Hoorcollege Intelligentieonderzoek. Universiteit Utrecht

HC1 Diagnostiek

Intelligentieonderzoek

Wat is intelligentie?

• Intelligentietest

  • Eerste IQ test: Binet, 1905

• Nationale IQ-test

• Slim versus minder slim

• Theorieën

• Resing en Drenth, 2007

  • Intelligentie is een conglomeraat (samenstelling) van verstandelijke vermogens, processen en vaardigheden, zoals:

    • Abstract, logisch en consistent kunnen redeneren 

    • Relaties kunnen doorzien

    • Regels kunnen ontdekken in schijnbaar ongeordend materiaal

    • Met bestaande kennis nieuwe taken kunnen oplossen

    • Problemen kunnen oplossen

    • Zich flexibel kunnen aanpassen in nieuwe situaties

    • Leervermogen vertonen zonder directe en volledige instructies

• Wechsler (1974)

  • ‘Intelligence is the overall capacity of an individual to understand and cope with the world around him. This definition conceives of intelligence as an overall or global entity; that is, a multi-determined and multi-faced entity rather than an independent, uniquely-defined trait. It avoids singling out any ability, however esteemed (e.g. abstract reasoning), as crucial or overwhelmingly important’

Benaderingen m.b.t intelligentie

• Psychometrische benadering

  • Differentiële psychologie (Binet)

  • Zwak: theoretische onderbouwing

  • Sterk: instrumentontwikkeling

  • Binet (1905): 1e intelligentietest

    • Eerst intelligentie meten dan pas bestuderen

  • WISC-RN, WISC-III, WISC-V ontwikkeld binnen deze traditie

  • G-factor & factoranalyse

    • Charles Spearman

    • Structuur van intelligentie:

      • G-factor

    • Factoranalyse

  • Vervolg structuur intelligentie

    • Primary mental abilities

      • Thurstone (1938): 7 primaire intelligentiefactoren

      • Uitgangspunt voor o.a. RAKIT

      • Guilford (1967): 3 dimensies, leidend tot 120 intelligentiefactoren

      • Er is een zwakke samenhang tussen de 7 factoren en die samenhang noemt Thurstone dan de G-factor

    • Three-stratum theory

      • Carroll (1993): hiërarchisch model met 3 niveaus:

      • G-factor (niveau 3), 7 groepsfactoren (niveau 2) en specifieke factoren (niveau 1)

      • Factoren op niveau 2 samen te vatten in: proces, inhoud en capaciteit

        • Proces: hoe wordt informatie verwerkt

        • Inhoud: welke informatie wordt verwerkt

        • Capaciteit: hoeveel informatie wordt verwerkt en hoe snel gaat dat (werkgeheugen)

    • CHC-model

      • Cattell en Horn (1978): fluid en crystallized intelligence (niveau 2 Carroll)

        • Fluid: taken die gaan om relatief nieuwe problemen, waarbij je niet goed kan terugvallen op eerdere ervaringen (nieuwe problemen snel op kunnen lossen)

        • Crystallized: cultuur beïnvloed dit omdat het je ervaringen in het leven beïnvloed. Crystallized is dus dat je kan terugvallen op ervaringen. 

      • 

Herziene IQ-test

• Waarom een herziening?

  • Actualisering van de normen

    • Flynn-effect

      • Intelligentie is niet constant over generaties. Als je niks zou doen aan de intelligentietest, zouden er 10 punten bijkomen per generatie. Dus zouden de volgende generaties steeds ‘slimmer’ te worden, maar wordt er eigenlijk een overschatting gemaakt. 

  • Inhoud van subtesten en scoringsregels actualiseren

  • Nieuwe subtests en factorstructuren: 

    • Folder WISC-V

Wechsler Intelligence SCale

• Doel: zo breed mogelijke meting

• Gestandaardiseerde test

• Onderverdeling: VIQ en PIQ

• Kaufmanfactoren:

  • Verbaal begrip (Taalvaardigheid en kennis)

  • Perceptuele organisatie

  • Verwerkingssnelheid

• G-factor verklaard ongeveer 42% van de variantie

WISC-III: systematische interpretatie

• Stap 1: totaal IQ

• Stap 2: Verbaal en performaal IQ

• Stap 3: Intelligentiefactoren

• Stap 4: Afzonderlijke subtests

• Stap 5: Kwalitatieve gegevens 

In WISC-V is er geen onderscheid meer tussen verbaal en performaal IQ

WISC-V: (gebaseerd op het CHC-model)

• Totaal IQ

• Primaire indexen

  • Verbaal begrip

  • Visueel-ruimtelijk

  • Fluid Reasoning

  • Werkgeheugen

  • Verwerkingssnelheid

• Secundaire indexen

  • Kwantitatief redeneren

  • Auditief werkgeheugen

  • Non Verbaal

  • Algemene Vaardigheid

  • Cognitieve Competentie

Benadering m.b.t intelligentie

• Cognitieve benadering

  • Intelligent gedrag omvat meer dan intelligentie zoals gemeten met onze intelligentietests

  • Gebaseerd op model van cognitief functioneren, informatieverwerkingsmodel. 

Neuropsychologische theorie Luria

• 1e systeem regelt:

  • Arousal en alertheid

  • Speelt rol bij aandachtsfunctie

• 2e systeem betrokken bij:

  • Perceptie, verwerking (analyse) en opslag van informatie

  • Informatie wordt simultaan en sequentieel verwerkt

    • K-ABC; K-ABC-II

• 3e systeem betrokken bij:

  • Uitvoering: sturen en reguleren van cognitieve processen en gedrag (executieve functies)

Drievoudige-intelligentietheorie en Sternberg

• Componenten Dimensie

  • Cognitieve processen / componenten informatieverwerking

• Ervaringsdimensie

  • Ervaring met taken en problemen

  • Mate van automatisering

• Contextuele dimensie

  • Aanpassen, veranderen of vermijden.

Cognitive Assessment System-2 (testen van 5 ™ 17 jaar)

• Doel: intelligentiemeting en cognitieve processen

• Uitgangspunt PASS-theorie (Das et al., 1994): cognitieve processen staan centraal:

  • Planning

  • Aandacht

  • Simultane verwerking (ruimtelijke, in 1x verwerken)

  • Successieve verwerking (op volgorde verwerken)

Benaderingen m.b.t intelligentie

• Vygotskiaanse benadering

  • Cultuurhistorische theorie

    • Internalisatie

    • Zone van naaste ontwikkeling

      • Actuele niveau (wat het kind al kan) en wat het kind kan met hulp van volwassen (potentieel)

  • Vaststellen leerpotentieel impliceert hulp en dialoog met de testleider: “mediated learning”

Leergeschiktheid en leertest

Fasen leertest

• Pretest: Actuele niveau

• Oefenfase Hulp (aard varieert)

• Posttest: Potentiële niveau

Voorbeeld oefenfase

• Pre: Afname Blokpatronen uit WISC-III

• Oefenfase Hulp van raster

• Post: Opnieuw afname fout gemaakte items

Verschillen in leertest

• In de vormgeving van de oefenfase

  • Het geven van eenvoudige hints

  • Het geven van goed/fout-feedback

  • Het aanleren van strategieën/vaardigheden

  • Testherhaling

• In de mate van standaardisering van de geboden hulp

Dynamic assessment

• Dynamisch testen: begeleide instructie en leren gedurende testafname

• Beoordelingsprocedure is dynamisch: aandacht ligt op veranderlijkheid van kinderen

‘All testing is dynamic testing’

• Sternberg en Grigorenko (2001)

  • Impliciet leren

  • Micro-ontwikkeling van cognitieve vaardigheden

Gebruik intelligentie in praktijk

Diagnostische cyclus (De Bruyn et al., 2003)

• Aanmelding

• Klachtanalyse

• Probleemanalyse

• Verklaringsanalyse

• Indicatieanalyse

• Advisering

• Rapportage

Tak, Bosch, Begeer, & Albrecht (2014)

• Methodologie

• Methoden van diagnostische onderzoek

• Domeinen van onderzoek

Veel Gebruikte intelligentietests

• WPPSI-III; WISC-III; WAIS-IV

• WNV-NL

• RAKIT; RAKIT-2

• SON 2,5-7; SON 6-40

• K-ABC-II; KAIT-NL

• Raven

• NIO

Keuze afhankelijk van:

• Aard van de vraagstelling

  • Diagnostiek, selectie/plaatsing, behandeling, monitoring/evaluatie

• Leeftijdsbereik en afnameduur

• Theoretische uitgangspunten en intelligentiebegrip

• Beschrijving subtests, intelligentiefactoren en –profielen

• Kwaliteiten test

• Bijzonderheden

  • Specifieke doelgroep, verkort, (non-)verbaal

Verantwoord gebruik intelligentietests?

• In classificatiesystemen

  • Indeling op basis van intelligentiescores

• In onderwijspraktijk

  • Criteria indeling speciaal onderwijs

Classificatiesysteem intelligentiescores

• > 130 zeer begaafd

• 121-130 begaafd

• 111-120 bovengemiddeld

• 90-110 gemiddeld

• 80-89 benedengemiddeld

• 70-79 moeilijk lerend

• 50-69 lichte verstandelijke beperking

• 35-49 matig verstandelijke beperking

• 20-34 ernstige verstandelijke beperking

• < 20 diepe verstandelijke beperking

Kritische noot

• Toekenning absolute betekenis aan IQ-score

  • Betrouwbaarheidsinterval

    • IQ:90, interval 81 tot 99

  • Betrouwbaarheid test

    • COTAN: Son .90-.95, Wisc .94, Rakit .95

  • Inhoudelijke en methodische verschillen tussen tests

Intelligentieonderzoek

• Als onderdeel van diagnostisch onderzoek

  • IQ-score(s)

  • Informatie over:

    • Werkhouding/ concentratie

    • Frustratie Tolerantie

    • (faal) angst

    • Sociale vaardigheden

    • Indicaties voor andere problemen/stoornissen

• • Interessante, leuke, onverwachte voorbeelden

Punten van discussie:

• Erfelijk - omgeving

• Stabiliteit door jaren heen?

Tot slot…

• Betekenis intelligentie

• Operationalisatie middels tests

  • Verschillende tests

  • Mate van standaardisering (o.a. leertests)

• Toepassing in de praktijk

  • Individuele factoren

  • Omgevingsfactoren

  • Beeldvorming en/of classificatie