Aantekeningen college Evolutionary developmental Psychology - Universiteit Utrecht 22/23

Hoorcollege 4 Ontwikkelingspsychologie

• Genen worden selectief doorgegeven. Alleen genen die goede genen doorgeven.
• Survival of the fittest betekent best aangepast aan zijn omgeving.
• Je hoeft niet fittest te zijn, maar je moet goed genoeg aan je omgeving zijn aangepast.

Hoe check je wat de functie is van genen?

• Je schakelt een gen uit en dan kijk je hoe een organisme zich ontwikkelt. Knock-out genen.

We hebben een stress systeem in geval we in gevaar zijn.

• Fight or flight response → zo veel mogelijk energie om te vechten en om te vluchten
• Meer zuurstof in bloed, waarneming versterkt, korte boost immuunsysteem, pijn onderdrukt, hogere hartslag. GLucose en vet uit vetcellen gehaald voor gebruik.
• Als je de respons te vaak aan zet, wordt het moeilijker hem weer uit tet zetten.
• Chronische stress is slecht voor de gezondheid.
  • Verhoogde kans op diabetes, cardiovasculaire problemen, voortplantingsproblemen, maagzweren.
  • Verminderde groei bij kinderen.
  • Je hebt problemen met het immuunsysteem en auto-immuunziekten.

Waarom zijn mensen zo gevoelig voor lange termijn stress?

• Toen onze stress systemen evolueerden hadden we andere en minder continue stressors in onze omgeving. → meer kans nu op overactief stress systeem.
• We hebben ook een goed cognitief systeem. Dat kan voor anticipatie vormen voor in de toekomst, maar kan ook tot piekeren leiden en piekeren over slechte scenario's.
• Dit noemen we een evolutionary mismatch.
  • Systemen die ooit vooral adaptief waren werken nu tegen ons omdat onze omgeving is veranderd. Evolutie werkt vaak niet snel genoeg om dit aan te passen.
• Ook mismatch: Spijsverteringssysteem tegenover ons beloningssysteem. Er was niet veel voedsel → reserves opslaan voor moeilijke tijden.
• Baby schildpadden hebben evolutionaire reactie om naar het licht te gaan als ze ‘s nachts geboren worden. Maar toen kwamen er straatlantaarns.dan lopen ze daarheen.

Dual inheritence theory

• We erven zowel onze genen als onze omgeving van onze ouders.

Niche construction

• We moeten dus in de omgeving passen die voorgaande generaties voor ons hebben gecreëerd.
• Dit wordt een ‘niche’ waar vervolgens op geselecteerd wordt.
• De menselijke niche is cultuur.
• Cultuur zijn alle dingen die we leren van groepsgenoten door middel van socialisatie (ipv trial and error).
  • Taal, kennis, ideeën, normen en instituten.

Wij hebben psychologische flexibiliteit. Zo kunnen we ons evolutionair aanpassen op een variabele niche. We kunnen ons makkelijk aanpassen.

Life history strategies en theories.

R-strategies

• Veel nageslacht
• Volwassen geboren
• Weinig ouderschap
• Korte levensspanne

K-strategies

• Weinig nageslacht
• Onvolwassen geboren
• Meer ouderschap
• Langere levensspanne.
• Primaten zijn hier een voorbeeld van,

Mensen zijn extreme k-strategists. We zijn lang kwetsbaarder, ,maar dit geeft de mogelijkheid dat we veel langer heel flexibel zijn. De ontwikkeling van de sociale cognitie is echt anders bij mensen:

• Op het sociale domein zijn wij beter ontwikkeld op de leeftijd van 2 al. Sociaal leren, communicatie, theory of mind
• Op het fysieke domein best hetzelfde op leeftijd 2. Ruimtelijke cognitie, kwantiteiten en causaliteit.
• Later groter verschil ook bij fysiek domein tussen apen en mensen.
• We hebben bepaalde sociale cognitie die ons in staat stelt dat we snel dinigen oppikken. Zoals cultuur, etc.

De mismatch tussen ons stress systeem, onze moderne cognitie en de huidige maatschappij zorgt voor verhoogd risico op burn-out, angst en depressie stoornissen. Wanneer onze unieke sociaal cognitieve ontwikkeling is verstoord kan dit voor veel sociale en cognitieve problemen zorgen (bijvoorbeeld in het geval van Autisme Spectrum Stoornissen).

Net zoals andere sociale diersoorten zijn mensen extreem gevoelig voor sociale beloningen, dus wanneer we een bron van constante sociale beloning hebben, kan dit tot verslaving leiden. Kinderen zijn heel goed in het leren van ouders wat belangrijk is (social referencing). Dus als ouders veel met hun telefoon bezig zijn, leren kinderen dus van jongs af aan dat telefoons belangrijk zijn.

Agressie is bij veel dieren een belangrijke overlevingsstrategie om roofdieren af te schrikken of status in een groep te verkrijgen/behouden.

Dieren en mensen: de verschillen en overeenkomsten

• Vergeleken met andere dieren zijn wij zeer vredelievend en coöperatief. We werken zelfs samen met mensen die we niet kennen, vooral als ze in onze culturele groep zitten (maar zijn soms juist agressief als dit niet zo is - tribalisme).
• We zitten in een tribe en dat is belangrijk voor ons. Dat maakt ons enerzijds vredelievend en aan de andere kant agressief.
• Sommige ontwikkelingen delen we met andere dieren, zoals reflexen
• Sommige ontwikkelingen zijn uniek, zoals vroege sociale cognitie.

Denk niet over natuur/evolutie en omgeving/cultuur als tegenovergestelden. Nature vs nurture werkt heel nauw samen. Zie het niet als tegenpolen. Zonder genen hebben we geen cultuur, maar met de juiste genen op een onbewoond eiland ook niet.

Evolutie is descriptief, niet prescriptief.

• Als dingen op een bepaalde manier geëvolueerd zijn, betekent dit niet dat dit ‘natuurlijk’ is of de ‘beste’ manier is.