Bulletpoint samenvatting Stofwisseling I

• Term/proces/..

Bijbehorende informatie/definitie

• Atwater factoren

Kcal/gram eiwit:4, vet:7, koolhydraten:4, alcohol:7

• Gebalanceerd dieet

Eiwitten: 15%, vetten 35%, koolhydraten 55%

• Glucose verbindingen

1-4 en 6-6 dwars

• Triacylglycerol

Glycerol en vetzuren (3)

• α-amylase

Verteringsenzym koolhydraten; speekselamylase en pancreas amylase

• Gastrine

Gesecreteerd door G-cellen (in lamina propria van de fundus), hormoon dat zorgt voor stimulatie mest (ECL) cel die parietaalcellen aanzet tot secreteren (HCl)

• Histamine

Pariëtaalcel stimulerend hormoon,bevindt zich in granules in mestcellen, stimuleert pariëtaalcel tot HCl secretie

• Papilla van Vater

Uitmonding ductus choledochus en ductus pancreaticus in duodenum

• Sfincter van Oddi

Sfincter rondom de papilla van Vater die doorstroomhoeveelheid van gal en pancreassap in het duodenum reguleert

• Secretine

Hormoon, productie door S- cellen in crypten van Lieberkühn, toenam water en bicarbonaatsecretie van de Brunnerklieren, verhoogt insuline secretie

• CCK

Cholecystokinine, stimuleert contractie galblaas, aanspanning gastroduodenale sfincter, stimuleert pancreas enzymen

• Gal

Leverproduct, uitgescheiden bij aanwezigheid CCK, dispergeren vetten. Bestaat uit galzouten, glucuronzuur en billirubine

• Enterokinase

Stimuleert omzetting trypsinogeen in trypsine

• Trypsinogeen

Pro-enzym van trypsine, geactiveerd onder invloed van enterokinase

• Trypsine

Darmenzym welke zorgt voor activering van vele verteringsenzymen

• Permeabiliteit

Mate van doorlaatbaarheid van stoffen door het membraan. Wel: vetzuren, kleine, nonpolaire, dus ongeladen stoffen. Niet: polaire, grote geladen stoffen. +/- water, urea

• Ionkanaal

Kanaal om ionen over het membraan te brengen

• Transporter

Symporter, antiporter, uniporter

• Carrier

ATP afhankelijk, verzadigbaar, competitie!

• SGLT

Opname glucose uit lumen dunne darm, tegen concentratie gradient in

• GLUT’s

1/3 – alle cellen, 2 pancreas/lever/darm, 4 spierweefsel/vetweefsel (insuline gereguleerd), 5 fructoseabsorptie (darm)

• Glycolyse

Investeringsfase:Glucose + 2 ATP > Frustose-1,6-bifosfaat

Splijtfase: Frustose-1,6-bifosfaat > 2 Glyceraldehyde-3-fosfaat

Lactaat(anaëroob)                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     Pyruvaat(aëroob)                                 

Opleverfase

• ATP synthase

Synthetiseren van ATP, op binnenmembraan mitochondria, zie ook elektronentransportketen

• Elektronen-transportketen

Zuurstofafhankelijk! Dit is waarom je ademt

• AcetylCoa

Eindproduct glycolyse, beginproduct TCA, uit 1 molecuul glucose ontstaat twee AcCoA, twee AcCoA vormen samen ketonlichaam

• Vetabsorptie

Enterocyt met waarschijnlijk een vetverwerkende functie.

De functie van RER, SER en mitochondrien in de celapex: erg nodig bij de vetverwerking, Mitochondriën leveren natuurlijk ook energie aan ionenpompen. Op het RER worden verder ook disaccharidases en dipeptidases gemaakt

• Eiwitdigestie

• Overzicht vertering koolhydraten
• Vetten
• eiwitten

• TCA cyclus

I vorming citroenzuur

II vooral oxidaties

III/IV NAD gevormd

V FAD

VI NAD

VII GTP

Total: 10 ATP per inkomende AcCoA

• Koolhydraat metabolisme

• Malaat Shuttle

Voor transport van energie door de membraan van de mitochondriën

• Β-oxidatie palmitate

Zorgt voor 108ATP

• hillus

is hetzelfde als porta hepatis

• Spierlaag abdomen

Behoud van hoge druk in de buikholte

• Cavitas peritonealis

Greater sac en lesser sac (bursa omentalis)

• Extraperitoneaal weefsel

Niet omgeven door het peritoneum (buikvlies), veel bindweefsel en vet, bijvoorbeeld nieren liggen er lekker stevig inJ

• retroperitoneum

(extraperitoneaal), beetje dikker (waar de nieren dus liggen)

• Cavitas abdominis

Cavitas peritonealis, extraperitoneaal, retroperitoneaal, alle organen er in samen

• Parietaal peritoneum

• Visceraal peritoneum

Peritoneum om de viscera heen, de organen

• Radix

Wortel van meso

• Meso

Peritoneale duplicatuur, voor bevestiging, innervering en voeding (bloedvaten) bevestiging aan de achterkant van de buik is radix

• Omentum majus

“schort”, vetopslag, beweegt om ontsteking heen, kapselt het in zodat niet alles eromheen ook ontsteekt

• Maagklachten

Reflux en dyspeptisch

• Peptisch ulcusziekte

Ulcus ventriculi, ulcus duodeni, vaak veroorzaakt door helicobacter duodeni. Behandeling met medicamenteuze zuursecretie-remmers (poliepvorming): histamine-2-receptor antagonist

• Functionele dyspepsie

Klachten, chronisch, intermitterend, afwezigheid organische pathofysiologie, meestal niet zuurgerelateerd

• Gastro oesophagale refluxziekte

GERD/GORD, Zuurbranden (pyrosis, heart burn), oesophagitis (A,B,C,D), Barret epitheel

• Barret Epitheel

Metaplasie van dunne darm epitheel in het onderste deel van de slokdarm oiv chronische ontsteking. Behandeling medicamenteus met protonpompremmers of chirurgisch met Nissen Fundoplicatie

• Hiatus hernia

Groter gat in diafragma waardoor de maag er een beetje doorheen floept,sliding, refluxklachten, zichtbaar met endoscopie

• Oorzaken zuurbranden

Laesies (onderste deel slokdarm), LES disfunctie, ulcus duodeni door beschadiging mucosa (meestal door helicobacter pylori)

• Bouw Oesophagus

Meerlagig epitheel, simpele kliertjes in lamina propria, muscularis mucosae (glad spierweefsel), muscularis externa (1/3 skelet, 2/3 glad)

• Bouw maag

Eenlagig cilindrisch epitheel, allemaal slijmbekercellen, klierbuisjes, muscularis externa is dik en in drie richtingen om goed te kunnen kneden

• Stamcellen maag

Bevinden zich in de isthmus en nek van de klierbuisjes

• Maagsap

Zuur, pepsine en Intrinsic Factor

Regulatie door nervus vagus, ruiken en zien van voedsel en gastrine.

• Maagzuurvorming

K+ diffundeert passief, actief K+/H+ transport, Cl- diffundeert passief als compensatie voor de H+, balans verstoord door Cl- in de cel antiport HCO3-, CO2 en H20 zorgen dat er voldoende H+ in de cel is.

• Vernauwingen slokdarm

LES, UES, passage aortaboog, passeren linker hoofdbronchus, esophagal hiatus. Externe sfincter: crux dextrum van diafragma legt een lus om de slokdarm heen

• Slikproces

Buccale fase, Pharyngale fase, oesophagale fase

• Maag delen

• maagvormen

Hypotoon en hypertoon,vishaak en stierenhoorn

• maagfunctie

Vertering(Micro-organismen doden (pH laag),Eiwitten denatureren (pH, enzymen), Pepsinogeen omzetten naar pepsine (pH), Eiwitvertering dmv pepsine, Voedselenzymen deactiveren (pH), Verbindingen in vlees en celwanden degraderen (pH), transport(van uit cardia naar pylorus golven, contracties pylorus dicht!!!nervus vagus gestimuleerd), reservoir

• HCl productie

•          HCl productie

–        Apart transport

–        Carbonic anhydrase als H2CO

–        CO2 + H2O ßàH2CO3

–        H en HCO3

–        HCO3 wisselt met Cl-

•          Cl- diffusie en ionkanalen

•          HCO3 via weefselvloeistof

• Maagresecties gevolgen

F (b12 tekort), infecties, dumping, ijzer deficiënties

• Leverfunctie

Uitscheiding (galzouten, gal, IgA, cholesterol, steroïden), verwerking, transporteiwitten en enzymen.

• Hepatitis A

Behandeling: geen alcohol minder vet, gevarieerd eten, rust.

• Bilirubine

Verteringsproduct erytrocyten, maakt je geel, maakt je poep bruin,

1 Binding aan albumine

2 OATP transporteert bilirubine

3 Glucuronzuur-binding

4 Via cMOAT naar gal

5 Gal wordt geel/groen

• het leverlobje

varken (veel bindweefsel)

• Portaal gebied

Arteria hepatica, vena porta, galgang, lymfegangen, hepatocyten

• Microscopie leverlobje

sinusoiden, gal in canaliculi, transporteiwitten, peripotale gebieden

leverparenchym

Sterretjes geven de sinussen aan, de pijltjes de ruimtes van Disse

• Stamcellen lever

Liggen in periportale gebieden

• Hepatitis oorzaken

Galcapillairen onder druk (door verstopping ductus choledochus bijvoorbeeld). Tight junctions knappen, gal in de heptocyten, ontsteking

• Dunne darm (x)

Villi, mircovilli, plooien van Kerckring (plicae circulares)

• Dunne darm epitheel

Enterocyten (absorptie), Slijmbekercellen (smeren en bescherming), Paneth cells (defensieve functie), Neuro-endocriene cellen, Stamcellen (hormonen), Intraepitheliale lymfocyten, met name T-cellen (bescherming tegen micro-organismen).

• Dikke darm epitheel

De absorptieve cellen/enterocyten (water-opname aan luminale zijde), De mucus-secretie cellen (onder in het epitheel), Intraepitheliale T lymfocyten (defensief).

• Vergelijking dunne en dikke darm

• Mucosa darm

Peyer’s Patches (lymfocyten), Fibroblasten, Endotheelcellen, Gladde spiercellen, plasmacellen

• Endocrine cellen dunne darm

CCK (cholecystokinin-pancreozymin), Secretine, Somatostatine, Serotine

• Coeilakie

Aanwezigheid antistoffen gliadine en algemeen ontstekingsbeeld, histologie: glad binnenoppervlak

 villi zijn gekrompen (beeld als met metrotrexaat practicum)

• Lactase

Brushborder enzym die zorgt voor de absorptie van lactose, ziekten: lactoseintolerantie. Verschijnselen: overmatige gas- en zuurproductie, opgeblazen gevoel, winderigheid en diarree. Lactose in urine kan voorkomen,het wordt toch per ongeluk opgenomen maar kan niet worden verwerkt dus wordt weer uitgescheden.

• Farmacokinetiek

Wat doet het lichaam met het geneesmiddel (farmacon)?

• Processen in de farmacokinetiek

Absorptie, metabolisme (biotransformatie). Verdeling, eliminatie

• Plasma-concentratie

Vaak wordt er een diagram gemaakt waar de plasmaconcentratie-tijd relatie van een farmacon zichtbaar in is. Zoiets dus

• De weg naar de bloedbaan

Lumen, mucus, membraan, enteroxyt, interstitiele ruimte, endotheel, capillair

• Factoren passieve diffusie

Concentratiegradient, oppervlakte, farmacon

• Beïnvloeden absorptie

Diffusiesnelheid(oplossnelheid, concentratie, oppervlak), farmacon(lipofilie, pKa), maag-darmvloeistof(pH), maag-darmkanaal(doorbloeding, laaglediging, motiliteit)

• Kwantificeren absorptie

pKa sterkte, mate dissociatie, mate lipofilie is partiele coefficient P (logP), hoe groter hoe lipofieler

• Henderson-hasselbach

pH = pKa-log(ongioniseerd/geïoniseerd) (zwakke zuren)

pH = pKa-log(geïoniseerd/ongeioniseerd) (zwakke basen)

• Interacties geneesmiddel voedsel

Tegen opname of werking. Biofosfaten, quinolons, tetracyclines + meerwaardige ionen > complexvorming. Oplossing: gescheiden innemen (2-3 u na elkaar)

• biotransformatie

Proces om een xenobiotica polair te maken tbv uitscheiding. Enzymatisch lipofiel>hydrofiel. Lever en enterocyten

• Reacties biotransformatie

Fase I: functionalisering (functioneelgroepen, oxidatie, reuctie, alkylering) metaboliet substraat voor II

Fase II:koppeling (conjugatie endogene hydrofiele substraten, glucoronidering, actetylering) metaboliet is hydrofiel en klaar voor uitscheiding

• Cytochroom P450

Haemproteinen. CYP’s, in lever en darm

Familie (36% overeenkomst), subfamilie (77% overeenkomst), specifiek enzym

• Belangrijke CYPs

3A4 1A2 2C9 2C19 2D6

• Inductie

Herhaaldelijke toename, verhoging CYP, verhoging CYP door farmaca, volledige expressie, na staken herstel traag

• Inhibitie

Competitie met binding aan haemijzer van CYP, bindingsselectiviteit voor specifieke isoenzymen, directe inhibitie, na staken snel herstel

• Biologische beschikbaarheid

Het deel van het geneesmiddel dat na passage van de lever/vena porta onveranderd in de circultie komt.

• First pass effect

metabolisering tijdens eerste passage van de lever (groot First pass effect, lage biologische beschikbaarheid)

• prodrug

Pas actief na metabolisering

• Interactie grapfruitsap

CYP3A4. biologische beschikbaarheid medicijnen stijgt, bijvoorbeeld van simvastatine, gapfruitsap is dus een inhibitor, kan nare bijwerkingen hebben

• Alcohol

MEOS > CYP2E1

Chronisch: inductie

Acuut: inhibitie

• Queteletindex

BMI, gewicht/lengte in het kwadraad

• Vetverdeling

Centraal(androide) of perifeer (gynoide) taille omvang vrouw risico: 80 cm extra risico 88cm, man risico 94 cm extra risico 102 cm

• Visceraal vetweefsel

Grote blazige adipocyten, insuline ongevoelig, goed doorbloed, hoge turnover FFA, gevoeliger voor hormonen, draineren FFA direct naar de lever, rol van adipocytkines

• Subcutaan vetweefsel

Kleine adipocyten, insulinegevoelig

• Prevalentie obesitas

Toegenomen door:

Dikker, ouder, bewegen, meten meer

Opleidingsniveau gerelateerd

• Risico’s Metabool syndroom

Diabetes, dyslipidemie, hypertensie, overgewicht

> hart en vaatziekten

• Insuline resistentie

Toenemend met BMI, pancreassecretie omhoog, decompensatie

• Metabool syndroom criteria

Tailleomvang, hypertensie, nuchter triglyceriden waarde, nuchter cholesterol, nuchter plasmaglucose (insuline)

Drie van deze is een diagnose: metabool syndroom

• Oorzaak obesitas

Energie opname > enegie verbruik

• Secundaire obesitas

Hyperthyroidie (te veel schildklierhormoon), syndroom van cushing (overproductie cortisol in de bijnierschors), hypothalamus laesie, insulinoom, congenitale afwijkingen, latrogeen (medicatie gerelateerd)

• Therapie obesitas

Voedingsadviezen, bewegingsadviezen, gedragsmodificatie, farmacotherapie, bariatrische chirurgie

• Farmacotherapie obesitas

Perifeer: orlistat, werkt lipase remmend

Central: sibutramine, werkt serotonine en noradrenaline verhogend (metabolisme verhogend)

• Bariatrische chirurgie

Maagband, bypass, mason

• Anorexigeen

Hongeronderdrukkende hormonen: leptine, CCK, GLP-1, PYY, POMC, α-MSH

• orexigeen

Hoger stimulerend: ghreline, NPY, AgRP

• vetweefsel

Adipositen, preadipositen, fibroblasten endotheel, macrofagen

• adipositas

Meer cellen, grotere cellen, ontstekingsinfiltraat, acute fase stoffen

• leptine

Receptor deficiënt/resistent (obese mensen), endocriene afwijkingen, correleert met vetmassa,

Werking: voedselinname verlagend, basaal metabolisme stijgt, fertiliteit, groei, immuunsysteem, sympathisch zenuwstelsel

• Centrale en perifere peptiden met invloed op eetgedrag

• POMC

Voorloperhormoon van ACTH: adrenocorticotroop hormoon. Dit is weer een voorloper van α-MSH: melanocyten-stimulerend hormoon (bindt aan MC4R). processing wordt gestimuleerd door prohormoon convertase 1/3 (gen: PCSK1) en PC2

• Mutatie POMC

(klinische) manifestatie: hyperfagie, obesitas op vroege leeftijd, rood haar, ACTH deficiëntie

• Mutatie MC4R

(klinische) manifestatie: Obesitas op vroege leeftijd

• Ghreline

Geproduceerd in de maag, Centrale werking: release GH (groeihormoon), hongergevoel: stimuleert eetgedrag. Perifere werking: regulatie energie homeostase.

Piekt voor een maaltijd, spiegels zijn lager bij obese mensen. Door bariatrische chirurgie spiegels altijd laag, geen pieken meer, gewichtsverlies

• Prader Willi syndroom

Hyperfagie, mentale retardatie, obesitas op vroege leeftijd, genetische afwijking, hormonale afwijking, ghreline spiegel altijd hoger

• Hersenen vijfde musketier?

Factoren worden in hersenen (m.n. hypothalamus) gemaakt, of grijpen daar aan. Hersenen reguleren ook glucose productie

door de lever .

• Gewicht in stand houden

10% afname gewicht → 20-30% afname in basaalmetabolisme, spieren werken efficiënter, eptine omlaag. Andere gevolgen hiervan: schildklierhormoon omlaag, sympathische autonome zenuwstelsel minder actief, parasympathische autonome zenuwstelsel actiever, ghreline spiegels gaan omhoog

• Longitudinale plooiing oesophagus

Aan de buitenzijde gelegen spierlaag (circulair binnenkant) longitudinaal, verdwijnen even bij voedselpassage

• Spierlagen maag

Stratum longidutinale (voortzetting oesophagus), stratum circulaire, fribrae oblique (binnenin dus niet macroscopisch zichtbaar)

• Lever ligamenten voorlopers

Lig. Teres hepatis (v Umbilicalis), lig. Venosum (ductus venosus)

• Scheidingen lever

Klassiek: fissura accesoria

Chirurgisch: fissura principale

• Verschillen ileum en jejunum

• Epithelia in tractus digestivus

Meerlagig plaveisel: mechanische functie, desmosomen, intermediaire filamenten, mond oesophagus, anus, grote klierafvoeren

Eenlagig: uitscheiding en opname, desmosomen, zonulae adherentes, tight junctions, (zonula occludens=sluitlijst), maag tot anus

Dit is meerlaging epitheel, waarschijnlijk van een tong.

Op deze foto is direct onder het epitheel bindweefsel te zien en wat

verder naar beneden klierweefsel en spierweefsel . Aan de onderkant van de tong bevindt zich zeer veel spierweefsel en daartussen ook speekselklierweefsel.

• Scheiding door epithelia

Tight junctions afsluiting intercellulaire ruimten, adherentes voor mechanische versterking, sluitlijst onder de miscorvilli (zichtbaar op coupe)

• Verlaten van villi door  epitheelcellen

Apoptose, actine/myosinering ontstaat, cel wordt er als het ware uitgeperst en er valt geen gat in de tight junctions. TJ te zien als een band onder de villi

• Pancreas microscopisch en bouw

Je ziet een interlobulaire afvoergang van de exocriene pancreas en een kleine vene.ook zie je in de acini lumen zitten.

In het midden is een deeltje endocriene klier te zien, een eilandje van Langerhands

• Duodenum microscopisch

Dit is te concluderen uit de aanwezigheid van de slijmklieren in de submucosa: klieren van Brunner (De lichte gebieden). Deze produceren veel slijm, dat in het duodenum het darmepitheel beschermt tegen de binnenkomende zure brij uit de maag

Doorsnede van een darmvlok met een speciale kleuring, de pijltjes geven de vele mitochondria aan.

• EEC

Er zijn secreetkorrels aanwezig, maar die zitten aan de basale kant

van de cel: dat is een typisch kenmerk van entero-endocriene

cellen (EEC’s). Zijn aanvulling op/ fijnregulatie van de regulatie van het zenuwstelsel

• Mucus

Hygroscopische, buffer, bescherming mucosa

• Endocriene klier

Ontstaat wanneer kliereptiheel in contact blijft met oorspronkelijke epitheel en secreet erop uitscheidt

• Motiline

Hormoon dat de gladde spier activiteit stimuleert

• serotonine

Stimuleert gladde spiercellen van de bloedvaatjes

• Ionpompende cellen in klieren

Sterk vergroot celmembraan en veel mitochondria (moet toch ergens die energie vandaan halen).

• Mucosa darmepitheel

• lymfecapillairen

• Overzicht Tractus Digestivus

• Delen die niet bij de TD horen, wel in de buikholte liggen

Milt, bijnieren, nieren, blaas, voortplantingsorganen

• Abdomen verdelen in 9 regio’s

Vlakken: linker/rechter midclaviculair vlak, subcostaal en transtuberculaire vlak

Regio’s: RH RL RI E U P LH LL LI

H = hypochondrica, E = epigastrica, L = lumbalis, I = inguinalis, U = umbilicales

• Abdômen verdelen in 4 regio’s

Vlakken: mediane em transubilicale vlak

Regio’s: LBK RBK ROK LOK. K = kwadrant O = onder

• Organen in de 9 regionen

• Behandeling bij ontbreken oesophagus

Maagbuis of colon interpositie

• H figuur

Anatomische verdeling:lig falciforme, fissura lig terretis en venosi

Fuctionele verdeling: fossa vesicae fellae, sulcus venae cava inferior

• Enterohepatische kringloop

Heropname van stoffen uitgescheiden door de lever in de entero, de darm. Bijvoorbeeld van darmzouten (50%).

1. maag entree
2. absorptie darm, opname poortader, opname lever
3. conjugatie glucuronzuur
4. galkanaaltje
5. biliaire eliminatie
6. deconjugatie door bacteriën β-glucoronidase

• Propulsiebeweging

Voorstuwende spiercontractie van de darmen richting de anus

• Ritmische segmentale insnoeringen

Menging, kneden door circulaire spieren

• Pancreas bouw

Caput, collom, corpus, cardia. In embryonale fase I C duodenum.

• Ductus pancreaticus

Afvoergang pancreassap. = ductus van Wirsung

• Parasympatische stimulatie van de speekselklier

Verlaagt Na+ absorptie. 1) concentratie Ca+ verhoogt, signaal transductiecascade, verlaagde Na+ en Cl- absorptie.

• adrenergische stimulatie van de speekselklieren

Concentratie cyclisch AMP verhoogd, CFTR kanaal actiever

• Speeksel-samenstelling

Afhankelijk van glycoproteinen. Proline rijk (zuur, basisch, geglycolyseerd)

• Metabolieten gluconeogenese

Glycerol door middel van lipolyse, lactaat door middel van anaerobe verbranding in spieren, alanine door middel van proteolyse

• Cori cyclus

Heromzetting verbandingsproducten (lactaat spieren) tot glucose door lever

• Organen gluconeogenese

Lever en nieren (bij langdurig vasten)

• vetverbranding

Intermediairen glucose nodig, kan ook uit aminozuren gehaald worden maar dat gaat ten koste van je spieren

• Energievolgorde (35km lopen)

1. ATP + creatine fosfaat
2. anaerove glycolyse
3. aerobe glycolyse
4. aerobe vetzuurverbranding

• Alcohol bijwerkingen

Door weinig ADH in maagwand en deficiëntie ALDH. P450 gaat langzamer werken bij alcoholgebruik door enzyminductie

• Diarree bij coeilakie

Glad binnenoppervlak en lactose omzetting door darmbacteriën (laxerend)

• rER enterocyten

Synthese membraaneiwitten en apolipoproteinen

• pancreatitis

Amylase an lipase in het bloed  vehoogd, cellen gebroken dus komt het in het bindweefsel, daar liggen bloedvaten

• Sereuze klieren

Produceren eiwitten

• Hoofdfuncties TD

Motoriek, secretie, vertering, resorptie

• Grootste speekselklieren

Parotis, submandibularis, sublingualis

afbeelding van submandibularis

• Macroscopie dikke darm

Haustae, taeniae, appendices omentale

• Operatie pancreas

Lig. Hepatogastricum, foramen omentale, lig gastrocolicum, mesocolon transversum

• Vena porta

Afvoer vena mesenterica inferior/superior, vena splenica. Submusosa oesophagus em rectum , lig. Teres hepatis

• anastomosen

Oesophagus varices, hemorroiden (rectum), caput medusae

• Endodermale darmbuis

Forgut, midgut, hindgut. Verdeling door arterien: celiac, superior mesenteric, inferior mesenteric

• Forgut

Oesophagus, maag, proximaal duodenum. Verschil dorsale/ventrale groei maag > curvatura’s

• Milt embryologie

Ontstaat uit mesenchymale dorsale mesogastrium

• midgut

Duodenum, jejenum, ileum, caecum,colon ascendens. Primary intestinal loop (umbilicus)

• hindgut

Distale 1/3 colon transversum, colon descendens, colon sigmoideum, rectum.

• cloaca

Expansie boven het cloacale membraan, urorectaal septum

• Verdeling cloaca

Urogenitale sinus en dorase anorectale kanaal (na ectodermale invaginatie > anale pit)

• Exocriene klieren

Houden contact met epitheel waaruit ze zijn ontstaan, lozen inhoud in lumen, op epitheel

• Endocriene klieren

Verliezen contact met oorspronkelijk epitheel, lozen inhoud in bloedbaan. Bijna alle verteringsenzymen komen endocrien vrij, aansturing door entero-endocriene celln

• Muceuze klieren

Maken slijm

• mucus

Slijm dat voornamelijk bestaat uit eiwitten met vele suikerketens. Het zijn hygroscopische moleculen, en zorgen dus voor een mooi glijvlak (cystic fibrosis)

• Striated ducts

Veranderen de ionsamenstelling van het gevormde spijsverteringssap

• Type kliercellen

Open: grenst met apex aan lumen (hier krijgt het dus ook de informatie van)

Gesloten: niet aan lumen grenzend (krijgt info uit locale omgeving)

• Kupfercellen

Macrofagen die voornamelijk voorkopen in de lever

• De bof

Virale infectie en ontsteking van de glandula parotis

• Pancreassap samenstelling

Amylase, trypsine, chomotrypsine, carboxypeptidase, lipase, hydrolase, proelastase, collagenase, ribonuclease, deoxy-ribonuclease

• chylomicronen

Aggregaten van vetten en lipoproteines, exocytose > bindweefsel > lymfe

• Niveaus lymfe afvoer

1. juxta-intestinale lymfe knopen
2. 2. mesenterishce lymfe knopen
3. 3 superior centrale knopen

• Cavitas oralis

Lippen, tanden, tong, orale mucose, speekselklieren

• mastichatie

Occlusale oppervlak gebit

• lippen

Circomondiale skeletspier, buiten harige huid, vrije vermilion grrnesn, dun licht verhoordn epitheel, orale mucosa binnen dik meerlagig plaveisel, klieren gemengde types

• saliva

Mucus, enzymen, antilichamen, anorganische ionen

• Secretie unit speeksel klier

Sereuze demilunes, intercalated ducts(apicale cytoplasmatische granules, golgi rER en mitochondria veel aanwezig)), striated ducts (hoger columnaire cellen, nuclei bij apex, veel miypchondrien, lysozym en IgA)

• Glissons capsule

Bedekking lever, een collageencapsule

• Toedieningsvormen farmaca

Oraal, dermaal, nsasaal, pulmonaal, rectaal,parenteraal, intraveneus

• Factoren die invloed hebben op keuze toedieningsvorm

Plaats, dosis, tijdstip, werkingsduur, comedicatie, farcateutisch eigenschappen, economische aspecten

• Transport over celmembraan

Paracellulair (waterkanalen), transcellulair (op basis van diffusie), carrier gemedieerd (mbv membraaneiwitten), pinocytose, efflux door P-glycoproteinen

• Carrier gemedieerde endocytose

Vorming complex en dan endocyteren (zoals bij LDL)

• Therapeutische index

Is klein als quotient van toxische dosering klein is

• Toxische dosering

Wanneer de dosering van het farmacon schadelijk wordt

• hydrolyse

Splitsing onder opname van water, vooral in ER, in mindere mate in cytosol

• farmacogenetica

Genetische variatie kan invloed hebben op lichaamsprocessen met betrekking tot biotransformatie waardoor farmaca ineens heel anders kunnen werken.

• Factoren die biotransformatie beïnvloeden

Geslacht, leeftijd, dieet, blootstelling aan chemicaliën, erfelijke eigenschappen, omzettingssnelheid farmacon, enzyminductie, enzyminhibitie

• plasmaeliminatiehalfwaardetijd

T½el, de tijd dat de helft van het xenobioticum is geëlimineerd (na toediening)

• Interacties absorptie

Complexvorming, intoxicaties,. Presystemische metabolisering, zuurgraadbeinvloeding

• Interacties eliminatie

Competitie, biologische beschikbaarheid, toxiteit

• Orale toedienings-vormen

Dragees (tabletten met deklaag > smaak, werking, kenmerk, geur), capsules (lange huls van gelatine), matrixtabletten (stof ingebed in matrix, komty vrij dmv diffusie bij aanraking met water)

• Tabletten retard

Tablet in verschillende lagen opgebouwd

• oxidatiereacties

Fase I van biotransformatie, twee typen: 1: o2 wordt ingebouwd, 2. door oxideren gaat deel van molecuul verloren (dealkylering bv)

• reductiereacties

Met 02 of N (aro/nitroverbinding)

• Klachten hoge glucosespiegel

Weinig energie, visual blurring, fungal infections, bacterial infections, polyneuropathie

• Impaired glucose intolerantie

Criteria: familie met DM II, leeftijd, centrale+totale obesitas, fysieke inactiviteit, foetale malnutritie, etniciteit. Tussen normaal en DM in, dus nog wat aan te doen!

• Klassieke symptome DM

Polyurea, dorst, gewichtsverlies

• DM I

Ketoacidose, deficiëntie insuline

• DM II

Ketoacidose (niet zo veel), insuline resistentie, bij obesen ook vaak leptine resistentie

• Genetische oorzaken DM II

Insuline receptor mutatie, obesitas, hyperandrogenisme, hypermigmentatie (in d efamilie), mutaties mitochondria, molecuul insuline mutaties (hyperinsulinanemie), MODY’s

• Macrovasculaire complicaties DM II

Beroerdte, hart en vaatziekten, renovasculaire ziekten, periferen vasculaire problemen

• Microvasculaire complicaties DM II

Retinopathie, nephropatie, neuropathie

• Farmacologische behandeling DM I

Metformine – insuline resistentie, bijwerking hypoglycaemie

Sulphonylureas – secretie deficiënties, verlagen fasting bloedglucose en postprandiale hyperglycaemie

• Farmacologische behandeling DM II

Thiazolidine – verhoogt sensitiviteit insuline in de weefsels, bijwerkingen gewichtstoename, vocht vasthouden en hartfalen

α- glucosidase inhibitors – verlaagd absorptie glucose en dus ook de postprandiale hyperglycaemie, progressie verlagend.

• Absorptie (def)

Het proces waarmee het geneesmiddel zich in onveranderde vorm beweegt van de plaats van opname naar de algemene circulatie

• dispositie

Alle processen die optreden na opname in algemen circulatie en omvat distributie en eliminatie

• distributie

Reversibele transport van bloed naar perifere weefsels en weer terug (enterohepatische kringloop)

• eliminatie

Irreversibele verdwijning van de stof uit de bloedbaan (excretie na biotransformatie)

• theraptietrouw

Kenmerken van de patient, aard behandeling, gedrag arts, maatregelen die gericht zijn op therapietrouw

• Glycolyse

• Glucagon werking

• Adrenaline werking (epinefrine)

Adrenaline in spieren

• Hb1ac

• Glycaemische index

Snelheid waarmee koolhydraten worden verteerd en als glucose in het bloed worden opgenomen

• Werking insuline

• Insulinespiegel

• Ondersteuning diabeticus

1. Streefwaarden

2. Zelf haalbare doelen formuleren

3. Dagelijkse inspectie voeten bij matig / hoog ulcus risico

4. Passend schoeisel met sokken zonder dikke naden

5. Regelmatige oogheelkundige controle

6. Herkenning hyper- / hypoglykemie en hoe erop reageren

7. Adequaat handelen bij ziekte, koorts, braken en verre

reizen

8. Eventueel controle en regulatie eigen bloedglucose

• Problemen zorgverleners/diabetici

1. Samenwerken noodzakelijk

2. Onderling duidelijke afspraken noodzakelijk

3. Kokerzien

4. Hiërarchie

5. Gebrek aan coördinatie

6. Gebrek aan tijd