Samenvatting Handelingsgerichte diagnostiek in het onderwijs - Pameijer en Beukering - 3e druk
- 1996 reads
Schoolpsychologen en orthopedagogen passen handelingsgerichte diagnostiek (HGD) toe in en rondom het primair en voortgezet onderwijs, zowel in het regulier als speciaal onderwijs. Dit gebeurt vaak vanuit een schoolbestuur, samenwerkingsverband, onderwijsinstelling of een eigen praktijk. De implementatie kan alleen hun diagnostiek betreffen (implementatie op individueel niveau) of die van hun collega's (implementatie op het niveau van school, samenwerkingsverband of de onderwijsinstelling). Veel scholen werken al handelingsgericht, waardoor HGD makkelijk in te voeren is. Het implementeren van HGD is een dynamisch, uitdagend en langdurig proces dat verschilt per context. Het is altijd een implementatie op maat, passend bij de context. Echter kan HGD niet altijd alle problemen in alle situaties oplossen. HGD blijft altijd in ontwikkeling, daarom is het van belang dat je altijd nagaat of je nog conform de recente standaarden werkt. Effectieve feedback zijn hierbij dit boek en de checklists.
Wanneer de diagnosten het initiatief nemen om HGD toe te passen, spreken we van bottom-up werken. De diagnosten moeten dan het management overtuigen van de meerwaarde van HGD, zoals wat gunstig is voor het inhoudelijke draagvlak en de borging. Wanneer het management (het bestuur) het iniatief neemt om HGD toe te passen, spreken we van top-down. Het management moet dan de diagnosten zien te overtuigen van de voordelen van HGD, zoals wat gunstig is voor randvoorwaarden.
De keuze voor HGD betekent dat zowel de schoolpsychologen als de andere onderwijsprofessionals deels anders gaan werken en dat het management dit ondersteunt. Het is de kunst op de kennis, keuze en kunde van HGD zodanig te combineren dat de invoering succesvol verloopt en duurzaam is. Het implementeren van HGD kan op twee manieren: minimaal of maximaal.
We spreken van een succesvolle implementatie als de zeven uitgangspunten tot hun recht komen in de vijf HGD-fasen. Om dat te bereiken moeten keuzes voor de korte en lange termijn gemaakt worden. De implementatie van HGD is flexibel en op maat: variërend van het toepassen van enkele uitgangspunten binnen de huidige werkwijze (minimale implementatie) tot en met het toepassen van alle vijf fasen in een aangepaste werkwijze (maximale implementatie). Deze twee varianten zijn in allerlei tussenvormen te bedenken. De minimale variant is van toepassing als een diagnost iets van HGD wil toepassen in zijn werkwijze. Hierbij worden enkele uitgangspunten toegepast en worden de effecten geëvalueerd, waarna mogelijk meer uitgangspunten toegepast kunnen worden. De maximale variant betreft de zeven uitgangspunten en de vijf fasen en is gericht op alle diagnosten die deel uitmaken van het systeem. Hiervoor is een implementatieplan nodig, dit kan onder leiding van een HGD-begeleider. Een maximale invoering richt zich op de groep als geheel en benut het sociaal kapitaal en is daarmee duurzamer dan de minimale invoering.
Er is veel onderzoek gedaan naar een succesvolle implementatie waaruit verschillende factoren zijn gekomen die de kans op succes vergroten. Niet elke diagnost voldoet aan alle succesfactoren, maar er moet wel een intentie zijn om aan de ontbrekende factoren te werken. We onderscheiden vier succesfactoren:
Planmatig werken is een algemene succesfactor, vandaar dat voor maximale implementatie een stappenplan is ontwikkeld. De stappen hangen met elkaar samen en kunnen daardoor in elkaar overlopen, daarom wordt er gesproken van een cyclus waarin stappen elkaar activeren en stimuleren. In alle stappen hebben betrokkenen een onderzoekende houding, waarin iedereen zich lerend, kritisch/constructief en oplossingsgericht opstelt. De zeven stappen voor maximale implementatie zijn:
Een stuurgroep neemt de leiding in het volgen van het stappenplan, ook wel verbeterteam of veranderteam genoemd. Deze groep bestaat uit een schoolpsycholoog/orthopedagoog die alle succesfactoren bezit, het mangement, enkele gemotiveerde collega's en een HGD-begeleider. De stuurgroep zet de verandering in gang richting HGD, ze overtuigen en motiveren collega's, nemen intiatieven, bewaken de voortgang en zoeken naar successen en oplossingen voor knelpunten. Ook bewaakt de stuurgroep de uitgangspunten van HGD, want ook het implementatieplan zelf moet natuurlijk ook handelingsgericht zijn.
De eerste stap is informeren wat HGD precies inhoudt. Dit kan aan de hand van dit boek, presentaties bijwonen over HGD, praktijkvoorbeelden zien of door een collega die er mee werkt observeren. Daarnaast zijn er ook HGD-trainingen. Naast het informeren, moeten de betrokkenen ook enthousiast en geïnspireerd worden. Daarbij spelen vier aandachtspunten een rol:
Als er voldoende bekend is over HGD kunnen er keuzes gemaakt worden over wat geïmplementeerd moet worden en wat het moet opbrengen. De meeste implementaties streven drie doelen naar: de beoogde werkwijze wordt uitgevoerd zoals bedoeld, de werkwijze draagt bij aan de kwaliteit van het onderwijs en de begeleiding van leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben en de werkwijze wordt duurzaam geïmplementeerd. De opbrengsten moeten zichtbaar gemaakt worden om te kunnen zien of de werkwijze wat heeft opgeleverd. Bespreek daarom de wensen op langere termijn en de doelen op korte termijn. De opbrengsten houd je systematisch bij, dit bevordert duurzame verandering.
Actieve participatie bij het formuleren van doelen is een vereiste voor effectiviteit. Een meerderheid moet achter de doelen staan en als dit succesvol werkt zal via een olievlekwerking de meerderheid uitgebreid worden. De betrokkenen werken en leren samen. Ze beïnvloeden geleidelijk aan het systeem en omgekeerd.
Bepaal samen met je collega's, het management en de samenwerkingspartners welke succesfactoren al aanwezig zijn aan de hand van een checklist. Breng de succesfactoren samen in kaart en zoek naar mogelijke valkuilen. Analyseer samen met de betrokkenen hoe ze HGD beter kunnen toepassen in hun werkwijze.
Breng in kaart hoe de huidige diagnostische activiteiten zich verhouden tot die van HGD: welke fasen en stappen worden al toegepast en welke nog niet? Maak een sterkte-zwakte-analyse, waarbij de doelen worden geformuleerd en worden vergeleken met hun eigen werkwijze. Zo ontstaat er een overzicht wat al handelingsgericht wordt gedaan en wat nog verbeterd kan worden.
De aspecten die al handelingsgericht zijn, kunnen behouden blijven. Dit is in de sterkte-zwakte-analyse te zien in de middelste kolom. Het doel meer handelingsgericht werken wordt daarmee haalbaar.
Bepaal of de stappen die nauwelijks of niet worden toegepast ook wenselijk zijn. Dit is een bewuste keuze waarbij de voor- en nadelen van de activiteit afgewogen moeten worden. Als de verandering wenselijk is, kan doorgegaan worden naar stap 5.
Wanneer de verandering wenselijk is, moet deze verandering gerealiseerd worden. Hierbij is belangrijk dat van wenselijk naar haalbaar geredeneerd wordt en van inhoud naar organisatie. In deze stap worden de activiteiten die nodig zijn om de doelen te behalen georganiseerd.
In deze stap is er ook aandacht voor persoonlijke leerdoelen: iedereen krijgt de ruimte om keuzes te maken die bij hem passen binnen de kaders die bepaald zijn. Hierbij kan gebruikt worden van de hulpzinnen ondersteuningsbehoeften.
De materialen worden in overleg bijgesteld. De formulieren, vragenlijsten en checklists zijn te downloaden als leidraad, maar moeten aangepast worden aan de specifieke context en eigen situatie. Een formulier kan altijd beter en is nooit af, omdat het bij moet blijven met de recente ontwikkelingen.
Bespreek de invoering met betrokkenen in en rondom de school, zoals collega's en samenwerkingspartners. Geef hierbij aan dat je meer handelingsgericht wilt werken en welke doelen hierbij nagestreefd worden. Gebruik de reacties van de betrokkenen en betrek hen er actief bij. Het belang van samenwerking staat namelijk hoog bij HGD. Benadruk bij de onderwijsprofessionals en ervaringsdeskundigen dat hun kennis en ervaring hard nodig is. Informeer ook het management, de betrokken professionals in het onderwijs en de jeugdhulp.
Diagnosten gaan actief aan de slag met de werkwijze in gezamenlijke leersituaties. Er wordt geëxperimenteerd met zelf ontwikkelde checklists, vaardigheden worden geoefend en aangescherpt en er worden trainingen gevolgd. Na een periode van scholing, training en oefening kunnen de vorderingen worden geëvalueerd. Dit kan aan de hand van de analyseschema's, schaalvragen of effectieve feedback schema. Bespreek de beoogde consequenties: het effect op de integratieve beelden en de adviezen. Richt je hierbij op de successen, maar gebruik ook de mislukkingen. In een professionele sfeer wordt er geleerd van elkaars successen en mislukkingen.
Het stappenplan is een cyclus, dus ga terug naar stap 4 om de werkwijze nog beter te maken.
Tijdens het implementatietraject zijn er studiebijeenkomsten en evaluatiemomenten met diagnosten, managers, onderwijsprofessionals en andere samenwerkingspartners met als doel het borgen van verbeteringen, het aanscherpen van de attitude, het opfrissen van kennis en het verdiepen van vaardigheden. HGD blijft zo hoog op de agenda door even in het moment stil te staan met een terugblik en een kijk vooruit. Er zijn verschillende strategieën om HGD levend te houden:
Join with a free account for more service, or become a member for full access to exclusives and extra support of WorldSupporter >>
In dit bundel vind je de samenvattingen per hoofdstuk van het boek Handelingsgerichte Diagnostiek in het Onderwijs van Pameijer en Van Beukering (3e druk).
Ben je geïnteresseerd in Handelingsgerichte Diagnostiek in het Onderwijs en wil je toegang krijgen tot alle
...There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
Main summaries home pages:
Main study fields:
Business organization and economics, Communication & Marketing, Education & Pedagogic Sciences, International Relations and Politics, IT and Technology, Law & Administration, Medicine & Health Care, Nature & Environmental Sciences, Psychology and behavioral sciences, Science and academic Research, Society & Culture, Tourisme & Sports
Main study fields NL:
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
1894 | 3 |
goeie samenvatting Roos Heeringa contributed on 03-12-2020 13:13
Hallo, goeie samenvatting! Kan je nog wat meer uitleggen over het verschil van de twee manieren waarop HGD wordt geïmplementeerd (minimaal en maximaal), zou heel fijn zijn!!
Uitleg minimale en maximale invoering Britt van Dongen contributed on 03-12-2020 15:54
Hoi Roos,
Bedankt voor je vraag. Hierbij nog een extra toelichting over de minimale en maximale invoering van HGD.
Er zijn verschillende uitgangspunten van HGD die de leidraad vormen tijdens het implementatietraject. Als alle zeven uitgangspunten goed worden toegepast in de vijf fasen, spreken we van een succesvolle implementatie. Wanneer een diagnost er voor kiest om slechts enkele uitgangspunten toe te passen in zijn werkwijze, spreken we van een minimale implementatie. Dit kan de diagnost doen om te kijken of hij handelingsgerichte diagnostiek prettig vindt werken of om te kijken of het past binnen zijn werkwijze. Als hij enthousiast is over HGD kan hij zijn collega's hierover vertellen en zal het zo uitspreiden over het hele bedrijf of instelling (olievlekwerking). Wanneer een geheel systeem van diagnosten en management direct alle uitgangspunten en alle fasen toepast, spreken we van een maximale implementatie. Hiervoor is een implementatieplan nodig, omdat het een grote verandering is.
Hopelijk is het verschil zo duidelijk!
Groeten,
Britt
Thanks! Roos Heeringa contributed on 10-12-2020 12:51
Yes, helemaal duidelijk! FIjn dat je even de tijd heb genomen om het uit te leggen, het is gewardeerd!!
Add new contribution