Samenvatting bij het artikel: 'Slapende rechters' of 'dwalende deskundigen'? (2009) - M. Loth. Gevolgd door een reactie hierop door Wagenaar

In dit artikel geeft M. Loth, raadsheer bij de Hoge Raad, commentaar op het boek 'slapende rechters', dat twee kritiekpunten op de Hoge Raad bevat: ten eerste kritiek omtrent de rechterlijke dwalingen van de HR, en ten tweede het feit dat de Hoge Raad niet geschikt is om, zoals op het moment gebeurt bij herzieningsprocedures, op te treden als feitenrechter.

Rechtelijke dwaling

Het boek omschrijft volgens Loth acht verschillende vormen van dwaling, waarbij verder in het artikel niet in gegaan wordt op de inhoud van die acht verschillende vormen. Waar het volgens Loth op neerkomt is (beweerde) valse bekentenissen, valse aangiften, onvolledig onderzoek en valse herinneringen. Daarnaast zouden de rechters elkaar de hand boven het hoofd houden bij gemaakte fouten. Dit laatste wordt in het boek verheven tot een soort 'complottheorie', waarin rechters achter gesloten deuren zouden werken, en nooit elkaars fouten aan de kaak durven te stellen. Loth spreekt dit tegen door te wijzen op de dagelijks grote hoeveelheid zaken die in hoger beroep of cassatie over gedaan worden, waarin rechters elkaars (mogelijk foutieve) uitspraken vernietigen, en op de omvangrijke regelingen omtrent wraking en verschoning van rechters.

De herziening

Wat betreft de herzieningsprocedure gaat het boek volgens Loth van een verkeerde opvatting uit; het boek stelt dat de herzieningsprocedure niet goed zou zijn voor het aanzien van de rechtelijke macht, aangezien een herziening zou impliceren dat het hof eerder heeft 'liggen slapen'. Deze opvatting is verkeerd, aangezien een herziening alleen kan als sprake is van een 'novum': nieuwe informatie, die, als de eerdere rechter die informatie ook al had, toen al tot een andere uitspraak geleid zou hebben. De herziening is er aldus juist voor de burger: de strenge eisen waaraan voldaan moet worden alvorens gesproken wordt van een novum zijn er niet zodat de leden van de rechterlijke macht elkaar de hand boven het hoofd kunnen houden, maar zodat de burger erop gerust kan zijn dat een zaak niet oneindig vaak opnieuw geopend wordt op grond van nieuw info.

Daarnaast stelt het boek nog dat, los van of de herzieningsprocedure opzich iets goeds is of niet, deze procedure niet door de HR behandeld zou moeten worden. Ook hier is Loth het niet mee eens: De HR is ten eerste de meest 'ervaren' tak van de rechterlijke macht, dus ook wanneer het om feitenrechtspraak gaat het best uitgerust. Daarnaast is het niet zo dat de HR bij herzieningszaken 'zichzelf beoordeeld'; ze kijkt alleen of er sprake is van nieuwe feiten die vereisen dat de zaak opnieuw behandeld wordt.

De auteur sluit af met de opmerking dat hij het boek als mislukt aanschouwt, vooral door de 'suggestieve, confronterende en persoonlijke toonzetting', waardoor de auteurs binnen en buiten de rechterlijke macht de aandacht kwijtraken.

Reactie: Een niet erg wakkere raadsheer (2009) - W.A. Wagenaar et. al.