Wat is de achtergrond van de auteur?

Het boek ‘Logisch & Kritisch denken’ is geschreven door Simon Burgers. Hij doceert onderzoeksvaardigheden en communicatie (vergaderen, schrijven, presenteren) aan de Haagse Hogeschool. Burgers studeerde zelf Nederlandse Taal- en Letterkunde met als minor Psychologie.

Hoe is het boek opgebouwd?

Zoals de tekst op de voorkant van het boek al aangeeft, staan drie thema’s hierin centraal: onderzoeken, argumenteren en concluderen. Het boek vangt aan met een definitie van ‘kritisch denken’ en het belang van deze vaardigheid. Hierna wordt uitgelegd wat een redenering is en hoe je een argument en een conclusie kunt herkennen. In hoofdstuk 3 worden redeneringen ontleed en wordt ingegaan op enkelvoudige, meervoudige, onderschikkende en complexe argumentatie, tegenargumenten en hoe je een eigen betoog kunt structureren. Hoofdstuk 4 gaat over logisch denken en conclusies: ongeldige en geldige conclusies, syllogismen en conditionele redeneringen. Afsluitend volgen drie belangrijke leerpunten. Hoofdstuk 5 gaat over logisch denken en voorwaarden: voldoende en noodzakelijke voorwaarden. Hoofdstuk 6 gaat over logisch denken en helder denken in categorieën: de twee vereisten non-overlap en volledigheid, intelligentietesten, het operationeel maken van onderzoeksvragen en het volledig en elkaar uitsluitend maken van deelvragen. In hoofdstuk 7 komen verschillende drogredenen (stroman, ad hominem, post hoc, overhaaste generalisatie, cirkelredenering, omdraaien van de bewijslast, onjuiste analogie) aan de orde. Hoofdstuk 8 gaat over de relevantie en volledigheid van argumenten/gegevens ten aanzien van de conclusie. Hoofdstuk 9 gaat over verschillende soorten conclusies, interne en externe validiteit, inductie en deductie. In hoofdstuk 10 wordt de empirische cyclus (vijf fasen van onderzoek) en het verifiëren en falsifiëren van een hypothese besproken. Hoofdstuk 11 bespreekt het advies genaamd ‘het scheermes van Ockham’ en hoe je dit kunt toepassen op verschillende vraagstukken. Hoofdstuk 12 gaat over de invloed van emoties op de conclusie. Dit wordt uitgelegd aan de hand van drie klassieke voorbeelden. Ook wordt hierin uitgelegd welke twee denksystemen de mens gebruikt. Het laatste hoofdstuk heeft betrekking op het trekken van conclusies uit statistisch onderzoek. Hierin komt significantietoetsing, de alfafout, de effectgrootte, de steekproefgrootte, het onderscheidingsvermogen, de keuze voor eenzijdig of tweezijdig toetsen en de bayesiaanse benadering aan de orde. Aan het einde van elk hoofdstuk heeft de auteur oefeningen geplaatst.

Hoe verhoudt dit boek zich tot andere boeken over kritisch denken en argumenteren?

Er zijn veel boeken geschreven over de ontleding van argumentatie en drogredenen. Dit boek onderscheidt zich van andere boeken doordat het veel aandacht besteedt aan logisch denken. Syllogismen worden zelden besproken in andere boeken en ook conditionele redeneringen en het helder denken in categorieën komen in veel andere leermethodes niet voor. Dit boek legt deze leerstukken op begrijpelijke wijze uit, waardoor je ermee kunt werken zonder kennis van logica of wiskunde. Ten tweede worden de begrippen volledigheid, relevantie, deductie en inductie, externe en interne validiteit in veel andere argumentatieboeken niet besproken, terwijl dit belangrijk is voor de beoordeling van een conclusie. Het derde onderscheid met andere boeken betreft het benoemen van een verband tussen enerzijds kritisch denken en goede argumentatie en anderzijds onderzoeksvaardigheden. Het laatste verschil betreft de bespreking van statistisch onderzoek die het mogelijk maakt dat studenten uitkomsten hiervan naar waarde kunnen schatten. Een wiskundige achtergrond is niet nodig voor het begrijpen van deze tekst.

In deze tweede druk wordt vergeleken met de eerste druk meer aandacht besteed aan hoe psychologische obstakels kritisch denken in de weg staan.

Het boek bespreekt bijvoorbeeld niet hoe je moet onderzoeken of sprake is van een betrouwbare bron.