In veel onderzoek ontbreekt de reden wat verdedigers van pesten verschillen van buitenstaanders, oftewel passieve omstanders. Deze studie onderzoekt een model waarin twee persoonlijke kenmerken van 294 adolescenten (empathie en sociale doeltreffendheid) werden gezien als mogelijke determinanten van hun participatie bij pestsituaties.

Het model liet zien dat hoge niveaus van empathie positief gelinkt zijn aan zowel actieve verdediging en passief gedrag. Echter, een hoog niveau van sociale doeltreffendheid is gelinkt aan passief gedrag.

Pesten heeft, zoals al naar voren gekomen is in andere artikelen veel gevolgen. Ook kan pesten op heel veel verschillende manieren, van fysiek naar meer indirect gedrag, bijvoorbeeld sociale uitsluiting.

De rol van de participant bij pesten

Sinds kort wordt er bij pesten gekeken naar de rol van de groep, dus pesten als groepsproces. Wanneer pesten op school gebeurd, zijn veel leerlingen niet alleen bewust dat het gebeurd, maar zijn ook vaak getuigen van pesten. Ondanks dat, gebeurd het bijna nooit dat leerlingen ingrijpen of hun docenten informeren over het pesten. Er zijn hierbij zes verschillende deelnemersrollen: slachtoffers, pesters, mensen die helpen met het pesten en het pestgedrag bekrachtigen, verdedigers die het slachtoffer verdedigen en de buitenstaanders die er niet direct bij betrokken zijn.

Bijstaan of erbij staan?

In veel onderzoeken wordt er nauwelijks gekeken naar de rol van buitenstaanders. Over hen weten we dat ze laag zijn in reactieve en pro-actieve agressie en dat zij vermijden een volgend slachtoffer te zijn. Ook komt uit onderzoek naar voren dat deze adolescenten een goede theory of mind hebben, om andermans gedachten goed te begrijpen. Maar vaak is dit niet het kenmerk van de groep buitenstaanders, omdat verdedigers dit ook hebben. Dus het hebben van een goede theory of mind betekent niet per direct dat deze ook pro-sociaal ingezet zal worden. Sommigen onderzoeken beweren dat empathie een rol speelt bij het wel of niet verdedigen, echter de onderzoekers van dit artikel vinden dit niet bewezen en niet goed onderzocht. Tot slot zou moreel redeneren tussen de groepen verschillend kunnen zijn. Sommigen zeggen hierbij dat een hoge morele sensitiviteit leidt tot pro-sociaal gedrag.

Echter, ondanks dat dit een belangrijk aspect is, is het niet zo dat buitenstaanders een laag niveau van moraal redeneren hebben. Dus ook dit valt niet te noemen als de reden voor verschil.

Over deze studie

Om het verschil te begrijpen tussen verdedigers en buitenstaanders, moeten we kijken naar de verschillende interpersoonlijke competenties die nodig zijn om peers te helpen. Deze studie onderzoekt dit. Er werd in het bijzonder gekeken naar empathie en sociale doeltreffendheid. Deze twee kenmerken zouden dus het verschil maken tussen het gedrag van de verdedigers en de buitenstaanders.

De eerste hypothese, die van empatie, kijkt naar de relatie tussen de empathie van een student en hun betrokkenheid bij passief toekijken versus verdedigend gedrag. Al eerdere onderzoeken lieten zien dat empathie een negatieve voorspeller is van pestgedrag en een positieve voorspeller is van verdedigend gedrag. In deze studie verwachten de onderzoekers ook dit patroon te zien, ook omdat dit patroon steeds terug te zien is in de literatuur.

De tweede hypothese gaat over de sociale doeltreffendheid (het geloof van de individueel in zijn/haar niveau van functioneren) als een voorspeller van actief verdedigend gedrag. De mate hiervan leidt tot wel of niet pro-sociaal gedrag in pestsituaties. Een hoge mate van deze self-efficacy leidt tot goed functioneren en een positieve invloed op scala van domeinen in het persoonlijk en interpersoonlijk leven. Een mogelijke uitleg waarom iemand niet ingrijpt in een pestsituatie zou kunnen zijn dat iemand niet weet hoe het best succesvol in te grijpen, er is dan sprake van een lage sociale doeltreffendheid, en vice versa.

Conclusies

Empathie was positief gelinkt aan zowel actieve verwering van pesten als passief omstandersgedrag. Verdedigers die genomineerd waren door de peers hadden vaak een hoog niveau van empathie, wat naar alle waarschijnlijkheid leidde tot pro-sociaal gedrag richting het slachtoffer. Uit het onderzoek bleek echter ook dat de adolescenten die meestal aan de zijlijn bleven en passief gedrag vertoonden ook veel empathie hadden. Blijkbaar is niet alleen empathie de doorslaggevende factor, er zijn andere factoren die een rol spelen.

De andere hypothese, over zelf doeltreffendheid speelde wel degelijk een rol. Als er sprake was van een hoge doeltreffendheid, dat voorspelde dit een actieve rol bij het verdedigen van pesten en vice versa.

Er is dus sprake van een complexe relatie tussen persoonlijke overtuigingen, mogelijkheden en het gedrag bij interpersoonlijke relaties en persoonlijke kenmerken. Dit alles moet meegenomen worden om het verdedigen (of niet) te kunnen verklaren.

De combinatie tussen een hoog niveau van empathie en een goede sociale zelfdoeltreffendheid leidt tot de meest actieve houding jegens slachtoffers van pesten. Voor de toekomst is het belangrijk meer leeftijdscategorieën te testen en om meer persoonlijke kenmerken te onderzoeken.

Implicaties voor interventiestrategieën: leren om assertief te zijn, om zo op te kunnen staan tegen pesten. Passieve omstanders kunnen hierdoor actief worden.