Burgerlijk Recht 1 - RUG - Oefententamen 2017/2018 (2)

Vragen

Vraag 1a

Alric heeft een huis geërfd. Omdat hij zelf vaak weg is en al een huurwoning heeft, vestigt hij in januari 2015 een recht van vruchtgebruik op de woning ten behoeve van zijn zoon Bram. Omdat Bram denkt dat hij er lang zal gaan wonen, bouwt hij in mei 2015, met toestemming van Alric, op eigen kosten een kleine veranda vast aan de woning.

In januari 2016 gaat Bram voor een half jaar op wereldreis. In diezelfde tijd ontdekt Alric dat hij toch wat minder vermogend is dan hij dacht. Hij sluit een lening af bij de ABN Amrobank van € 250.000 waarbij tot zekerheid een recht van hypotheek wordt gevestigd op het huis. In april 2016 gaat Alric failliet. Twee maanden later, op 8 juni 2016, verkoopt en levert de curator in opdracht van de ABN Amrobank het huis, inclusief de onlangs door Bram geplaatste veranda, voor een bedrag van € 300.000 aan Dirk. Met de opbrengst wordt dezelfde dag de schuld aan de ABN Amrobank voldaan. Dirk weet dat het om een executieveiling gaat en leest de leveringsakte en koopakte verder niet.

Welk(e) beperkt(e) recht(en) moet Dirk op 9 juni 2016 respecteren? (6 punten)

Vraag 1b

Aan wie behoort de veranda op dat moment toe? (6 punten)

Vraag 2

Merry is kunstenaar en heeft voor zijn werk 100 schriften nodig van bepaald papier dat erg moeilijk te verkrijgen is. Pippin beschikt over een fabriek dat dergelijk papier kan vervaardigen. Hij is bereid om 100 schriften met het speciale papier voor Merry te vervaardigen voor € 200. Pippin en Merry komen overeen dat de schriften uiterlijk op 15 april geleverd zullen worden. Merry betaalt de overeengekomen prijs alvast. Op 15 april krijgt Merry per post een pakket met 50 schriften en de trieste mededeling dat de overige 50 schriften later komen. Een medewerker van Pippin heeft zich namelijk vergist en de overige 50 schriften weggegooid.

Merry heeft geen vertrouwen meer in Pippin en wil van de overeenkomst af. Merry wil echter wel graag de 50 reeds geleverde schriften behouden. Hoe kan hij dit bewerkstelligen? (7 punten)

Vraag 3

Evelien heeft een 15 jaar oude hond, Max. Op een dag steekt Max de straat over omdat hij een konijn ziet. Max wordt geschept door een auto en wordt hoog in de lucht geworpen. Hij vliegt tegen het hoofd van de wandelende bejaarde Sander die ten val komt en ernstig letsel oploopt.

Is Evelien aansprakelijk voor de schade van Sander? (7 punten)

Vraag 4

De 15-jarige Hugo zit in zak en as omdat hij per ongeluk een kop koffie over zijn laptop heeft gegooid. De computer valt met geen mogelijkheid te repareren. Het apparaat was al tweedehands gekocht voor €300 en vlak voordat het ongeluk gebeurde nog hooguit €100 waard. Hugo heeft wel een computer nodig voor zijn schoolwerk en zijn moeder zegt hem dat hij maar moet uitkijken naar een ‘goed tweedehandsje’. Zes dagen later komt Hugo met zijn 19-jarige buurjongen Kasper in gesprek. Kasper is net begonnen aan zijn studie grafische vormgeving en heeft daarom een nieuwe laptop met de hoogste kwalificaties gekocht voor €4.000. Achteraf bleek die aankoop echter niet nodig te zijn geweest, omdat zijn opleidingsinstituut hem een nieuwe laptop van nog betere kwaliteit ter beschikking stelde. Daarom wil Kasper zijn eigen computer wel verkopen voor €2.500. Dolgelukkig accepteert Hugo dit aanbod onmiddellijk. Bij het avondeten blijkt zijn moeder minder blij: zij wil de koopovereenkomst tussen Kasper en Hugo vernietigen.

Kan de koopovereenkomst worden vernietigd? (8 punten)

Vraag 5a

Sharon en Frank wonen ongehuwd samen. Dan raakt Sharon in verwachting. Sharon en Frank vragen zich af wat zij nu moeten regelen. Zij willen niet trouwen, maar ze hebben gehoord van het geregistreerd partnerschap als alternatief voor het huwelijk.

In hoeverre verschilt het geregistreerd partnerschap van een huwelijk? (3 punten)

Vraag 5b

Sharon en Frank regelen niets. Dan wordt hun kind geboren, een zoon genaamd Marco. Frank gaat naar de burgerlijke stand om Marco te erkennen. Hoe is nu in het gezag van Sharon en Frank voorzien? (2 punten)

Vraag 6

Teun is als docent werkzaam bij de Universiteit Utrecht. In 2013 koopt Teun een aantal boeken op een rommelmarkt, waaronder een eerste editie van Lord of the Rings: the fellowship of the ring. Aangezien Teun het op dat moment erg druk heeft, geeft hij het boek van Tolkien op 5 februari 2013 in bruikleen aan zijn collega Fiona. Ze spreken af dat ze het boek drie maanden mag lenen.

Op 1 juni 2013 wordt er in de Harmoniekantine een afscheidsborrel georganiseerd voor Fiona. Zij gaat namelijk met pensioen. Wanneer Teun aan Fiona vraagt of ze het geleende boek weer wil teruggeven, weigert ze dit te doen. Volgens Fiona heeft Teun het boek aan haar geschonken. Teun ontkent dat er sprake was van een schenking, maar wil geen scène maken op haar afscheidsborrel. Hij laat de zaak daarom voorlopig rusten. Wanneer Fiona die avond thuiskomt, pakt ze meteen het boek van Tolkien uit de boekenkast. “Dit boek is nu van mij”, denkt Fiona terwijl ze haar naam op het voorblad noteert. Fiona kan helaas niet lang van haar pensioen genieten. Op 14 februari 2014 komt ze namelijk door een skiongeval om het leven. Jasmijn, de dochter van Fiona, is haar enige erfgenaam. Wanneer Teun op 22 september 2017 de Volkskrant openslaat, leest hij dat op een veiling in Keulen een eerste druk van Lord of the Rings: the fellowship of the ring werd verkocht voor € 90.000. Plotseling herinnert Teun zich het boek dat hij aan Fiona had uitgeleend. Hij belt meteen Jasmijn en legt haar uit hoe de vork in de steel zit. Jasmijn beweert dat ze van niets weet en stelt dat zij door verkrijgende verjaring eigenaar is geworden van het boek. Ze weigert het boek dan ook af te geven.

Wie is eigenaar van het boek Lord of the Rings: the fellowship of the ring, Jasmijn of Teun? Betrek de stelling van Jasmijn in uw antwoord. (9 punten)

Vraag 7

Besloten vennootschap X verhuurt machines voor tuinwerkzaamheden. Walter huurt een machine waarmee snoeihout kan worden versnipperd. Het is X niet bekend dat de machine die aan Walter wordt meegegeven, door eerder onvoorzichtig gebruik van een huurder een scheur heeft in de beschermkap. De scheur is met het blote oog niet te zien. Walter neemt de machine mee naar zijn tuin en gaat met zijn 19-jarige zoon Michiel met de machine aan de slag. Michiel laadt takken in de bovenzijde van de machine. Aan de onderzijde spuugt de machine houtsnippers uit. Op een gegeven moment oefent een dikke tak druk uit op de scheur in de beschermkap, waardoor de beschermkap breekt. De hand van Michiel raakt daardoor de draaiende messen van de machine. Door het voorval moet hij enkele vingers missen. Michiel stelt X aansprakelijk voor de schade. X is verbaasd. X stelt dat haar geen enkel verwijt treft. Er heeft zich nog nooit een ongeval met de verhuurde machine voorgedaan. De scheur was niet te zien.

Is besloten vennootschap X aansprakelijk voor de schade van Michiel? Motiveer uw antwoord. (8 punten)

Vraag 8

Als een nalatenschap openvalt, hebben erfgenamen drie keuzes: ze kunnen zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen. Bij beneficiaire aanvaarding wordt voorkomen dat schuldeisers van de nalatenschap zich op het privévermogen van de erfgenamen kunnen verhalen. Waarom kiezen erfgenamen dan niet altijd voor beneficiaire aanvaarding? (5 punten)

Vraag 9

Eva laat in de pauze van een hoorcollege haar mobieltje in de collegezaal liggen. Marieke steelt het en stopt er een nieuwe simkaart in. Kan Marieke door verjaring eigenaar worden van het mobieltje? (9 punten)

Antwoordindicatie

Vraag 1a

Het recht van vruchtgebruik van Bram. Het recht van vruchtgebruik is een goederenrechtelijk recht, zodat het tegenwerpbaar is aan derden, tenzij het recht tenietgaat. Daarvan is met betrekking tot het recht van vruchtgebruik geen sprake, maar ten aanzien van het hypotheekrecht wel. Het hypotheekrecht was een afhankelijk recht in de zin van artikel 3:7 BW. Het ging teniet toen de vordering van de ABN Amrobank voldaan werd (3:82 BW).

NB. Als de hypotheekhouder niet volledig uit de opbrengst had kunnen worden voldaan, zou het hypotheekrecht vervallen door artikel 3:273 BW.

Vraag 1b

De veranda is onderdeel van de woning geworden (art. 3:4 BW; art. 5:3 BW; art. 5:20 lid 1 aanhef en onder e BW) en kan goederenrechtelijk geen eigen leven meer leiden. Dirk is eigenaar van de woning waartoe de veranda behoort.

Vraag 2

Merry kan ervoor kiezen om de overeenkomst gedeeltelijk te ontbinden (art. 6:265 BW). Er is sprake van een tekortkoming in de nakoming. Ontbinding is pas mogelijk als Pippin in verzuim is (art. 6:265 lid 2 BW). Er is echter geen ingebrekestelling nodig met het oog op art. 6:83 sub a (of sub c) BW. De overeenkomst wordt dan alleen ontbonden voor de overige 50 stuks (art. 6:270 BW). Het gevolg is dat Pippin de overige schriften niet meer hoeft te leveren, terwijl er aan de zijde van Pippin een verplichting ontstaat om de helft van het reeds betaalde bedrag terug te betalen (art. 6:271 BW)

Vraag 3

Art. 6:179 BW is van toepassing. Dit artikel vestigt een risicoaansprakelijkheid voor de bezitter van een dier voor schade veroorzaakt door de eigen energie van het dier. Max is weliswaar niet door eigen energie geschept en in de lucht geworpen, maar de botsing is wel het gevolg van het feit dat zij door haar eigen energie is overgestoken. Dat is beslissend. Evelien is aansprakelijk voor het letsel dat Sander heeft opgelopen.

Vraag 4

Ja, dat kan. Hugo is minderjarig (art. 1:233 BW). Dat betekent dat hij weliswaar bekwaam is rechtshandelingen te verrichten, mits hij dat doet met toestemming van zijn wettelijk vertegenwoordiger (art. 1:234 lid 1 BW). Nu had hij toestemming, maar toestemming kan slechts worden verleend voor een bepaalde rechtshandeling of een bepaald doel (art. 1:234 lid 2 BW). De toestemming ‘om uit te kijken naar een goed tweedehandsje’ omvatte niet de toestemming voor de door Hugo verrichte rechtshandeling. Zijn moeder had daarbij immers vervanging van de verloren gegane laptop op het oog, met een waarde van € 200,- à € 500,-. Ook op grond van art. 1:234 lid 3 BW kan geen toestemming worden verondersteld: het aanschaffen van een ‘high brow’ laptop à € 2.500,- (ook al was de nieuwwaarde € 4.000,-) is geen rechtshandeling die in het maatschappelijk verkeer gebruikelijk door 15-jarigen wordt verricht (hoewel daar anders over gedacht mag worden). (Handelingsonbekwaamheid; vernietiging)

Vraag 5a

Er zijn nauwelijks nog verschillen. Een belangrijk verschil is nog wel dat een geregistreerd partnerschap met wederzijds goedvinden kan worden beëindigd in de situatie waarin sprake is van partners die geen kinderen hebben, of kinderen waarover ze samen het gezag uitoefenen, art. 1:80c lid 1 sub c jo lid 3. Verder is scheiding van tafel en bed niet mogelijk en gelden er enkele kleide verschillen ter zake van de procedure van het sluiten van het huwelijk/ gp.

Vraag 5b

Alleen Sharon heeft gezag, zie art. 1:253b BW. Wil Frank ook gezag, dan dienen Sharon en Frank dit samen aan te tekenen in het gezagsregister (art. 1:252 BW).

Vraag 6

Teun is eigenaar van het boek. Jasmijn is niet door verkrijgende verjaring eigenaar geworden. Volgens artikel 3:99 BW wordt degene die een roerende zaak voor een onafgebroken periode van drie jaar te goeder trouw in bezit heeft, eigenaar van die zaak. Jasmijn heeft het bezit verkregen door opvolging onder algemene titel (art. 3:112 BW). Zij is immers de enige erfgenaam van Fiona. Iemand die een ander onder algemene titel opvolgt, volgt daarmee die ander op in diens bezit en houderschap, met alle hoedanigheden en gebreken daarvan (art. 3:116 BW). Om te weten of Jasmijn bezitter te goeder trouw, bezitter niet te goeder trouw of detentor was, moeten we dus weten wat Fiona was ten tijde van haar overlijden. Toen Fiona het boek in bruikleen kreeg, werd zij detentor (art. 3:110). Zij bleef dat totdat zij het recht van Teun tegensprak op 1 juni 2013 (art. 3: 111); hij zou het boek haar geschonken hebben. Vanaf dat moment was Fiona bezitter. Fiona mocht zich echter niet als eigenaar beschouwen. Haar bezit was dus niet te goeder trouw. Doordat Fiona niet te goeder trouw was, is Jasmijn dat op grond van art. 3:116 ook niet. Het feit dat zij geen wetenschap heeft van de ware toedracht, doet daar niet aan af. Jasmijn kan dus geen beroep doen op art. 3:99 BW.

NB. Omdat er nog geen twintig jaar verstreken is na 1 juni 2013, is verkrijgende verjaring op grond van artikel 3:105 ook niet aan de orde.

Vraag 7

Ja, op grond van artikel 6:173 BW. Deze bepaling vestigt een kwalitatieve aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door een gebrekkige roerende zaak. De machine had een scheur in de be- schermkap en voldeed niet aan de eisen die men in de gegeven omstandigheden aan de machine mocht stellen. De machine leverde daardoor een bijzonder gevaar op voor personen. De bezitter is aansprakelijk als dit gevaar zich verwezenlijkt. Bekendheid van de bezitter met het gebrek is geen vereiste voor aansprakelijkheid.

NB. Besloten vennootschap X heeft geen overeenkomst gesloten met Michiel. Daarom kan de aansprakelijkheid hoe dan ook niet op artikel 6:74 BW worden gebaseerd.

NB2. Walter is niet de bezitter van de zaak, maar detentor voor de verhuurder. Walter is dus niet aansprakelijk op grond van artikel 6:173 BW.

Vraag 8

Is een boedel overtuigend positief, dan is beneficiaire aanvaarding niet nodig. Beneficiaire aanvaarding kost geld, omdat een verklaring bij de griffie van de rechtbank afgelegd moet worden (art. 4:191 lid 1 BW) en zuivere aanvaarding ook d.m.v. een gedraging kan plaatsvinden (art. 4:192 lid 1 BW). Bovendien is het gevolg van beneficiaire aanvaarding dat de nalatenschap vereffend moet worden volgens de regels van de wet (art. 4:202 BW).

Vraag 9

Ja. Als Marieke het mobieltje bezit op het moment dat de rechtsvordering van Eva tot beëindiging van het bezit wordt voltooid, verkrijgt Marieke de eigendom van het mobieltje op grond van artikel 3:105 BW.

NB. De verjaringstermijn van de rechtsvordering tot beëindiging van het bezit bedraagt op grond van artikel 3:306 BW twintig jaar.

NB. Artikel 3:99 BW is niet van toepassing, omdat Marieke niet bezitter te goeder trouw is.