde groepen en dit kan leiden tot dat zij sommige patiënten anders behandelen dan anderen. Zo heeft onderzoek aangetoond dat sociale categorisatie snel plaatsvindt en dat mensen minder neurale resonantie vertonen voor mensen die onderdeel zijn van een gestigmatiseerde groep (zoals een persoon met overgewicht). De sociale neurowetenschappen kunnen dus belangrijke bevindingen aan het licht brengen die niet met behulp van zelf-rapportages te verkrijgen zijn. Veel van deze bevindingen zijn automatisch, wat wil zeggen dat mensen zich niet bewust zijn van hun gedrag. Echter betekent dit niet dat dit gedrag niet kan veranderen! Een limitatie van het gebruik van sociaal neurowetenschappelijke methoden is dat veel hersengebieden overlap vertonen in activatie. Dit kan soms leiden tot verkeerde conclusies. Daarnaast is het ook belangrijk om je te blijven realiseren dat neurowetenschappelijk onderzoek puur correlationeel is, wat betekent dat er geen harde conclusies uit getrokken kunnen worden.

Hoe worden de bevindingen vanuit sociale neurowetenschappen toegepast in de context van justitie?

Eén gebied waar de sociale neurowetenschappen zich vaak op heeft gericht binnen de context van de justitie is leugendetectie. Echter is het bekend dat leugendetectie gevoelig is voor problemen. Zo kunnen mensen in hun eigen leugens geloven. Ook zijn mensen in staat om invloed uit te oefenen op leugendetectoren. Dit is dus geen nuttige bijdrage vanuit de sociale neurowetenschappen. Wat wél een nuttige bijdrage kan zijn is het onderzoeken van hoe mensen zich voelen, dus hun mentale staat. De wet wordt vaak gebruikt om mensen te straffen die slechte bedoelingen hebben en daarom is het dus belangrijk om meer te weten over hoe men andermans bedoelingen of mentale staat kan bepalen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat er veel factoren van invloed zijn op hoe andermans mentale staat wordt afgeleid. Daarnaast heeft de sociale neurowetenschap onderzoek gedaan naar straffen. Het doel van straf is communicatie, dus om te laten zien dat er gevolgen zijn aan het verbreken van een wet. Hersengebieden die actief worden tijdens straf laten zien dat er ook andere doelen zijn, zoals het helpen van de slachtoffer en vergelding. Ook hebben bevindingen aangetoond dat er bij verschillende morele beslissingen verschillende hersengebieden actief zijn. Zo zijn bij utilitaire keuzes vooral hersengebieden betrokken die geassocieerd zijn met logische besluitvorming actief. Bij deontologische keuzes zijn vooral hersengebieden actief die geassocieerd zijn met emotionele verwerking. Er is hier echter nog geen consensus over, dus het is niet helemaal duidelijk welke onderliggende mechanismen er zijn bij moreel redeneren. De reden dat bevindingen vanuit de sociale neurowetenschappen nog niet super veel worden gebruikt in de context van de justitie is dat de bevindingen vaak niet causaal zijn. Ook zijn veel bevindingen aan discussie onderhevig. Een andere belangrijke reden is dat veel rechtsgeleerden tegen het gebruik van wetenschap in de rechtszaal. Zo is er in Engeland een verbod op het gebruik van Bayesiaanse statistiek, omdat het te moeilijk om te begrijpen is.

Wat zijn de conclusies?

De onderzoeken die in dit artikel zijn benoemd hebben aangetoond dat activiteit in hersengebieden afhankelijk is van de interacties die men heeft met anderen. Er zijn voordelen van het gebruik van neuroimaging studies. Zo kunnen ze gebruikt worden om onbewuste processen te onderzoeken. Er zijn echter ook problemen bij het gebruik van deze studies. Zo is er vaak sprake van omgekeerde gevolgtrekking. Er zijn daarom nu ook onderzoeken die gericht zijn op het bepalen van de validiteit van een gevolgtrekking. Dit is een belangrijke stap in de goede richting. Er zijn hierbij wel zaken waarmee rekening moet worden gehouden, zoals dat veel resultaten van fMRI onderzoeken correlationeel zijn. Dit betekent dat er geen causale uitspraken gedaan kunnen worden. Ook zijn Bayesiaanse statistieken erg afhankelijk van de parameters die door de onderzoeker zelf in het model worden gestopt. Hier moet dus rekening mee worden gehouden. Een alternatieve benadering is het gebruik van het multi-voxel patroonanalyse (MVPA). Deze methode kan gebruikt worden om te bepalen of twee gebeurtenissen (het ervaren van fysieke pijn en het ervaren van sociale afwijzing) leiden tot activatie in dezelfde hersengebieden en of er dus een gedeeld onderliggend mechanisme is. Om de sociale neurowetenschappen verder te helpen moet men studies die gebaseerd zijn op EEG, fMRI of hersenstimulatie combineren met gedragsstudies. Dit zal ervoor zorgen dat onderzoekers modellen kunnen ontwikkelen die ook bij andere disciplines gebruikt kunnen worden.

Wat zijn theorieën van genderontwikkeling?

Volgens cognitieve perspectieven van genderontwikkeling zijn kinderen actief opzoek naar signalen om de sociale wereld om hen heen beter te begrijpen, waarbij ze signalen over gender gebruiken. Op vijfjarige leeftijd ontwikkelen kinderen een grote hoop aan stereotypes over gender, die vaak incorrect en grappig zijn, die ze toepassen op zichzelf en anderen. Met deze stereotypes vormen kinderen impressies van anderen, helpen ze bij het gidsen van gedrag, stuurt het aandacht en helpt het met het structureren van herinneringen.

De eerste theorie van genderontwikkeling was Kohlberg's (1966) cognitieve ontwikkelingstheorie, waarbij hij nadruk legde op de actieve rol van het kind in genderontwikkeling en stelde dat het begrip van kinderen over genderconcepten invloed heeft op het gedrag van het kind. Deze invloed wordt groter zodra het kind het verdiepende begrip heeft dat gender stabiel is en niet veranderd.

Rond 1970 ontstonden gender-schema theorieën, die gebaseerd zijn op het idee dat kinderen georganiseerde kennis structuren, ook wel schema's, vormen en dat deze gerelateerd zijn aan genderconcepten van zichzelf en anderen. Deze schema's beinvloeden vervolgens het denken en het gedrag van kinderen. Gender-schema theorieën en Kohlberg's cognitieve ontwikkelingtheorie stellen beide dat kinderen een actieve rol spelen in genderontwikkeling. Echter is er volgens gender-schema theorieën een meer basis begrip van gender nodig om het gedrag en denken van kinderen te beinvloeden.

Wat zijn grote thema's van cognitieve theorieën van genderontwikkeling?

Er zijn drie centrale kenmerken van cognitieve theorieën van genderontwikkeling.

• Kennis van de twee gendergroepen en genderidentificatie met een van deze twee hebben evaluatieve en motivationele gevolgen voor kinderen. Kinderen hebben een voorkeur voor het gender waar zij als het ware bij horen, waardoor ze evaluatief vaker willen spelen met kinderen van hetzelfde gender. Motivationeel is er te zien dat kinderen meer informatie willen leren over en zich meer willen gedragen zoals andere kinderen uit dezelfde gendergroep.
• Kinderen doen bewuste pogingen om alle elementen die een gendernorm impliceren, onder te verdelen in man of vrouw. Dit helpt hen bij het actief vormen van een beeld en begrip van de sociale wereld om hen heen.
• Er zijn veranderingen in het begrip van gender door de cognitieve ontwikkeling van een kind, waardoor bepaalde gelovingen over wat jongens en meisjes zouden moeten doen minder rigide en meer flexibel worden over de jaren heen.

De verandering van begrip van gender volgt vaak de volgende drie fases:

1. Kinderen leren over gender gerelateerde kenmerken rond de peuter en kleuter periode.
2. De nieuwe kennis over gender is geconsolideerd in een rigide of-of modus, waarbij de meeste rigiditeit tussen 5 en 7 jaar oud is.
3. Na deze piek volgt een fase van relatieve flexibiliteit over gender.

De schrijvers van het artikel geven een mogelijke ontwikkelingshypothese rondom het begrip van gender, wat luidt als volgt. De gevolgen van genderidentiteit kunnen verschillen op basis van verschillende levels van begrip over gender. Lagere levels van begrip (zoals herkennen van eigen gender) kunnen dienen om kinderen te orienteren op het belang van gender en zo hun in-groep bias the verhogen. Hogere levels van begrip (herkennen van gendercategorieen als constant, niet veranderend) kunnen dienen om gedragsmatige reacties van kinderen op gender gerelateerde sociale normen te verhogen.

Wat zijn de oorsprongen van gender?

Als we kijken naar de oorsprong van gender, letten we vaak op de volgende punten:

• Op welke leeftijd beginnen kinderen na te denken over gender?
• Hoe beinvloeden deze zogenaamde gender cognities het gedrag en het denken van kinderen?

Onderzoek heeft bewezen dat baby's zo jong als zes maanden oud al onderscheid kunnen maken in stemmen van vrouwen en mannen en dat dit op negen maanden oud al lukt tussen foto's. Dit suggereert dat kinderen tegen de tijd dat ze kunnen praten al perceptuele categorieen hebben die onderscheid maken tussen man en vrouw.

Uit onderzoek lijkt ook te komen dat zodra kinderen kennis hebben van gender stereotypes zij in hun persoonlijke voorkeur meer gender typerend zijn. Zo zien onderzoekers dat kinderen meer aandacht geven aan speelgoed waarvan zij denken dat het bij hun eigen gender past.

Waar zou toekomstig onderzoek zich op moeten richten?

Ondanks de recente onderzoeken zijn er nog wat fundamentele vragen die getackeld dienen te worden in toekomstig onderzoek. Zo is het bijvoorbeeld nog niet bekend op welke leeftijd kinderen zich beginnen te identificeren met een gender, wat de onderliggende processen zijn van de verandering in begrip over gender en hoe dit proces er uitziet voor personen die zich met een ander gender identificeren dan hun biologische sekse.

Waar gaat dit artikel over?

Dit artikel beschrijft hoe mannen en vrouwen hersenen van elkaar verschillen. Geslacht en gender worden vaak gezien als belangrijke variabelen en zijn vaak het onderwerp van studie. Geslacht is gebaseerd op biologische componenten, zoals chromosomen, voortplantingsorganen en hormonen. Gender is gebaseerd op de psychosociale manifestatie van mannelijkheid en vrouwelijkheid, dus gedrag, uiterlijk en sociale rollen. Er wordt vaak gedacht dat deze verschillen tussen man en vrouw ook zichtbaar zijn in het brein. Echter is er bewijs voor de effecten van ervaringen op het brein, dus dat ervaringen leiden tot veranderingen in het brein. Het is dus bijna onmogelijk om te bepalen of verschillen tussen man en vrouw ontstaan door aangeboren variaties, of door de sociale omgeving die bepaalt welke rol mannen en vrouwen innemen in de wereld.

In neurologisch onderzoek is s/g, dus sekse of gender, vaak een terugkomende factor die variantie tussen mensen verklaart. Ook zijn er verschillen in de prevalentie van neurologische stoornissen tussen man en vrouw. Veel onderzoekers denken daarom dat s/g verschillen in het brein ten grondslag liggen aan deze stoornissen. Echter zijn de resultaten van zulke onderzoeken niet gesynthetiseerd. Meta-analyses hebben wel aangetoond dat mannen en vrouwen meer gelijk zijn dan dat zij verschillen op concepten zoals cognitie, persoonlijkheid en attitudes. Veel van de verschillen die zijn gevonden op basis van s/g hebben maar een klein effect (kleiner dan d = 0.35). Ook hersenstudies hebben aangetoond dat de hersenen van mannen en vrouwen meer op elkaar lijken dan dat zij verschillen. In het huidige artikel worden veel verschillende studies gesynthetiseerd om zo te bepalen hoe en of de hersenen van mannen en vrouwen verschillen.

Wat is er bekend over hersengrootte, seksuele dimorfisme en de methodologie die wordt gebruikt om mannen met vrouwen te vergelijken?

Het grootste verschil tussen het mannelijke en het vrouwelijke brein is de massa of het volume. Het globale hersenvolume is groter in mannen dan bij vrouwen. Dit wordt vaak gerapporteerd als totale intracranieel volume (ICV) of als totale brein volume (TBV). In een meta-analyse van 2014 werd gevonden dat de ICV 12% groter is bij mannen dan bij vrouwen. Ook is het hersenvocht volume en het TBV 11.5% groter bij mannen dan bij vrouwen. Deze verschillen zijn zichtbaar op alle leeftijden, al zijn er weinig studies gedaan met peuters en kinderen. Dit verschil in hersengrootte komt waarschijnlijk door de verschillen in het lichaam. Grotere lichamen hebben grotere hersenen nodig en mannen zijn groter dan vrouwen. Dit wordt ondersteund door onderzoek dat laat zien dat nieuwgeboren jongetjes 4% zwaarder zijn dan nieuwgeboren meisjes. Ook blijkt het uit onderzoek dat andere organen, zoals het hart, de longen, de lever, de alvleesklier en de schildklier groter zijn in mannen dan bij vrouwen. Omdat mannen grotere hersenen hebben, hebben zij ook meer grijze stof (GM), witte stof (WM) en ventriculair volume. De ratio van GM/WM is 5.5% groter bij vrouwen dan bij mannen. Grotere hersenen hebben ook een grotere porportie van WM dan kleinere hersenen, ongeacht geslacht of soort. Mannen en vrouwen die dezelfde hersengrootte hebben vertoonden geen verschil in GM/WM ratio.

Zijn specifieke hersenstructuren groter in mannen of vrouwen?

Neurologisch onderzoek naar verschillen in hersenen tussen mannen en vrouwen richt zich niet op verschillen in bijvoorbeeld TBV of GM/WM. In plaats daarvan richt onderzoek zich vaak op specifieke structuren of circuits en kijken zij of deze verschillen tussen mannen en vrouwen. Daarbij koppelen ze de verschillen in structuren aan psychologische concepten zoals empathie, spatiele navigatie en genderidentiteit. Dit paradigma is ontstaan in dierenonderzoek, waarin men vond dat bepaalde hersengebieden groter zijn in één sekse dan in de andere. Zo vonden onderzoekers in 1976 dat de vocale controle gebieden in de hersenen groter zijn in mannelijke vogels dan in vrouwelijke. Dit waren dan de soorten waarbij alleen de mannetjes zingen en de vrouwtjes niet.

Het meest onderzochte gedeelte van het brein met betrekking tot s/g verschillen is de derde interstitiële kern van de voorste hypothalamus (INAH-3), vooral omdat dit het grootste gebied is waar seksueel dimorfie in het brein te zien is. Het is 60% groter in mannen dan bij vrouwen. Uit de meeste dieronderzoeken bleek dat de seksuele dimorfie beïnvloed wordt door vroege blootstelling aan testosteron. Daarom wordt er vaak gedacht dat alle structurele of functionele verschillen tussen het mannelijke en vrouwelijke brein ontstaan als gevolg van de invloed van geslachtsklierhormonen vóór de geboorte en/of na de puberteit. Hierdoor heeft één van de populairste studies in dit gebied onderzoek gedaan naar het koppelen van specifieke structurele volumes van het brein aan androgene en estrogene receptoren. Echter werd in dit onderzoek geen verschil gevonden tussen de hersenen van mannen en vrouwen.

Het idee dat het mannelijke en vrouwelijke brein van elkaar verschillen is dus vooral gebaseerd op het model dat X en Y chromosomen een vroege invloed op het brein hebben door middel de geslachtsklierhormonen die zij uitscheiden. Door deze hormonen worden bepaalde gebieden onderdrukt of juist gestimuleerd en dit leidt uiteindelijk tot verschillen in hersenstructuur tussen mannen en vrouwen. Echter klopt dit niet, want de meeste effecten die zijn gevonden zijn heel klein, onbetrouwbaar, en worden insignificant wanneer men controleert voor lichaamsgrootte.

Wat zijn problemen met betrekking tot de schaal bij het vergelijken van mannelijke en vrouwelijke hersenen?

Veel onderzoek naar seksueel dimorfie in de hersenen hebben zijn problematisch door het gebruik van een onjuiste schaal. Zo hebben maar weinig onderzoeken er rekening mee gehouden dat hersengrootte gerelateerd is aan lichaamsgrootte. Echter verschillen mannen en vrouwen ook in lichaamsgrootte en daarom is het lastig om hiervoor te controleren. Dit houdt in dat niet alleen specifieke maten groter zijn bij mannen, zoals de ICV, TBV, totale GM en WM, maar het hele brein dat groter is. Elk gebied van de hersenen is groter bij mannen dan bij vrouwen. Om met dit probleem om te gaan hebben onderzoekers verschillende methoden ontwikkeld om regionale volume te normaliseren. De s/g verschillen in regionale volumes zijn dus erg afhankelijk van welke methode onderzoekers gebruiken om te corrigeren voor individuele verschillen in globale hersenvolume. Een belangrijk punt is wel dat men niet kan corrigeren voor corticale dikte, omdat dit niet correleert met ICV. Studies die corticale dikte meten en corrigeren voor ICV produceren dus onjuiste schattingen van s/g verschillen.

Wat is het effect van de hersensegmentatie methode bij de vergelijking tussen mannen en vrouwen?

Een andere belangrijke methodologische overweging heeft te maken met de keuze van hersensegmentatie software. Deze software is belangrijk om regionale verschillen in hersenvolume en corticale dikte te meten. Doordat datasets nu groter dan ooit zijn hebben onderzoekers geprobeerd om geautomatiseerde methoden voor segmentatie te gebruiken. Het gebruik van deze geautomatiseerde methoden is echter risicovol, omdat elk brein dan in een “sjabloon” moet worden gepast en dit gebeurt door het stretchen of het verkrimpen van het brein in drie dimensies (voor methoden gebaseerd op volume) of twee dimensies (voor methoden gebaseerd op oppervlakte). Echter is elk brein natuurlijk verschillend en zorgt dit geautomatiseerde ‘passen’ van het brein voor verstoring. Ook kan dit verschillende effecten hebben op vrouwelijke hersenen dan op mannelijke hersenen. Een ander probleem is dat de sjablonen gebaseerd zijn op een aantal “normale” hersenen en hierbij geen evenredige verdeling is tussen mannen en vrouwen hersenen. Ook kan het een probleem zijn wanneer sjablonen gebaseerd zijn op verschillende etnische populaties. Om de specifieke hersenstructuren van mannen en vrouwen accuraat met elkaar te vergelijken moet men dus rekening houden met drie methodologische factoren: structurele segmentatie software, normalisatie algoritmes, en de keuze van de normalisatiestandaard. Verschillen in deze methoden dragen bij aan de grote verschillen in bevindingen en aan het gebrek aan betrouwbare effecten in s/g onderzoek.

Wat voor structurele verschillen zijn er in het brein op basis van s/g?

Dimorfie betekent ‘twee vormen’. Er zijn weinig studies die de vorm van het brein hebben vergeleken tussen mannen en vrouwen. Er zijn veel meer studies die de grootte van hersenstructuren hebben vergeleken. De meeste bevindingen over s/g verschillen in het brein gaan over verschillen in subcorticale structuren. Deze worden vaak onderzocht met behulp van MRI. Zo stellen sommige onderzoeken dat seksuele dimorfie terug te zien is in de hippocampus en de amygdala. Echter zijn deze onderzoeken vaak kleine studies. Grotere studies hebben geen bewijs gevonden voor seksuele dimorfie in deze hersengebieden. Daarnaast is significantie van deze resultaten vaak erg afhankelijk van welke correctie is gebruikt. Een ander gebied dat vaak wordt genoemd in seksuele dimorfie is de caudale kern. Er wordt gesteld dat dit gebied groter is in vrouwen en dat daardoor vrouwen minder kans lopen op ADHD. Echter is ook dit gebaseerd op hele oude en kleine studies. Grotere en meer recentere studies hebben dit niet gevonden. Het kan ook zo zijn dat dit verschil zich vooral uit in de kindertijd en vroege adolescentie. Echter is ook dit maar een klein effect. Onderzoek naar andere subcorticale structuren zoals het pallidum, de thalamus, het cerebellum en de nucleus accumbens toont ook geen seksuele dimorfie. Samengevat hebben veel onderzoeken aangetoond dat er weinig verschil is tussen de subcorticale gebieden van mannen en vrouwen. In de gebieden waar er wél seksuele dimorfie is aangetoond, namelijk dat de amygdala en het putamen wat groter is bij mannen, is dit verschil maar 1-3% in volume.

Wat valt er te zeggen over seksuele dimorfie in corticaal volume?

Het is moeilijker om een synthese te creëren voor corticale structuren binnen de cerebrale cortex. De onderzoeken die wel zijn gedaan tonen geen seksuele dimorfie aan in corticale structuren. Om patronen te ontdekken hebben onderzoekers gezocht naar artikelen waarin men de brein/lichaamsgrootte correctie gebruikten. In één studie corrigeerden onderzoekers voor lengte. Echter is lengte een slechte correctiemethode. In vier van 25 studies gebruikten onderzoekers een ratio methode om regionale volumes van individuen hun TBV of ICV te normaliseren. Dit is ook niet de beste methode. Andere studies, ook vier van de 25 totale artikelen, hebben gebruik gemaakt van de gouden standaard. Dit houdt in dat mannelijk en vrouwelijke hersenen op elkaar waren afgestemd op basis van TBV of ICV. In deze procedure is er geen normalisatie meer nodig en dit is de beste methode om het effect van lichaamsgrootte op s/g verschillen in het brein te elimineren. Echter waren er niet genoeg participanten in deze studies om ook hier conclusies uit te kunnen trekken. Samengevat heeft een synthese van alle onderzoeken die er zijn gedaan naar s/g verschillen in corticale regio’s niet voldoende bewijs voor dat er s/g verschillen zijn in het volume van specifieke corticale regio’s. Veel studies zijn ondermaats uitgevoerd en zijn daarom niet in staat geweest om kleine verschillen te ontdekken. De studies die wel voldoende power hadden vonden maar kleine s/g verschillen.

Wat valt er te zeggen over corticale dikte?

Vaak wordt er ook gesteld dat corticale grijze stof seksuele dimorfie vertoont en dat het groter is bij vrouwen. Daarnaast wordt er gesteld dat dit verschil leidt tot verschillen in gedrag, cognitie en genderidentiteit. Een synthese van alle onderzoeken toont echter aan dat er geen verschil zit in corticale dikte tussen mannelijke en vrouwelijke hersenen. De studies die wel een verschil vonden hebben gebruik gemaakt van Freesurfer. Dit is volgens sommige onderzoekers geen accurate methode. Studies die gebruik hebben gemaakt van MRI hebben vaak geen verschil gevonden.

Wat valt er te zeggen over inter-hemisferische connecties?

Voordat onderzoekers zich richtten op corticale structuren waren zij vaak bezig met het corpus callosum. Vaak werd er gesteld dat vrouwen een grotere corpus callosum hebben dan mannen. Vervolgens werd er gesteld dat vrouwen daarom sterkere inter-hemisferische connecties hebben dan mannen en minder gelateraliseerde hersenfuncties dan mannen. Volgens één hypothese komt dit doordat prenatale testosteron leidt tot het snoeien van axonen waardoor mannen minder axonen hebben dan vrouwen. De bevinding dat vrouwen een groter corpus callosum hebben dan mannen was echter gebaseerd op maar 14 verschillende hersenen.  Echter toont bewijs aan dat er weinig verschil is tussen de inter-hemisferische connecties tussen mannelijke en vrouwelijke hersenen. Er is geen verschil tussen het corpus callosum of de anterieure commissuur tussen mannen en vrouwen. Er is wel bewijs voor dat de interthalamische adhesie (ITA) groter is bij vrouwen dan bij mannen, maar dit is maar een kleine structuur en draagt niet zo veel bij aan functionele inter-hemisferische connectiviteit.

Wat voor verschillen zijn er nog meer tussen de hersenen van mannen en vrouwen?

Lateralisatie en asymmetrie

Eén van de meest genoemde seksuele dimorfie in de hersenen is dat het mannenbrein meer gelateraliseerd of asymmetrisch is dan het vrouwenbrein. Echter is hier dus geen bewijs voor. Ook andere onderzoeken hebben niet aangetoond dat vrouwen minder gebruik maken van hun linker hemisfeer voor taal dan mannen. Samengevat hebben klinische, gedragsmatige, anatomische en andere onderzoeken geen bewijs gevonden voor dat er een verschil is in functionele hemisferische asymmetrie tussen mannen en vrouwen. Het kan dus niet bewezen worden dat de hersenen van mannen meer gelateraliseerd zijn dan de hersenen van vrouwen.

Wat is er bekend over s/g verschillen in neurale connectiviteit?

Structurele onderzoeken naar neurale connectiviteit

Recentelijk hebben onderzoekers gekeken naar s/g verschillen in neurale connectiviteit. Doordat veel data nu publiekelijk beschikbaar is, hebben onderzoekers gekeken naar connectie patronen in de hersenen tussen mannen en vrouwen. Het vergelijken van patronen gebeurt op twee manieren: structureel en functioneel. Structurele connectiviteit wordt meestal onderzocht door middel van DTI tractografie, waarbij er gebruik wordt gemaakt van driedimensionale diffusie van water om zo te kijken naar de dichtheid en de richting van witte stof. Dit is dus één connectoom methode die wordt gebruikt om connecties te onderzoeken. Andere structurele connectoom methoden richten zich op correlaties tussen volumes, diktes, of grijze stof dichtheid van verschillende corticale gebieden. Onderzoek op basis van deze methoden heeft geen bewijs gevonden voor s/g verschillen.

Functionele onderzoeken naar neurale connectiviteit

Functionele onderzoeken naar neurale connectiviteit gebruiken fMRI om zuurstof in het bloed te meten. Dit gebeurt bij participanten die in de scanner liggen en die nog wakker zijn.  De onderzoeken die zijn gedaan produceren incongruente resultaten en er is geen conclusie over s/g verschillen in neurale connectiviteit. Er zijn een aantal studies die een patroon van hoger DMN-connectiviteit in vrouwen hebben gevonden, maar het is niet duidelijk over welke componenten van het DMN-netwerk dit gaat. Het lijkt erop dat de hersenen van vrouwen efficiënter zijn, maar het is onduidelijk of dit leidt tot meer of minder integratie tussen hersennetwerken. Het feit dat er zoveel verschillende resultaten zijn met betrekking tot s/g verschillen in neurale connectiviteit is waarschijnlijk het gevolg van dat er veel verschillende structurele en functionele methoden zijn gebruikt. Ook kunnen individuele verschillen leiden tot verstoorde resultaten. Ook is er niet genoeg gecontroleerd voor hersengrootte. Het is ook onduidelijk hoe hersengrootte invloed heeft op onderzoeken naar het functioneel connectoom.

Hoe kan men multivariate statistische algoritmes gebruiken om s/g verschillen te onderzoeken?

Een methode die ook gebruik maakt van massieve datasets is machine learning. In deze methode wordt geprobeerd om te voorspellen of een brein behoort tot een vrouw of een man. De procedure houdt in dat er gebruik wordt gemaakt van complete imaging datasets en deze in een algoritme te stoppen. Vervolgens wordt er met behulp van artifical intelligence geprobeerd om te bepalen welke kenmerken horen bij vrouwen hersenen en welke horen bij mannen hersenen. Deze studies zijn 80 tot 90% accuraat. Echter vindt discriminatie tussen mannen en vrouwen hersenen vooral plaats op basis van hersengrootte. Jij weet nu dat hersengrootte correleert met regionale volume, oppervlaktegebieden, DTI, en andere maten van connectiviteit. Er is geen duidelijkheid over welke kenmerken, naast hersengrootte, het meest geschikt zijn om te bepalen of een brein tot een man of een vrouw behoort.

Het is echter niet zo dat het doel van onderzoek is om te bepalen of een brein een mannenbrein of een vrouwenbrein is. In plaats daarvan is het doel om te bepalen wat de neurale basissen zijn voor verschillen in gedrag tussen mannen en vrouwen. Vaak wordt ook als doel van s/g onderzoek genoemd dat men bepaalde stoornissen beter wil begrijpen, zoals autisme, dementie, depressie, angst en dyslexie, die vaak in verschillende mate voorkomen bij mannen en vrouwen. Op basis van deze onderzoeken is het echter beter om s/g verschillen te onderzoeken met behulp van mentale taken en dan hersenactiviteit te meten in plaats van de specifieke hersenenstructuren te onderzoeken.

Wat is er bekend over taalverwerking?

Eén van de eerste studies over s/g verschil in fMRI activatie was dat mannen meer links-gelateraliseerde activatie vertonen in Broca’s gebied dan vrouwen tijdens verbale taken. Echter werd dit niet gerepliceerd tijdens vervolgonderzoeken. Ook andere onderzoeken hebben geen bewijs kunnen vinden voor dat mannen verschillen van vrouwen in taalverwerking. Dat mensen tóch vaak denken dat dit waar is heeft ook te maken met publicatie bias: alleen studies die wél een resultaat vinden worden gepubliceerd.

Wat is er bekend over spatiele verwerking?

Spatiele cognitie is verdeeld in drie domeinen: visualisatie, perceptie en mentale rotatie. Oude meta-analyses vonden dat mannen het beter doen dan vrouwen in elk van deze gebieden, al is het verschil in spatiele visualisatie heel klein en niet significant vóór het 18^e levensjaar. Ondanks dat er betrouwbare verschillen zijn gevonden tussen mannen en vrouwen is er weinig bewijs op neurologische basis voor dit verschil.

Vroege studies hebben EEG gebruikt en onderzochten kinderen en jongvolwassenen. Vier structurele (MRI) studies toonden aan dat betere mentale rotatie vaardigheden gecorreleerd was met de pariëtale kwab bij mannen. Bij vrouwen was het echter de proportie van pariëtale GM/WM dat correleerde met mentale rotatie vaardigheden. Een ander, soortgelijk onderzoek vond juist de tegenovergestelde resultaten. Een derde studie vond geen verschillen in pariëtale kwabben, maar wel een significante correlatie tussen de rechter anterieure hippocampus GM en mentale rotatie. De vierde en meest recente studie vond geen s/g verschillen in spatiele verwerking. De MRI-studies die zijn gedaan naar s/g verschillen in spatiele verwerking hebben dus verschillende resultaten en zijn ook incongruent.

Er zijn ook onderzoeken die met behulp van fMRI hebben gekeken naar s/g verschillen in spatiele vaardigheid. Volgens een meta-analyse leiden mentale rotatie taken tot activatie in twee hersengebieden. Studies die s/g hebben onderzocht hebben geen verschil in deze patronen van activatie gevonden tussen mannen en vrouwen. De onderzoeken die zijn gedaan naar activatie tijdens mentale rotatie taken vonden dus geen verschillen in activatie tussen mannen en vrouwen.

Wat valt er te zeggen over emotieverwerking?

Er is ook vaak fMRI onderzoek gedaan naar s/g verschillen in emotieverwerking. Op gedragsniveau is dit ook vaak onderzocht en hieruit is gebleken dat er s/g verschillen in emotieverwerkingsvaardigheden zoals empathie. Onderzoeken die met behulp van zelf-rapportages empathie hebben onderzocht tonen aan dat vrouwen meer empathie hebben dan mannen. Objectieve maten van empathie, dus bijvoorbeeld de accuraatheid waarmee participanten gezichtsuitdrukkingen herkennen, tonen vaak kleinere verschillen tussen mannen en vrouwen aan. Dit zijn echter vaak kleine effecten. FMRI-onderzoekers hebben dit niet kunnen terugvinden in het brein. Uit meer dan 100 fMRI onderzoeken naar emotieverwerking is gebleken dat zo wel mannen als vrouwen dezelfde neurale structuren activeren tijdens emotieverwerking, namelijk de amygdala, de hippocampus, de thalamus, de frontale kwab, en de middenhersenen. Het circuit voor emotieverwerking is dus vrijwel hetzelfde bij mannen als bij vrouwen.

Wat valt er te concluderen?

Er zijn dus veel onderzoeken geweest naar s/g verschillen in het menselijk brein. Echter zijn er weinig duidelijke bevindingen uit deze onderzoeken naar voren gekomen. Het kan dus niet gesteld worden dat het menselijk brein seksueel dimorf is. De hersenen zijn vrijwel gelijk, dus monomorf. Het kan wel vastgesteld worden dat de hersenen van mannen groter zijn dan van vrouwen. Dit verschil blijft gedurende alle levensjaren en is ook gekoppeld aan verschillen in lichaamsgrootte. Dit betekent dat veel s/g verschillen in het brein te wijden zijn aan verschillen in grootte dan aan geslacht. Vrijwel alle hersengebieden en structuren zijn 5 tot 11% groter in mannen dan bij vrouwen. Ook is er geen bewijs gevonden voor verschillen in connectiviteit tussen mannelijke en vrouwelijke hersenen. Ook onderzoek naar het neurale connectoom biedt geen bewijs voor s/g verschillen in het brein. Artifical intelligence is 80 tot 90% accuraat in het voorspellen van of een brein een mannen of een vrouwenbrein is, maar ook dit is vaak gebaseerd op hersengrootte. De beste manier om s/g verschillen in het brein te onderzoeken is taak-gerelateerde fMRI. Echter heeft ook onderzoek met deze methode geen bewijs geleverd voor verschillen tussen mannen en vrouwen op taalgebied, lateralisatie of activatie. Echter komt dit waarschijnlijk doordat deze studies ondermaats zijn en dus niet genoeg power hebben. Concluderend betekent dit dat er geen sprake is van seksuele dimorfie in het menselijk brein.  

Waar gaat dit artikel over?

De laatste tijd is er meer aandacht voor mensen die zich niet conformeren aan gender regels. Dit leidt ertoe dat ook mensen die transgender zijn hier vaker openlijk over spreken. Er is dus meer bewustwording in de maatschappij van mensen die een afwijkende genderidentiteit hebben. Er is ook meer vraag naar therapieën en behandelingen voor mensen die zo’n afwijkende genderidentiteit hebben. In dit artikel wordt een theorie opgesteld waarmee psychologen de stressoren die deze personen kunnen ervaren in kaart brengen.

Wat betekent ‘trans’ precies?

Trans is een parapluterm voor mensen die een genderidentiteit hebben dat niet congruent is met hoe zij zijn geboren of in andere woorden voor wie een atypische gender presentatie ego syntonisch is. Voor individuen die een cross-gender identiteit hebben worden ‘trans man’ genoemd (voor degenen die zich identificeren als man) en ‘trans vrouw’ genoemd (voor degenen die zich identificeren als vrouw). Deze individuen conformeren dus wel aan een binaire structuur als man of vrouw. Er zijn ook individuen die zich niet aan de binaire structuur willen aanpassen en zich ook niet identificeren als man of vrouw. De veel verschillende identiteiten die er nu bestaan vormen een uitdaging voor clinici omdat zij vaak onbekend zijn met de termen. Ook zijn er mensen die als vrouw zijn geboren maar een complete transitie maken naar man. Zij identificeren zich als ‘man’ en niet als ‘trans man’. Ook zijn er verschillende manieren waarop trans mensen kijken naar hun eigen lichaam. Sommigen ervaren ongemak over hun fysieke karakteristieken. Dit wordt genderdysforie genoemd. Vaak wordt genderdysforie behandeld met medische interventies zoals hormoonbehandelingen. Echter zijn deze behandelingen niet altijd even makkelijk beschikbaar voor trans individuen, bijvoorbeeld door financiële beperkingen of sociale beperkingen.

Wat is minderheidsstress?

Trans individuen ervaren net zoals andere mensen ‘algemene stressoren’. Echter ervaren zij ook bijkomende stressoren zoals discriminatie, geweld en afwijzing. Dit zal dan ook gerelateerd zijn aan dat er een verhoogde prevalentie van mentale stoornissen is bij trans individuen. In andere woorden, de seksuele minderheidsstatus van deze individuen zorgt ervoor dat zij vaker mentale stoornissen ervaren. Dit wordt het Minderheidsstress Model genoemd. Dit kan verklaard worden aan de hand van drie processen. Ten eerste zijn er objectieve stressoren die men ervaart door de minderheidsstatus zoals discriminatie en bedreigingen. Ten tweede zijn er processen die te maken hebben met verwachtingen van anderen, zoals dat deze individuen bijvoorbeeld hun gedrag aanpassen om niet gediscrimineerd te worden. Dit kan ertoe leiden dat zij hun seksuele identiteit proberen te verbergen. Ten derde is er het proces waarbij negatieve attituden en vooroordelen vanuit de maatschappij worden geïnternaliseerd. Er kan sprake zijn van geïnternaliseerde homofobie of geïnternaliseerde transfobie. Dit kan leiden tot psychopathologie zoals drugsmisbruik, stemmingsstoornissen en zelfmoordneigingen. Echter is het hebben van een minderheidsstatus niet altijd negatief. Mensen van een minderheidsgroep kunnen ook een groep vormen en hier steun uit halen.

Hoe kan het Minderheidsstress Model toegepast worden op transpopulaties?

Uit onderzoek blijkt dat transgender individuen vaak fysiek en seksueel geweld meemaken. Echter zijn deze onderzoeken vaak gebaseerd op een groep participanten die vaak tot meer dan één minderheidsgroep behoren, zoals bijvoorbeeld Afrikaans-Amerikaanse homoseksuelen. In een andere studie bleek ook dat transgender individuen vaker negatieve gebeurtenissen meemaken zoals dat zij afgewezen worden bij sollicitaties en vaker ontslagen worden. Onderzoek naar de mentale gezondheid van deze individuen toonde aan dat deze individuen vaak drugs misbruiken en zelfmoordneigingen hebben. Ook bleek dat transgender individuen die fysiek of seksueel misbruik hebben meegemaakt vaker een zelfmoordpoging hebben gedaan. Er is minder onderzoek gedaan naar de verwachtingen die transgender individuen hebben over discriminatie en geweld en naar geïnternaliseerde transfobie. Het is echter wel te verwachten dat deze factoren ook invloed hebben op de mentale gezondheid van transgender individuen.

Wat is er bekend over veerkracht bij transgender individuen?

In één onderzoek bleek dat Afrikaans-Amerikaanse en Spaanse transgender individuen een gemeenschap opbouwden binnen de kliniek waarin zij hulp en behandelingen kregen en dit hielp hen bij het opbouwen van veerkracht. In een andere studie werden er zes thema’s ontdekt binnen de strategieën die transgender individuen gebruikten als reactie op de trauma’s die zij meemaakten.

Wat is er bekend over zelfmoordrisico bij transgender individuen?

Het meest alarmerend is het nieuws over de extreem hoge zelfmoordpogingen bij transgender individuen. Uit onderzoek bleek dat individuen die geweld hebben meegemaakt vaker een zelfmoordpoging hebben gedaan. Ook bleek dat andere factoren zoals werkloos zijn, verkrachting en verbaal en fysiek geweld gerelateerd zijn aan zelfmoordpogingen. Deze studies tonen aan dat er een relatie is tussen minderheidsstress processen en zelfmoordpogingen. De interpersoonlijke theorie van zelfmoord is een andere theorie dat beschrijft hoe negatieve ervaringen gerelateerd zijn aan zelfmoordpogingen.

Eén negatieve factor is bijvoorbeeld sociale isolatie. Dit is de grootste voorspeller van zelfmoordpogingen. Sociale isolatie kan ontstaan doordat men bijvoorbeeld de banden met familie heeft verbroken of doordat men weinig sociale steun ervaart. Ook kunnen transgender individuen het idee hebben dat ze een last zijn voor mensen om hun heen. Dit gevoel kan ontstaan nadat mensen bijvoorbeeld dakloos of werkloos zijn geweest. Een derde risicofactor voor een verhoogd risico op zelfmoord is een verworven vermogen tot dodelijke zelfbeschadiging. Deze tolerantie kan ontstaan doordat men vaker aan zelfbeschadiging doet. Dit leidt tot tolerantie voor een hogere pijngrens.

Wat zijn aanbevelingen voor clinici?

Het is belangrijk dat clinici werken aan hun kennis over gender en genderidentiteit. Daarnaast moeten zij getraind worden in het bieden van hulp aan transgender individuen. Omdat veel clinici maar weinig ervaring hebben met deze populatie wordt hen aangeraden om ten eerste hun mate van kennis en comfort met transgenderisme te openbaren, ten tweede om anderen te consulteren die ervaring hebben met deze populatie en ten derde om hun kennis te vergroten door boeken te lezen, video’s te kijken en educatieve programma’s te volgen. Daarnaast moeten clinici de factoren die zijn beschreven in het Minderheidsstress Model ook taxeren, dus de mate waarin de cliënt discriminatie heeft meegemaakt of de mate van geïnternaliseerde transfobie. Concluderend wordt gesteld dat transgender individuen vaak slachtoffer worden van pesterijen en discriminatie op basis van hun genderidentiteit en genderexpressie. Het Minderheidsstress Model beschrijft hoe deze ervaringen invloed hebben op hun mentale gezondheid. Het is voor psychologen daarom belangrijk om competente behandelingen te kunnen bieden voor deze populatie. Om dit te kunnen doen moeten zij eerst hun kennis over deze populatie verhogen en moeten zij deze factoren ook meenemen in hun behandelingsplan.

Het idee van individuele veerkracht bij tegenslag bestaat al heel lang. Dat zie je terug in de literatuur. Toen er een concept van het ego kwam, werd dit idee overgenomen door wetenschappers. De nadruk van de psychologie werd ook de ontwikkeling van kinderen. Het duurde echter tot de jaren zestig voordat de veerkracht bij kinderen werd onderzocht.

Wat is veerkracht bij kinderen?

Ontwikkelingstaken verwijzen naar verwachtingen van een bepaalde samenleving of cultuur in historische context voor het gedrag van kinderen in verschillende leeftijdsperioden en situaties. Ze begeleiden socialisatiepraktijken. Er is discussie over de vraag of veerkracht zowel een goede interne aanpassing als een goede externe aanpassing moet omvatten. Een ander ding is dat veerkracht kan worden gedefinieerd als gemiddeld of uitmuntend.

Wat zijn bedreigingen voor een goede adaptatie of ontwikkeling?

Bedreigingen voor het individueel functioneren en de ontwikkeling zijn onder meer vroeggeboorte, echtscheiding, mishandeling, blootstelling aan geweld, ouderlijke ziekte van psychopathologie, armoede, dakloosheid en trauma's van oorlog en/of natuurrampen. Deze bedreigingen zijn risicofactoren voor de ontwikkeling. De cumulatieve risicobeoordeling wordt gevormd uit zowel deze risico-indexen als de scores voor stressvolle levenservaringen.

Maar er zijn ook kinderen die competentie ontwikkelen, zelfs als het risico erg hoog is. Er zijn twee mogelijke soorten benaderingen van veerkracht in ontwikkeling: variabel gerichte benaderingen en persoonsgerichte benaderingen. Deze benaderingen hebben hun eigen modellen van veerkracht.

In het eenvoudigste op variabelen gerichte model worden de additieve effecten van risicofactoren, hulpbronnenfactoren en continue gedistribueerde dimensies van risicovariabelen onderzocht in relatie tot een positieve uitkomst van belang. De activa en risico's dragen onafhankelijk bij aan hoe goed een kind het doet op de uitkomst van rente. De variabel gerichte modellen kunnen ook meer nadruk leggen op middelen dan op risico of omgekeerd.

Er zijn drie soorten persoonsgerichte modellen:

1. Een model dat is afgeleid van een enkelvoudige case study van individuen die grootschalige onderzoeken hebben geïnspireerd of die bevindingen illustreren van grotere studies waarin ze zijn ingebed.
2. Een model gebaseerd op het identificeren van een veerkrachtige subgroep van individuen met een zeer hoog risico die het goed doen.
3. Een model dat een veerkrachtige groep vergelijkt met leeftijdsgenoten met een lager risico en met hoge, onaangepaste leeftijdsgenoten.

Meer en meer worden de verschillende modellen gecombineerd om een beter beeld van het individu te schetsen en tegelijkertijd aan te passen aan andere groepen. In dynamische systeemmodellen van veerkracht, risico's, activa en beschermende factoren worden op meerdere analyseniveaus vertegenwoordigd. Dit is in neurologische of fysiologische structuur of functioneren, genen, psychologische variabelen, families, school- en buurtfactoren en bredere contextuele invloeden zoals cultuur, etniciteit, sociale beleid, enz. De huidige uitdaging ligt in het wegen van alle verschillende factoren.

Hoe kunnen we veerkracht bevorderen?

Bevindingen in recente studies suggereren dat de grootste bedreigingen voor kinderen de tegenslagen zijn die de fundamentele menselijke beschermingssystemen ondermijnen. Om competentie en veerkracht te bevorderen, moeten we ons daarom richten op strategieën die schade aan deze basissystemen voorkomen, herstellen of compenseren. Daarom zijn prenatale zorg, voedingsprogramma's, voorschoolse educatie, adequate medische zorg en goede scholen zo belangrijk. Ze helpen bij het onderhandelen over ontwikkelingsuitdagingen.

Daar is discussie over, maar het bevorderen van een gezonde ontwikkeling en competentie zou nog belangrijker kunnen worden gezien dan het voorkomen van problemen. Dit is waar onze investeringen naar toe moeten, want het vormt onze kinderen.

Risicogerichte strategieën zijn ontworpen om de blootstelling van kinderen aan gevaarlijke ervaringen te verminderen. Op activa gerichte strategieën zijn ontworpen om de hoeveelheid, de toegang tot of de kwaliteit van hulpmiddelen die kinderen nodig hebben voor een positieve ontwikkeling te vergroten. Procesgerichte strategieën zijn ontworpen om de fundamentele beschermingssystemen voor menselijke ontwikkeling te mobiliseren. Dit kan een langduriger effect hebben dan beide andere strategieën. Wellicht is het verstandig om dit in vervolgonderzoek mee te nemen.

Het onderzoek naar veerkracht in ontwikkeling heeft al geleid tot een verschuiving in de kaders voor het begrijpen en helpen van kinderen. Er is een basis voor onderzoek dat nu naar een hoger niveau moet worden getild. Voor de toekomst zijn er drie belangrijke vragen:

1. Hoe kunnen toekomstige studies beoordelingen op genetisch, neuraal en relationeel niveau (wetenschappelijke gebieden die recentelijk grote doorbraken hebben gehad) integreren om de processen te bestuderen waardoor relaties werken?
2. Hoe kunnen disciplines samenwerken om bevolkingsgroepen voor te bereiden op veerkracht in het licht van grote natuurrampen of menselijk ontwerp, die de beschermende systemen van het menselijk leven op vele niveaus bedreigen?
3. Hoe zullen de unieke beschermende invloeden van specifieke culturen behouden blijven in de globalisering of hoe zullen ze veranderen?