Inleiding

EU-regels maken staatssteun aan ondernemingen in beginsel illegaal. Ierland kende Apple belastingvoordelen toe, waardoor Apple veel minder belasting hoefde te betalen dan andere ondernemingen. Deze verboden steun moet nu teruggevorderd worden.

In 2014 werd het onderzoek naar staatssteun begonnen. Er waren door Ierland aan Apple twee fiscale 'rulings' afgegeven, die ervoor zorgden dat het effectieve tarief van de vennootschapsbelasting erg laag werd. Apple kon de meeste winst aan een hoofdkantoor toeschrijven, dat alleen op papier bestond. Hierdoor kon Apple belasting ontduiken die geheven werd op winst die binnen de Europese interne markt behaald was. Dit was een selectieve behandeling, die alleen voor Apple bestond.

De illegale structuur

De vennootschappen die onder de naam Apple in Europa werken, zijn dochtermaatschappijen van het Amerikaanse Apple Inc. Jaarlijks betalen zij aan de moedermaatschappij grote bedragen voor het gebruiken van de intellectuele eigendom, en voor onderzoek dat in Amerika verricht wordt. Apple zorgde ervoor dat Europese klanten hun producten kochten van het in Ierland gevestigde Apple Sales International. Alle in Europa behaalde winst, kon zo bij de Ierse maatschappij geboekt worden, die vervolgens weer vrijwel geen winstbelasting hoefde te betalen omdat zij een groot deel van de winst boekte op het alleen op papier bestaande 'hoofdkantoor'.

Het oordeel van de Commissie

Het afgeven van fiscale rulings is op zichzelf niet illegaal. Het is een afspraak over de wijze waarop de vennootschapsbelasting berekend zal worden. Het EU-recht dient ervoor om te voorkomen dat lidstaten via deze rulings bepaalde ondernemingen een voorkeursbehandeling geven. Daarnaast moet belasting geheven worden op een manier die overeenkomt met de economische realiteit (het zakelijkheidsbeginsel). Door de Ierse rulings werd een interne winstverdeling binnen Apple goedgekeurd waarvoor geen feitelijke of economische rechtvaardiging bestond. De behaalde winst werd namelijk toegewezen aan een alleen op papier bestaand hoofdkantoor. De winst had juist op de Ierse vestiging van Apple geboekt en belast moeten worden. Door de ruling gebeurde dit slechts met een miniem percentage van de winst. 

Mededinging

De ongeoorloofde staatssteun die het gevolg was van de Ierse regels, verstoorde het EU-recht omtrent mededinging. Ondernemingen werden hierdoor niet op een gelijke manier behandeld. De terugvordering is dan ook geen straf, maar een poging tot rechtsherstel. Vanaf 2003 moet Ierland de onbetaalde belasting van Apple terugvorderen. Als Apple in andere Europese landen meer belasting zou moeten betalen over de behaalde winst, zou het bedrag dat Ierland terug moet vorderen kleiner zijn.

Politieke ontwikkelingen

Ook andere lidstaten worden door de Commissie gecontroleerd op het toekennen van illegale staatssteun via belastingregels. Zo werden in 2015 Luxemburg en Nederland veroordeeld voor het toekennen van onterechte staatssteun aan respectievelijk Fiat en Starbucks. Dit doet de Commissie om eerlijkere belastingen en meer transparantie te bereiken. In oktober 2015 hebben de lidstaten een akkoord gesloten over het uitwisselen van informatie over fiscale rulings. De kern van het EU-beleid is om te bereiken dat belastingen geheven worden op de plek waar de winst ook daadwerkelijk gemaakt is. Belastingontwijking moet tegengegaan worden.