Onderwerp

Bepaling van de productmarkt en geografische markt.

Deze bekendmaking licht toe hoe de Europese Commissie de begrippen relevante productmarkt en relevante geografische markt toepast bij haar toezicht. De bepaling van deze markten is vaak van doorslaggevende invloed op de uitkomst van een mededingingszaak. Door haar procedures bekend te maken wil de Commissie de transparantie van haar besluitvorming verbeteren.

Definities

De relevante productmarkt wordt gedefinieerd als:

“Een relevante productmarkt omvat alle producten en/of diensten die op grond van hun kenmerken, hun prijzen en het gebruik waarvoor zij zijn bestemd, door de consument als onderling verwisselbaar of substitueerbaar worden beschouwd.”

De relevante geografische markt wordt gedefinieerd als:

“De relevante geografische markt is het gebied waarbinnen de betrokken ondernemingen een rol spelen in de vraag naar en het aanbod van goederen en diensten, waarbinnen de concurrentievoorwaarden voldoende homogeen zijn en dat van aangrenzende gebieden kan worden onderscheiden doordat daar duidelijk afwijkende concurrentievoorwaarden heersen.”

De algemene criteria ter bepaling van de relevante markt kunnen tot uiteenlopende resultaten leiden afhankelijk van de aard van de mededingingskwestie. Zo is het onderzoek bij een concentratie op de toekomst gericht, terwijl een onderzoek bij kartelgedragingen op het verleden ziet.

Concurrentiedwang

Het basisbeginsel voor marktbepaling is concurrentiedwang. Concurrentiedwang komt vanuit drie voorname bronnen:

• Substitueerbaarheid aan de vraagzijde wordt vastgesteld door te onderzoeken welke producten door de consument als vervangingsproducten worden beschouwd. Dit wordt onderzocht aan de hand van de SSNIP-test (small significant non-transitory increase in price), in het nederlands de hypothetische kleine duurzame wijziging van de betrokken prijzen. Deze test omvat de vraag of afnemers van de partijen als gevolg van een prijsstijging tussen de 5 en 10% zouden overschakelen op vervangproducten of op leveranciers die elders zijn gevestigd. Als afnemers overstappen, horen die producten of dat geografische gebied bij de relevante product- of geografische markt. De test wordt herhaald totdat afnemers niet meer overstappen. Dan is de relevante markt bepaald.

• Substitueerbaarheid aan de aanbodzijde vergt dat aanbieders van andere producten op korte termijn kunnen overschakelen op de productie van de relevante producten en deze op de markt kunnen brengen zonder aanzienlijke bijkomende kosten te maken of risico’s te lopen in antwoord op een SSNIP. Deze situatie doet zich vaak voor wanneer een onderneming een breed assortiment kwaliteiten of soorten van een product op de markt brengt.

• Potentiële mededinging wordt bij de bepaling van de relevante markt buiten beschouwing gelaten. Wanneer het onderzoek zich in een later stadium bevindt en de relevante markt aanleiding geeft tot bezorgdheid, kan de potentiële mededinging worden meegewogen.

Relevant bewijs

Een productmarkt wordt bepaald door ten eerste op grond van reeds beschikbaar informatie de potentieel relevante markten vast te stellen. Uit deze mogelijkheden wordt de relevante markt gekozen. Vaak houdt dit in dat moet worden bekeken of product A en product B tot dezelfde markt behoren.

Bij de bepaling van de geografische markt vormt de commissie zich een eerste idee van de reikwijdte van de markt op basis van algemene aanwijzingen inzake de verdeling van marktaandelen onder partijen en hun concurrenten. Dit standpunt wordt gebruikt als werkhypothese voor de onderzoeken van de Commissie.

Wanneer een precieze marktbepaling noodzakelijk wordt geacht, zal de commissie informatie inwinnen bij de belangrijkste afnemers van de industrietak om hun standpunt te vernemen over de begrenzing van de markt.

Het type bewijsmateriaal voor bepaling van de productmarkt dat de Commissie relevant acht kan als volgt worden gerangschikt:

1. Bewijs van substitutie in een recent verleden. Recente gebeurtenissen of schokken op de markt die voorbeelden zijn van substitutie tussen twee producten bieden gewoonlijk sterk bewijs voor de marktbepaling.

2. Kwantitatieve proeven specifiek ontworpen met het oog op marktafbakening. Denk aan ramingen van prijselasticiteit en onderzoek naar prijsniveaus.

3. Standpunten van afnemers en concurrenten.

4. Consumentenonderzoek inzake gebruikspatronen en houdingen tegenover producten om te bepalen of consumenten twee producten als vervangbaar beschouwen.

5. Bewijs van belemmeringen en kosten in verband met de overschakeling van de vraag naar vervangingsproducten. Bijvoorbeeld reguleringsdrempels, hoge investeringsvereisten of benodigde kennis en menselijk kapitaal.

Bewijsmateriaal ter bepaling van de geografische markt kan als volgt worden gerangschikt:

1. Bewijzen dat bestellingen naar andere gebieden zijn afgeleid.

2. Bewijs van factoren zoals nationale voorkeuren op grond van taal, cultuur en levensstijl.

3. Standpunten van afnemers en concurrenten.

4. Geografische inkooppatronen.

5. Handelsstromen/leveringspatronen. Wanneer een duidelijke beeld van de geografische inkooppatronen niet te krijgen is, kan als alternatief gebruik gemaakt worden van handelsstatistieken.

6. Belemmeringen en overschakelingskosten zoals vervoerskosten of regulerende belemmeringen zoals douanetarieven.

Wanner de relevante markt is bepaald kunnen op die markt de marktaandelen van de betrokken ondernemingen worden berekend.