De geheimhoudingsplicht in de praktijk

Het artikel ‘Aangeklaagd door te zwijgen over suïcidepoging’ van Karel Soudijn geeft een voorbeeld van een psycholoog die aangeklaagd wordt. De ouders van een 14-jarig meisje hebben hem aangeklaagd nadat hun dochter zelfmoord heeft gepleegd, omdat deze psycholoog de ouders niets heeft verteld over haar eerdere zelfmoordpogingen. Normaal gesproken mogen derden de psycholoog van een cliënte niet aanklagen, dit mag alleen de cliënte zelf, wanneer zij vindt dat de psycholoog niet goed gehandeld heeft. Hoewel uit niets bleek dat het meisje niet tevreden was met haar psycholoog, konden haar ouders hem toch aanklagen omdat zij nog geen 16 jaar was en dus nog onder ouderlijk gezag viel. Waarom de psycholoog hen niet heeft ingelicht over de eerdere zelfmoordpoging, heeft te maken met twee dingen: vertrouwelijkheid en deskundigheid.

Het NIP hecht erg veel waarde aan de vertrouwelijkheid en geheimhoudingsplicht van de psycholoog, maar moet de psycholoog deze geheimhoudingsplicht ook strikt nemen voor kinderen onder de 16 jaar? De psycholoog kan zich beroepen op een artikel uit de beroepscode, die voorschrijft dat de cliënte zoveel mogelijk tot haar recht moet komen, ook al zijn er beperkingen op haar zelfbeschikking. Dit betekent dat de psycholoog een gegronde reden had om de ouders niet te vertellen over de zelfmoordpoging. Een ander artikel spreekt de beslissing van de psycholoog tegen. In de beroepscode staat ook dat de geheimhouding doorbroken moet worden, wanneer dit het enige en laatste middel is om direct gevaar voor personen te voorkomen. Omdat het meisje een zelfmoordpoging had gedaan, moest de psycholoog dus inschatten hoe groot de kans is dat ze dit nog een keer gaat doen. Op basis hiervan had hij het aan de ouders kunnen vertellen. Wel zegt dit artikel dat er gegronde redenen moeten zijn om de geheimhouding te doorbreken. Bovendien is het doorbreken echt het laatste redmiddel, waarbij de psycholoog zelf verder niets meer zou kunnen doen om het gevaar voor personen tegen te gaan. In dit geval dacht de psycholoog dus dat hij op een andere manier het gevaar voor het meisje tegen kon gaan. Het punt van deskundigheid is ook erg belangrijk: was de psycholoog wel in staat om dit meisje met borderlineproblematiek te kunnen behandelen? Had hij haar beter door kunnen sturen? Of de psycholoog voldoende kwaliteiten bezat, is niet bekend. Een verwijt naar de psycholoog op gebied van deskundigheid is dat hij had moeten inschatten dat het meisje zelfmoord zou plegen.

Het artikel sluit af met de conclusie dat het belangrijk is om met de cliënt te overleggen wat vertrouwelijkheid precies inhoudt. Dit geldt ook wanneer de zelfbeschikking beperkt is, het is dan ook belangrijk om deze vertrouwelijkheid de bespreken met de ouders of wettelijke vertegenwoordigers. Ook is het belangrijk om gebruik te maken van een stappenplan, om mogelijk suïcidegevaar in te schatten. De vertrouwelijkheid van een psycholoog is erg belangrijk, daarom mag de geheimhoudingsplicht niet zomaar doorbroken worden. Het is echter heel belangrijk dat psychologen hun eigen grenzen kennen