Hoe verhouden de rechten tot opvoeden en en kinderen dragen zich tegenover elkaar? - Chapter 11

Het recht om een kind te baren is iets anders dan het recht om ouder te zijn, en de primaire verzorger te zijn van een kind. Hoe deze twee rechten zich tot elkaar verhouden is erg interessant. 

Hoe zit het met het recht om op te voeden?

Verdragen van mensenrechten hebben een recht erkend voor volwassenen om een gezin te stichten. Er is geen algemeen recht op het hebben van kinderen. Als dit wel zo zou zijn, dan zou een stel dat onvruchtbaar is het recht hebben op kinderen van een ander. Als deze ouders toestaan dat hun kind geadopteerd wordt is dat mogelijk, maar anders natuurlijk niet.

Het recht om te dragen, is het recht op het doen ontstaan van een nieuw mensenleven.
Het recht om niet te dragen, is het recht op anticonceptie en abortus.

Mensen die geen kinderen kunnen krijgen, ervaren vaak een groot gevoel van verlies. Moeten we voor voorzieningen zorgen die deze mensen helpen om kinderen te krijgen?

Argumenten voor:

• Onvruchtbaarheid zorgt voor groot mentaal leed. Mensen hulp bieden bij het krijgen van kinderen is veel effectiever dan het geven van psychische therapie.

• Onvruchtbaarheid wordt wel gezien als een handicap. Volgens liberale egalitaire principes moeten mensen compensatie krijgen voor elke handicap waar ze zelf niets aan kunnen doen.

Bij deze argumenten wordt aangenomen dat iedereen een sterke kinderwens heeft. Dit is echter niet het geval.

Er zijn een aantal belangrijke en positieve redenen waarom mensen kinderen willen:

• Verantwoordelijk zijn voor een nieuw menselijk wezen met een eigen waarde.

• Het is een manier om de liefde voor elkaar concreet te maken.

• Je wilt je wijden aan je eigen nakomelingen in plaats van aan die van anderen.

Bij het krijgen van een kind moet rekening worden gehouden met een aantal voorwaarden. Het kind moet bijvoorbeeld goede zorg kunnen krijgen. Er is een verschil tussen ouderlijke verplichtingen, namelijk dat je als ouder moet zorgen dat je kind een goed leven krijgt, en ouderlijke verantwoordelijkheden, namelijk het uiteindelijke echte verzorgen van het kind.

Een moeilijke kwestie is wanneer een vrouw zwanger is en al weet dat het kindje zwaar gehandicapt ter wereld zal komen. Volgens liberale principes hebben volwassenen de vrijheid om te doen wat ze willen, zolang ze maar niemand schade berokkenen. In dit opzicht zouden ouders dan het recht hebben om het kind te krijgen. Aan de andere kant: is het goed dat twee volwassenen een kind ter wereld brengen dat waarschijnlijk een moeilijk en zwaar leven zal krijgen? Het recht om een kind te dragen wordt dan bekeken vanuit de stelling dat ouders alleen een kind tot leven mogen brengen waarvan ze zeker zijn dat het een minimaal menswaardig leven kan leiden. Want ja, je hebt een recht om kinderen te krijgen, maar je creeërt daarmee wel een leven, en dat leven moet ook de moeite waard zijn, anders lijkt het erg egoïstisch. 

Een tweede belangrijke factor is wat de gevolgen zijn voor de maatschappij. Bijvoorbeeld wanneer er sprake is van overbevolking en weinig voedselbronnen. Of wanneer een vrouw met een gevaarlijke en besmettelijke ziekte een kind krijgt, waarbij de ziekte automatisch is doorgegeven aan de foetus.

Wat houdt het "ik heb gebaard dus ik voed op" principe in?

Er zijn vier soorten argumenten die de stelling ondersteunen dat biologische ouders het recht moeten hebben om hun eigen kinderen op te voeden.

Het ‘eigendoms’ argument

Biologische ouders bezitten hun eigen kind (hebben het zelf geproduceerd) en het recht om op te voeden valt binnen het recht om te beschikken over wat terecht in je bezit is. Aristoteles was de eerste die deze bewering uitsprak. Locke ontkende dat kinderen het bezit zijn van hun ouders (zie het eerste hoofdstuk). Locke beweerde dat je recht hebt op datgene wat je zelf geproduceerd hebt, maar kinderen zijn volgens hem een ander geval.

De voortplanting kan gezien worden als eigendom-genererende arbeid, maar ook als het doorgeven van je genen aan een nieuw menselijk wezen.

Moderne critici wijzen erop dat een kind een recht heeft: het recht op vrijheid. In dit geval leidt het produceren van iets (een kind) dan niet tot het bezitten ervan.

Verdedigers van de ‘eigendomsstelling’ wijzen erop dat een kind nog niet zelf-bezittend is, maar dit pas wordt als het de volwassenheid bereikt.

Het ‘bloedbanden’ argument

Het belangrijkste feit waar dit argument op wijst is de hechting. Met hechting wordt bedoeld: de manier waarop ouders en kinderen zich van nature met elkaar verbonden voelen. Ouders hebben de aangeboren neiging om zich te hechten aan hun kinderen en dit geeft hen het recht om op te voeden. Eigenlijk zijn er twee argumenten die onderscheiden kunnen worden:

• De verzorger van een kind moet degene zijn die het meest geschikt is om voor het kind te zorgen. Biologische ouders zijn het meest geschikt en moeten dus de verzorgers van het kind zijn. Hechting verklaart waarom ouders het meest geschikt zijn. Zwakke punten van dit argument:

  • Ten eerste is er alleen een neiging tot hechten. Dit maakt het argument zwak, omdat het gaat om waarschijnlijkheid in plaats van een vaststaand feit.

  • Ten tweede is het argument kindgericht. Veel ouders zouden zichzelf opofferen voor hun kind en dit kwalificeert en motiveert hen voor het vervullen van de rol als best mogelijke verzorger. Echter, het argument is alleen gericht op wat het kind nodig heeft en waar het recht op heeft (de best mogelijke zorg).

• Als kinderen niet door hun biologische ouders worden opgevoed, leidt dit tot psychische en emotionele problemen. Hiervoor zijn verschillende bewijzen.

• • Ten eerste is er het vermeende trauma dat ontstaat door scheiding tussen ouder kind. Dit was een belangrijke bewering van John Bowlby. Critici beweren dat kinderen zich beter kunnen aanpassen aan veranderingen in hun omgeving dan dat Bowlby beweerde. De betekenis die wordt gegeven aan gehechtheid is cultuurspecifiek en relatief modern.

  • Ten tweede willen zelfs gelukkig geadopteerde kinderen of pleegkinderen vaak op zoek gaan naar hun biologische ouders.

Het ‘belangen’ argument

Rechten zijn gebaseerd op de belangen van mensen. Erkenning van een recht vereist dat het belang van waarde is en niet botst met vergelijkbare belangen van anderen.

Ouders hebben belang bij wat er met hun kind gebeurt, omdat ze het kind dragen (tijdens de zwangerschap). Bovendien verklaart gehechtheid dat kinderen er belang bij hebben om verbonden te zijn met de ouders. Dit belang kan het best beschermd worden door ouders het recht tot opvoeding te geven.

Het ‘minst schadelijke alternatief’ argument

Er zijn veel redenen gegeven die hebben geleid tot de gedachte dat kinderen er voordeel van hebben als ze bij hun biologische ouders blijven en problemen ondervinden als ze van hen gescheiden worden. Opgroeien bij je biologische ouders is bijvoorbeeld van groot belang bij de identiteitsvorming. Ouders het recht geven hun eigen kinderen op te voeden is het minst schadelijk voor het kind. Deze aanname kan alleen gedaan worden als alternatieven meer schade en geen groter voordeel voor het kind opleveren.

Wat zijn ouderlijke plichten en ouderlijke rechten?

De prioriteitsstelling houdt in dat elk recht om op te voeden voortvloeit uit en beperkt wordt door de plicht om het kind te verzekeren van goede verzorging.

Ouders hebben rechten over hun kinderen wanneer ze keuzes mogen maken voor hun kinderen als de kinderen dit zelf nog niet kunnen.

Kinderen hebben geen recht op de beste of best mogelijke opvoeding. Wel hebben ze er recht op dat hun ouders er alles voor doen om goede ontwikkelingsomstandigheden te garanderen.

Een ingewikkelde vraag is hoe de verantwoordelijkheid voor het opvoeden van een kind verdeeld moeten worden tussen ouders en de maatschappij.

Door genetische overdracht van ouders op kinderen, verschillen kinderen al vanaf hun geboorte in de mogelijkheden die ze hebben. Moet de maatschappij zorgen dat de economische mogelijkheden voor alle ouders gelijk zijn bij het opvoeden van een kind?

Er kunnen twee soorten ouderschap worden onderscheiden:

• Biologisch ouderschap: er is een bloedband tussen ouder en kind.

• Moreel ouderschap: een ouder geeft het kind voortdurende zorg en liefde, met het geven van de best mogelijke opvoeding als doel.

Biologisch ouderschap is geen garantie voor moreel ouderschap (denk aan kindermishandeling door ouders).

Al met al lijkt het wel zo te zijn dat de biologische ouders over het algemeen ook morele ouders zullen zijn die het beste willen voor hun kind en daarnaar handelen. Ouder en kind hebben vaak een natuurlijke, sterke neiging om samen te blijven. Toch moet er niet worden aangenomen dat biologische ouders het recht hebben om op te voeden, puur omdat ze biologisch de ouders zijn: soms is dit niet terecht.

Stampvragen

1. Wat is het verschil tussen het recht om te dragen en het recht om niet te dragen?

2. Noem twee argumenten voor het verstrekken van voorzieningen om onvruchtbare mensen aan een kind te helpen.

3. Noem drie redenen waarom mensen kinderen willen.

4. Wat houdt het eigendomsrecht in? Wat is hier tegenin te brengen?

5. Wat houdt het bloedbanden argument in?

6. Wat houdt het belangen argument in?

7. Wat houdt het ‘minst schadelijke alternatief’ argument in?

8. Wat stelt de prioriteitsstelling?

9. Hebben kinderen recht op de beste/best mogelijke opvoeding?

10. Wat is biologisch ouderschap?

11. Wat is moreel ouderschap?

12. Wat is de relatie tussen biologisch en moreel ouderschap?