Werkgroep week 3 'wetgeving en legaliteit' constitutioneel recht

Opdrachten

Opdracht 1

Zoek de bekendmaking van een voorgenomen grondwetswijziging in het Staatsblad (jaargang 2018) op. Dit wetsvoorstel, parlementair bekend onder nummer 34516, ziet op het opnemen van een zogenoemde algemene bepaling in de Grondwet. 

Vraag 1a

Wie kunnen in Nederland een wetsvoorstel indienen?

Vraag 1b

Welke ministers hebben dit specifieke wetsvoorstel ingediend/ondertekend?

Vraag 1c

In hoeverre verschilt het ingediende wetsvoorstel van de tekst zoals deze uiteindelijk in het Staatsblad terecht is gekomen? Hoe is dat verschil te verklaren?

Vraag 1d

De regering licht in de Memorie van Toelichting toe waarom zij van mening is dat een dergelijke algemene bepaling moet worden toegevoegd. Wat beoogt de regering met dit voorstel, volgens de Memorie van Toelichting?

Vraag 1e

In de Memorie van Antwoord gaat de regering, naar aanleiding van een verzoek tot toelichting van de Eerste Kamer fractie van het CDA, in op de vraag waarom zij er bewust voor heeft gekozen om geen specifieke inkleuring van het democratieconcept te geven in de algemene bepaling. Waarom is dat?

Vraag 1f

Het hier besproken ‘wetsvoorstel’ tot toevoeging van een algemene bepaling in de Grondwet, is strikt genomen natuurlijk een voorstel tot wijziging van de Grondwet. In hoeverre verschillen beide procedures van elkaar? En wat is het belang van de zogenaamde ‘tweede lezing’?

Vraag 1g

Stel: na de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen (vooralsnog op 17 maart 2021) blijft de zetelverhouding exact zoals deze nu is. Ook de politieke partijen veranderen niet van standpunt ten aanzien van dit wetsvoorstel, zowel in de Eerste als Tweede Kamer. Gaat dit voorstel tot wijziging van de Grondwet in de Tweede / Eerste Kamer uiteindelijk ‘de eindstreep halen’?

Opdracht 2

Vraag 2a

In bovenstaand nieuwsbericht wordt gesproken over een aanwijzing aan de regering van Curaçao door de Rijksministerraad. Hoe is deze Rijksministerraad samengesteld? 

Vraag 2b

Wat houdt de aanwijzing in? 

Vraag 2c

Op basis van welke bevoegdheid heeft de Rijksministerraad deze aanwijzing gegeven?

Curaçao was ‘not amused’ over de aanwijzing en kondigde direct een zogenaamd Kroonberoep aan. (zie artikel 26 Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten) Het College financieel toezicht (en vervolgens ook de Rijksminsterraad) heeft volgens de Curaçaose regering onvoldoende rekening gehouden met de impact van de Venezuela-crisis op het land. Deze crisis leidt tot een verhoogde druk op de overheidsfinanciën terwijl zij er tegelijkertijd voor verantwoordelijk is dat de staatsinkomsten teruglopen, aldus de Curaçaose regering.

Stel: de crisis in Venezuela houdt de komende periode aan en noopt nog meer Venezolanen tot het ontvluchten van hun land. Velen wagen op de vlucht de oversteek naar Curaçao, waardoor de opvangfaciliteiten in dat land de vluchtelingenstroom volstrekt niet meer aan kan. Het leidt allemaal tot mensonterende toestanden in de vluchtelingenkampen, die de mensenrechten van de Venezolaanse vluchtelingen stevig onder druk zetten.

In Nederland gaan er stemmen op dat de Nederlandse regering zich in de vluchtelingencrisis moet mengen en maatregelen moet nemen om de mensenrechtenschendingen een halt toe te roepen. “Hulp voor Curaçao vanuit Nederland is dringend gewenst. Sterker: de Nederlandse regering heeft op grond van het Statuut zelfs de plicht om de mensenrechten in Curaçao te waarborgen.”, zo betoogt hoogleraar Staatsrecht Jerfi Uzman in de media.

Vraag 2d

Kunt u in het Statuut een juridische grondslag vinden die het betoog van professor Uzman ondersteunt?

Antwoordindicatie

Opdracht 1

Vraag 1a

Art. 82 Gw bepaalt dat een wetsvoorstel kan worden ingediend door de regering, de Tweede Kamer of een of meer leden van de Tweede Kamer. 

Vraag 1b

Dit wetsvoorstel is ondertekend door de ministers M. Rutte, K.H. Ollongren en F.B.J. Grapperhaus.

Vraag 1c

In het ingediende wetsvoorstel stond: ‘De Grondwet waarborgt de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten.’ In het Staatsblad werd het volgende gepubliceerd: ‘De Grondwet waarborgt de grondrechten en de democratische rechtsstaat.’ Dit verschil is veroorzaakt door een aangenomen amendement. 

Vraag 1d

De waarborgfunctie van de grondwet en ten behoeve van de internationale context.

Vraag 1e

Als het niet nodig is om een begrip te verduidelijken, dan kan dit het best ook niet worden gedaan. In dit geval kan democratie nu breed worden opgevat, waardoor er ruimte is voor meerdere vormen van democratie.

Vraag 1f

In de grondwetswijziging is een tweede lezing en deze is niet verplicht bij een normale wetswijziging. Vervolgens is in de normale wetgevingsprocedure geen verplichte ontbinding en nieuwe verkiezingen vereist. Dit is wel vereist bij een grondwetswijziging. 

De tweede lezing houdt in dat er opnieuw wordt gestemd en hiervoor moet een meerderheid zijn van ten minste 2/3^de. 

Vraag 1g

Nee, het voorstel tot wijziging van de Grondwet zal niet de meerderheid behalen in de Eerste Kamer. Het Forum van Democratie zal namelijk tegen stemmen.

Opdracht 2

Vraag 2a

De Rijksministerraad bestaat uit de Nederlandse ministers en de gevolmachtigde ministers van Aruba, Curacao en Sint-Maarten.

Vraag 2b

De aanwijzing is te raadplegen via Staatsblad 2019, 279.

Vraag 2c

Art. 4 ‘Taken’ lid 4 van Rijkswet financieel toezicht C&SM

Vraag 2d

Art. 43 Statuut zegt dat mensenrechten onderdeel van de rijksregering is.