1. Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
Overeenkomsten dragen bij aan de maatschappelijke welvaart, zolang betrokken partijen vrijwillig en op voet van gelijkheid met elkaar kunnen onderhandelen. Derden zijn echter niet altijd betrokken bij de overeenkomst. Dit kan complicaties opleveren, en ervoor zorgen dat de transactie uiteindelijk niet bijdraagt aan de maatschappelijke welvaart.
Afdwingbaarheid wordt belangrijk wanneer er een bepaalde tijd zit tussen de overeenkomst en de nakoming ervan. Aanvullend recht is er voor situaties waarover de partijen geen afspraken gemaakt hebben. Dit vermindert de transactiekosten.
Wanneer overeenkomsten niet afdwingbaar zijn, leidt dit tot grote onzekerheid voor contractpartijen. Wanneer mensen namelijk financieel meer gewin behalen bij niet-nakomen, zullen ze hun afspraken niet meer nakomen. Afdwingbaarheid is vaak een voorwaarde voor het totstandkomen van een wederzijds voordelige ruil.
Hoofdstuk 4 uit het boek Recht en efficiëntie gaat vooral over tijdsverloop en veranderende omstandigheden waardoor nakoming erg lastig wordt. Bij onvolledige overeenkomsten zijn er daarom wettelijke remedies, die ingezet worden wanneer de partijen hun verplichtingen niet nakomen. De keuze van contractpartijen om wel of niet na te komen, is afhankelijk van de geldende remedie.
Mogelijke remedies: 1. Restitutie (terugbetaling van de al voldane verplichting). 2. Vergoeding van het negatieve contractbelang. 3. Vergoeding van het positieve contractbelang (hier wordt naast restitutie en voorbereidingskosten, ook de misgelopen winst vergoed). 4. Alsnog nakomen. Dit moet dan afgedwongen worden door de andere contractpartij.
Vanuit efficiëntie-oogpunt moet geleverd worden aan degene die de meeste waarde aan het product hecht. Op deze manier wordt het hoogste gezamenlijke ruilvoordeel behaald. Over het algemeen leidt restitutie tot een te lage schadevergoeding, waardoor er eerder contractbreuk gepleegd wordt. Bij vergoeding van het positief contractbelang is nakoming over het algemeen efficiënt. Ook beslissingen om wel of niet voorbereidingsinvesteringen te doen, worden mede bepaald door de remedies. Een mogelijk efficiëntie oplossing is de vergoeding van het beperkte positieve contractbelang. De voorwaarde is dan dat de schuldeiser efficiënte voorbereidingsinvesteringen gedaan heeft. Anders bestaat het gevaar dat er inefficiënte voorbereidingsinvesteringen gedaan worden, omdat de schade toch wel vergoed wordt.
2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
Er worden geen onderwerpen besproken die niet worden behandeld in de literatuur.
3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.
4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
Het is belangrijk om de verschillende begripsomschrijvingen en de conclusies van de verschillende remedies te onthouden. Deze staan ook uitgebreid beschreven in het handboek.
5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
Er worden geen tentamenvragen behandeld.
Stof: Recht en Efficiëntie, hoofdstuk 4
Overeenkomsten dragen bij aan de maatschappelijke welvaart, als:
alle betrokken partijen in beeld zijn
als die partijen weloverwogen en vrij een beslissing hebben genomen
en gelijk oversteken
Vastleggen dat dit soort overeenkomsten rechtsgeldig zijn.
Maar wat gebeurt er als niet alle betrokkenen partij zijn bij een overeenkomst? Een voorbeeld hiervan is wanneer een rijtjeshuis wordt verkocht aan een notoire aso. Wat gebeurt er als een of meer partijen niet vrij en weloverwogen kunnen besluiten? Bijvoorbeeld bij handelingsonbekwaamheid of wilsgebreken. En wat als de partijen niet gelijk oversteken? Bijvoorbeeld wanneer in de tussentijd de productiekosten stijgen?
Dan is er ruimte voor overeenkomstenrecht dat;
zorgt voor afdwingbaarheid als voorwaarde voor totstandkoming van een wederzijds voordelige ruil
aanvullend recht biedt bij onvolledige overeenkomsten ter besparing op transactiekosten
mogelijkheden biedt tot ingrijpen in de overeenkomst als afspraak duidelijk ten koste gaat van de maatschappelijke welvaart
Afdwingbaarheid
Neem een wederzijds voordelige deal:
Beleggingsadviseur B wil 100.000 euro lenen van weduwe W voor 1 jaar, rendement is 10 % waarbij 50-50 van de opbrengst wordt verdeeld tussen B en W.
Wat gebeurt er zonder afdwingbaarheid van de deal?
W leent niet uit (0,0)
W leent wel uit
B betaalt niet terug (-100.000,+110.000)
B betaalt wel terug (+5000, +5000)
Zonder afdwingbaarheid van de deal houdt de beleggingsadviseur het geld. Ze kan dan kiezen tussen de optie niet uitlenen en niets verliezen, en wel uitlenen en geld verliezen. Ze zal dan kiezen voor de meest voordelige optie, wat natuurlijk het niet uitlenen is.
Neem nu het geval dat de deal wel afdwingbaar is. Bijvoorbeeld als B niet betaalt, kan W naar de rechter gaan, waarna W alsnog haar geld krijgt en B de proceskosten van 2000 euro moet betalen.
W leent niet uit (0,0)
W leent wel uit
B betaalt niet terug (+5000, +3000)
B betaalt wel terug (+5000, +5000)
Samengevat betekent dit dat afdwingbaarheid de voorwaarde is voor totstandkoming van een wederzijds voordelige ruil.
Niet-nakoming
Bij contractbreuk, dan pacta sunt servanda?
Hoeft niet per se, want na verloop van tijd kunnen omstandigheden veranderen. Bijvoorbeeld wanneer de productiekosten stijgen, de machine stuk gaat, er een staking is, noodweer, de concurrent duikt op, etc. In dit soort gevallen kan het voordeliger zijn om contractbreuk in te zetten dan de afspraak na te komen. Dit hoeft ook geen probleem te zijn als de heronderhandeling een wederzijds voordelig resultaat oplevert.
Transactiekosten kunnen de heronderhandeling belemmeren. Stel dat een partij eenzijdig contract breekt. Is het dan wel verkeerd, omdat pacta sunt servanda?
Oliver Wendell Holmes zei hierover dat “the duty to keep a contract at common law means a prediction that you must pay damages if you do not keep it – and nothing else”.
Volledige versus onvolledige overeenkomsten
Bij een volledige overeenkomst leggen de partijen zelf de remedie vast. Er zijn dan relatief hoge transactiekosten.
Bij een onvolledige overeenkomst vallen partijen indien nodig terug op de aanvullende remedies van het BW.
Remedies bij niet-nakoming
Er zijn twee vragen rondom remedies.
welk effect hebben de remedies op het gedrag van de contractpartijen? Gaan ze dan vaker breken, of juist minder vaak?
Wat zijn de gevolgen voor de maatschappelijk welvaart?
Eerst wordt er gekeken naar de beslissing om wel of niet na te komen, en vervolgens naar eventuele voorbereidingskosten.
Er kan pas een contract gebroken worden wanneer er een contract is. De keuze om na te komen of te breken is afhankelijk van de geldende remedie (restitutie, negatief contractbelang, positief contractbelang of verlate nakoming) en de specifieke omstandigheden van het geval.
Remedies bij niet-nakoming
Restitutie = terugbetaling van het vooruitbetaalde bedrag
Partij X = verkoper
Partij Y = koper
Partij Z = nieuwe bieder
Restitutie leidt niet altijd tot efficiënte keuze bij nakomingsbeslissing. Wat levert nou de beste situatie op voor het maatschappelijk belang? Restitutie is dus niet de eerste optie die je zou kiezen. Bij restitutie hoeft de partij die het contract breekt (partij X) slechts het bedrag terug te betalen wat vooruit was betaald aan partij Y. Wanneer X dan een beter aanbod krijgt van partij Z, is het voordelig dat aanbod aan te nemen; X hoeft dan slechts het vooruit betaalde bedrag terug te betalen aan Y en ontvangt daarvoor in de plaats het overstijgende bedrag dat Z heeft geboden.
Vergoeding van het negatieve contractbelang = benadeelde wordt in de situatie gebracht waarin hij verkeerde voor het afsluiten van de overeenkomst. Dit betekent restitutie + voorbereidingskosten.
Ook een negatief contractbelang is niet (altijd) efficiënt. Het is dan ook wederom niet de eerste keuze.
Vergoeding van het positieve contractbelang = de benadeelde wordt in de situatie gebracht die hij zou hebben bereikt als de overeenkomst zou zijn nagekomen. Dit betekent restitutie + voorbereidingskosten + gederfde winst.
Deze situatie brengt een ondernemer terug in de situatie waarin hij zou hebben gezeten wanneer alles goed was gegaan. Er wordt compensatie geboden voor de kosten die zijn gemaakte door het uitblijven van de nakoming, de gederfde winst, en de voorbereidingskosten. Kortom, er is sprake van allesomvattende schadevergoeding.
Bod partij Z > kosten vergoeding partij Y. Partij X kiest voor contractbreuk.
Bod partij Z < kosten voor vergoeding partij Y. Partij X kiest voor nakoming.
Recht op verlate nakoming
Bij verlate nakoming moet je werken in vier stappen. Stap 1 is het kijken naar de uitkomsten die bij nakoming zo zouden zijn geweest. Schadevergoeding is niet aan de orde in dit geval. Als tweede wordt er gekeken naar de uitkomsten bij niet-nakoming. Wanneer partij Z meer biedt dan partij Y is dat voor partij X en Z een ruilvoordeel. Partij Y is hier de dupe van. Nakoming van partij X aan partij Y, zou een inefficiënt zijn. Stap 3 is het kijken naar de gedragskeuze van partij X. Wanneer partij X verplicht is tot verlate nakoming, is de uitkomst efficiënt. Stap 4 is alleen van toepassing wanneer stap 3 niet van toepassing is. In stap 4 zou partij X niet verplicht zijn tot verlate nakoming, en dit zou inefficiënt zijn. Conclusie: ook recht op verlate nakoming leidt niet (altijd) tot efficiënte keuze bij nakomingsbeslissing.
Conclusie remedies bij niet-nakoming
Restitutie = terugbetaling van het vooruitbetaalde bedrag. Leidt niet (altijd) tot efficiënte keuze bij nakomingsbeslissing.
Vergoeding van het negatieve contractbelang (NCB) = benadeelde wordt in de situatie gebracht waarin hij verkeerde voor het afsluiten van de overeenkomst. Dit betekent restitutie + voorbereidingskosten. Leidt niet (altijd) tot efficiënte keuze bij nakomingsbeslissing.
Vergoeding van het positieve contractbelang (PCB) = de benadeelde wordt in de situatie gebracht die hij zou hebben bereikt als de overeenkomst zou zijn nagekomen. Dit betekent restitutie + voorbereidingskosten + gederfde winst. Zijn de kosten hoger dan het nieuwe bod, dan levert dit nakoming op. Zijn de kosten lager dan het nieuwe bod, dan levert dit contractbreuk op.
Recht op verlate nakoming. Leidt niet (altijd) tot efficiënte keuze bij nakomingsbeslissing.
Voorbereidingskosten
Stel: de Efteling moet een stuk grond bouwrijp maken voor de nieuwe achtbaan de Cobra, en zou vooruitlopend op de levering alvast kunnen beginnen hiermee.
Welk effect hebben de remedies op het gedrag van de Efteling?
Wat zijn de gevolgen voor de maatschappelijke welvaart?
Deze vragen hangen af van het feit of bij contractbreuk de voorbereidingskosten worden vergoed. Als deze kosten worden vergoed, wat het geval is bij NCB, PCB, en recht op verlate nakoming, is er geen noodzaak om te wachten.
Bij restitutie ligt dat anders, omdat de Efteling dan alleen terug krijgt wat het heeft betaald. De voorbereidingskosten zijn in dat geval voor eigen rekening, en daarom is het beter om te wachten.
Gevolgen voor maatschappelijke welvaart?
De kosten en handelingen die zijn verbonden aan de voorbereidingen (in het geval van de Efteling bijvoorbeeld het kappen van een stuk bos om plek te maken voor de Cobra) zijn maatschappelijke verspilling bij contractbreuk. Vanuit de maatschappelijke welvaart bekeken, is restitutie de enige efficiënte keuze omdat bij restitutie de voorbereidingskosten niet worden vergoed.
Algemene conclusie remedies
PCB geeft goede prikkels voor leveringsbeslissing.
Restitutie geeft goede prikkels voor voorbereidingsinvesteringen.
Het is niet verstandig om in het BW een specifieke remedie dwingend te maken, omdat verschillende remedies in verschillende gevallen efficiënt kunnen zijn.
Een praktische aanvulling is dus het aanvullend recht, omdat er wel iets geregeld moet worden ten aanzien van dit probleem.
Stof: Recht en Efficiëntie, hoofdstuk 4
Een negatief contractbelang houdt in dat je in dezelfde positie wordt gebracht als wanneer er géén contract zou zijn geweest. Een positief contractbelang houdt in dat je in dezelfde positie wordt gebracht als wanneer het contract wél was doorgegaan. Restitutie is het bedrag wat je vooraf hebt betaald. Een uitkomst is efficiënt zodra niemand meer hoger kan komen dan jij.
Vanuit efficiëntieoogpunt is het toch gewenst om in het overeenkomstenrecht een regeling op te nemen voor het geval van niet-nakoming, omdat je in zo’n geval kunt plannen. Je recht is afdwingbaar bij niet-nakoming, je hoeft alleen maar de uitzonderingen te regelen en het levert tijdbesparing op. Alleen de efficiënte voorbereidingsinvesteringen worden beloond bij een beperkt positief contractbelang.
Als er in een contract geen voorziening is getroffen voor bijvoorbeeld het oplopen van vertraging van de levering, waardoor een belangrijke order wordt misgelopen en dus niets oplevert, dat die moet worden betaald. Als je dan kijkt naar de efficiëntie van het alsnog nakomen van de falende partij, moet je altijd kijken naar de kosten die aan die nakoming zijn verbonden. Indien deze kosten hoger zijn dan de schade die je leidt bij niet-nakoming, is nakoming niet efficiënt.
Als er in een contract een boeteclausule is opgenomen die bijvoorbeeld stelt dat bij een te late levering een bepaald bedrag moet worden betaald, moet je kijken naar de hoogte van de opbrengst van deze boete, en de kosten van niet-nakoming. Als de opbrengsten hoger zijn dan de kosten, is het vanzelfsprekend dat het dan efficiënt is om de falende partij alsnog na te laten komen, en hem de boete die vastgesteld staat in de boeteclausule te laten betalen.
Stel dat de transactiekosten nihil zijn. Een van de twee partijen pleegt contractbreuk, en biedt de andere partij een bedrag aan plus een verlate nakoming. In dat geval leidt de partij die in het nadeel wordt gesteld door het uitblijven van de levering geen schade, want hiervoor wordt hij gecompenseerd door de falende partij (mits het aangeboden bedrag natuurlijk de schade voldoende dekt), en de nakoming zal alsnog geschieden.
Hoorcollege 1: Welvaart, markten en overheid1. Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
Er worden geen onderwerpen besproken die niet worden behandeld in de literatuur.
3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken, het gaat vooral over enkele klassieke principes van de rechtseconomie. Wel wordt aangegeven dat een rechtseconomische analyse ook op hedendaagse, alledaagse gevallen toegepast kan worden, bijvoorbeeld in het al dan niet handhaven van 'verboden fietsen te stallen'-borden.
4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
Voor het tentamen is een juiste toepassing van de dikgedrukte begrippen belangrijk. Het is belanrijk te onthouden dat de economische analyse van het recht ervan uitgaat dat individuen nutsmaximaliserend handelen. Het uitgangspunt is dus dat individuen vooraf nadenken over de gevolgen van hun mogelijke keuzes, en vervolgens een afgewogen beslissing nemen.
5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
Zie bovenstaande.
Rechtseconomie wordt ook wel de economische analyse van het recht genoemd, omdat er inzichten uit de economie gebruikt worden om het recht en de (maatschappelijke) gevolgen ervan te analyseren. Een voorbeeld van zo'n inzicht is het idee dat individuen nutsmaximaliserend gedrag vertonen. Dit betekent dat ze, wanneer ze kunnen kiezen uit verschillende opties, altijd de optie zullen kiezen die voor hen het meeste 'nut' oplevert. Recht beïnvloedt het gedrag van mensen. Rechtsregels hebben echter niet altijd de beoogde gedragseffecten. Daarnaast is handhaving van het recht niet vanzelfsprekend. Daarom staan deze twee vragen centraal in de rechtseconomie:
1. Wat is de invloed van het recht op gedrag?
2. Wat is de invloed van het recht op de maatschappelijke welvaart (Het opgetelde nut van individuen in een maatschappij)?
Het perspectief van waaruit de rechtseconomie werkt, is allereerst dat van de kritische academicus. Het recht wordt niet beschouwd als een gegeven, maar het wordt kritisch bekeken. Daarnaast is er het perspectief van de wetgevingsjurist of beleidsadviseur. Het doel van wetgeving is immers om het gedrag van mensen te sturen, en zo maatschappelijke vraagstukken op te lossen.
Wat is nu de verhouding tussen recht en economie? Economen kijken doorgaans vanuit een ex ante-perspectief naar vraagstukken. Dit betekent dat ze vooraf de gedragseffecten van regels voorspellen en bestuderen. Verder zijn economen gericht op efficiëntie. Ze vragen zich af hoe efficiënt de gedragseffecten van regels zijn en willen een efficiënte oplossing van problemen.
Juristen kijken juist vanuit een ex post-perspectief. Ze kijken naar verschillende casus die ontstaan na invoering van een rechtsregel. Wat is de oplossing voor vraagstukken die ontstaan na invoering van een rechtsregel? Verder.....read more
Hoorcollege 2: Eigendomsrechten1. Welke onderwerpen worden er behandeld in het hoorcollege?
Vanaf nu zullen de colleges gaan over het analyseren van de werking van de rechtsregels in verschillende rechtsgebieden. Welke gevolgen hebben deze rechtsregels voor de maatschappelijke welvaart? Vandaag wordt dit bekeken voor het eigendomsrecht.
2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
De tragedy of the commons wordt aangevuld met het prisoner's dilemma. In het boek komt dit niet aan de orde.
3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
De tragedy of the commons is ook een probleem dat in het heden speelt. Denk bijvoorbeeld aan het vrije gebruik van het luchtruim. De vervuiling die gepaard gaat met vliegreizen is niet bij de prijs van het vliegticket inbegrepen. Er is dus ook in hedendaagse situaties sprake van negatieve externe effecten.
4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
Er worden geen specifieke opmerkingen gedaan met betrekking tot het tentamen.
5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
Er worden geen specifieke tentamenvragen behandeld.
Inhoud college
Eigendomsrechten vormen een voorwaarde voor het bestaan van markten. Exclusiviteit en overdraagbaarheid zijn twee belangrijke elementen van eigendom. Daarnaast bevat eigendom het recht om:
Tragedy of the commons
De 'tragedie van het gemeenschappelijk eigendom' houdt in dat, bij afwezigheid van eigendomsrechten, inefficiëntie optreedt. Men wordt namelijk niet (volledig) geconfronteerd met de negatieve gevolgen van het eigen handelen. Voorbeeld: De zee is van iedereen, maar dit leidt wel tot overbevissing, wat uiteindelijk voor niemand goed is. Er is voor individuen echter geen prikkel om uit zichzelf te stoppen met vissen, wat ertoe leidt dat iedereen doorgaat met vissen. Let wel: dit probleem speelt alleen bij schaarse goederen, zoals grondbezit. Aan zuurstof is bijvoorbeeld over het algemeen geen gebrek, dus het is niet nodig om daar eigendomsrechten aan te verbinden.
Dit wordt ook wel het 'Prisoner's dilemma' genoemd. In dit dilemma zijn er twee gevangen, die voor de keuze staan of ze wel of niet informatie over elkaar met de politie zullen delen. Wanneer ze beiden zwijgen, is de gezamenlijke uitkomst voor beiden het efficiënst. Wanneer de ene zwijgt en de andere spreekt, krijgt de spreker strafvermindering, terwijl de zwijger juist een zware straf krijgt. Toepassing van een uitkomstenmatrix laat in dit geval zien dat beiden zullen spreken, wat tot een inefficiënte uitkomst leidt. Beiden krijgen dan immers een zware straf. (In het boek komt dit niet aan de orde).
Het Coase-theorema
Dit biedt een oplossing voor de tragedy of the commons. Volgens het Coase-theorema kan het inefficiënte gebruik van schaarse middelen.....read more
Hoorcollege 3: Overeenkomsten1. Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
Overeenkomsten dragen bij aan de maatschappelijke welvaart, zolang betrokken partijen vrijwillig en op voet van gelijkheid met elkaar kunnen onderhandelen. Derden zijn echter niet altijd betrokken bij de overeenkomst. Dit kan complicaties opleveren, en ervoor zorgen dat de transactie uiteindelijk niet bijdraagt aan de maatschappelijke welvaart.
Afdwingbaarheid wordt belangrijk wanneer er een bepaalde tijd zit tussen de overeenkomst en de nakoming ervan. Aanvullend recht is er voor situaties waarover de partijen geen afspraken gemaakt hebben. Dit vermindert de transactiekosten.
Wanneer overeenkomsten niet afdwingbaar zijn, leidt dit tot grote onzekerheid voor contractpartijen. Wanneer mensen namelijk financieel meer gewin behalen bij niet-nakomen, zullen ze hun afspraken niet meer nakomen. Afdwingbaarheid is vaak een voorwaarde voor het totstandkomen van een wederzijds voordelige ruil.
Hoofdstuk 4 uit het boek Recht en efficiëntie gaat vooral over tijdsverloop en veranderende omstandigheden waardoor nakoming erg lastig wordt. Bij onvolledige overeenkomsten zijn er daarom wettelijke remedies, die ingezet worden wanneer de partijen hun verplichtingen niet nakomen. De keuze van contractpartijen om wel of niet na te komen, is afhankelijk van de geldende remedie.
Mogelijke remedies: 1. Restitutie (terugbetaling van de al voldane verplichting). 2. Vergoeding van het negatieve contractbelang. 3. Vergoeding van het positieve contractbelang (hier wordt naast restitutie en voorbereidingskosten, ook de misgelopen winst vergoed). 4. Alsnog nakomen. Dit moet dan afgedwongen worden door de andere contractpartij.
Vanuit efficiëntie-oogpunt moet geleverd worden aan degene die de meeste waarde aan het product hecht. Op deze manier wordt het hoogste gezamenlijke ruilvoordeel behaald. Over het algemeen leidt restitutie tot een te lage schadevergoeding, waardoor er eerder contractbreuk gepleegd wordt. Bij vergoeding van het positief contractbelang is nakoming over het algemeen efficiënt. Ook beslissingen om wel of niet voorbereidingsinvesteringen te doen, worden mede bepaald door de remedies. Een mogelijk efficiëntie oplossing is de vergoeding van het beperkte positieve contractbelang. De voorwaarde is dan dat de schuldeiser efficiënte voorbereidingsinvesteringen gedaan heeft. Anders bestaat het gevaar dat er inefficiënte voorbereidingsinvesteringen gedaan worden, omdat de schade toch wel vergoed wordt.
2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
Er worden geen onderwerpen besproken die niet worden behandeld in de literatuur.
3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.
4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
Het is belangrijk om de verschillende begripsomschrijvingen en de conclusies van de verschillende remedies te onthouden. Deze staan ook uitgebreid beschreven in het handboek.
5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
Er worden geen tentamenvragen behandeld.
Hoorcollege 4: AansprakelijkheidDe vraag die in dit college centraal staat is: Welke invloed heeft een aansprakelijkheidssysteem op gedrag, en wat zijn de gevolgen voor de maatschappelijke welvaart van aansprakelijkheidssystemen?
1. Welke onderwerpen worden tijdens het college behandeld?
De doelen van het aansprakelijkheidsrecht:
Het bestaan van aansprakelijkheidssystemen leidt echter niet altijd automatisch tot voorzichtigheid. Zo gaan mensen hun handelen soms aanpassen met als enige doel het voorkomen van schadeclaims. Dit kan nadelige gevolgen voor de maatschappelijke welvaart hebben. Soms zijn de bedragen van de schadevergoedingen echter te laag, wat mensen ervan weerhoudt voorzorgsmaatregelen te nemen.
Toerekening van schade aan de dader kan gebeuren op grond van onrechtmatig gedrag van de dader. Er is dan sprake van schuldaansprakelijkheid: de dader heeft verwijtbaar gehandeld en is dus schuldig. Bij unilaterale ongevallen is er sprake van één dader, en heeft het slachtoffer zelf geen schuld. Hoe meer zorg de dader betracht, hoe kleiner de te verwachten schade. Een efficiënt zorgniveau is bereikt wanneer er sprake is van de laagste maatschappelijke kosten. Bij de afwezigheid van een aansprakelijkheidssysteem zullen daders geen enkele zorg betrachten. Dit is erg inefficiënt. Bij het bestaan van een risicoaansprakelijkheidssysteem zullen ze een efficiënt niveau van zorg aanhouden. Bij schuldaansprakelijkheid hangt het efficiënte zorgniveau af van het zorgniveau dat wettelijk vereist is om aansprakelijkheid te ontlopen.
Een systeem van strikte risicoaansprakelijkheid is hier het beste, omdat het leidt tot een efficiënt zorgniveau en een efficiënt aantal activiteiten. Het aantal activiteiten dat ondernomen wordt is immers ook van belang om de totale maatschappelijke kosten ervan vast te kunnen stellen. In zo'n systeem van strikte risicoaansprakelijkheid wordt je altijd geconfronteerd met de volledige gevolgen van je eigen handelen: dit leidt tot efficiëntie.
Bij bilaterale ongevallen is de omvang van de schade afhankelijk van het gedrag van twee partijen: daders en slachtoffers. Beiden kunnen ervoor kiezen veel of weinig zorg te betrachten. Bij een systeem van strikte risicoaansprakelijkheid is de dader altijd verantwoordelijk voor de schade. Bij zo'n systeem zullen daders veel zorg betrachten en slachtoffers weinig (de dader betaalt toch wel). Dit is een inefficiënte uitkomst.
Bij een systeem van strikte schuldaansprakelijkheid is de dader alleen aansprakelijk indien hij te weinig zorg betracht heeft om het ongeluk te voorkomen. In zo'n systeem betrachten beide partijen veel zorg en is er een efficiënte uitkomst, mits het wettelijk vereiste zorgniveau efficiënt is. Dit moet dus niet te hoog of te laag zijn.
Soms kunnen daders zich ook beroepen op eigen schuld van het slachtoffer. Dit is voor slachtoffers een prikkel om zich voorzichtig te gedragen: onvoorzichtig gedrag vermindert immers de schadevergoeding die men krijgt. Een systeem van risicoaansprakelijkheid met de mogelijkheid van beroep.....read more
Hoorcollege 5: Geschilbeslechting1. Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
Wat gebeurt er als je recht hebt op schadevergoeding, maar degene die deze vergoeding moet betalen weigert te betalen? Dan komen we uit bij het onderwerp van geschilbeslechting.
Bij een conflict kun je dreigen met een rechtszaak, maar procederen is duur. Daarnaast is de uitkomst onzeker.
Rechtseconomen kijken naar de rechtspraak als een loterij. Je kunt winnen of verliezen. Zij zien de rechtspraak als een kansproces. Bij winst van een rechtszaak krijg je schadevergoeding, bij verlies moet je de proceskosten betalen. Het dreigen met een rechtszaak is geloofwaardig als het slachtoffer erbij een rechtszaak naar verwachting op vooruit gaat. De winstkans moet dus groot genoeg zijn. De dader moet de afweging maken of hij een rechtszaak afwacht, of een schikking aan het slachtoffer aanbiedt. Wanneer de dader verwacht dat een rechtszaak hem minder zal kosten dan een schikking, zal hij een rechtszaak afwachten. Het komt uiteindelijk tot een rechtszaak als de subjectieve winstkansen van het slachtoffer en de dader samen meer zijn dan 1. Eén van de partijen is dan dus té optimistisch over zijn winstkansen. Daarom wordt dit ook wel het 'optimisme model' genoemd. Wanneer de kans precies 1 is, zal het nooit tot een rechtszaak komen. Dit omdat beide partijen in zo'n geval een realistische inschatting van hun winstkansen maken. Wanneer dit gebeurt, is voor één van de partijen een schikking interessanter, en zal het dus niet tot een rechtszaak komen. Voor daders zijn de kosten van een schikking namelijk lager dan de kosten van een rechtszaak die ze (waarschijnlijk) verliezen.
Naarmate de proceskosten hoger worden wordt de kans op een rechtszaak kleiner. Wanneer het persoonlijk gewin groter is dan de kosten van de schikking, zullen daders de schadeberokkenende activiteit ondernemen.
Activiteiten zouden door moeten gaan als het persoonlijk gewin groter is dan de schade die ze veroorzaken. Het systeem van het recht kan gebruikt worden om het gedrag van daders en slachtoffers te beïnvloeden. Wanneer er echt slachtoffers zijn, moet het zeker zijn dat zij de rechtszaak winnen en hun schade vergoed krijgen. Dit betekent dat het voor daders efficiënt is om een schikking aan te bieden. De schade wordt dan vergoed, maar er zijn geen proceskosten. Dit is efficiënt.
2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
Er worden geen onderwerpen besproken die niet behandeld worden in de literatuur.
3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
Er zijn tegenwoordig veel discussies over de hoogte van griffierechten en gefinancierde rechtsbijstand, etc. Enerzijds zou een verhoging van griffierechten het beroep op rechters verminderen en tot een verlaging van de werkdruk leiden. Anderzijds brengt het de vrije toegang tot de rechter in gevaar.
4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door.....read more
Hoorcollege 6: Milieurecht1. Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
Privaatrecht alleen is niet voldoende om alle maatschappelijke problemen te voorkomen of op te lossen. Soms is ook het publiekrecht nodig.
Denk aan vervuilende industrie, watervervuiling, overlast van een nabijgelegen luchthaven, etc.
Dit zijn nadelen verbonden aan de consumptie of productie van een goed die aan anderen dan de consumenten of producenten toevallen, zonder dat hier een tegenprestatie tegenover staat. Dit kan een oorzaak van marktfalen zijn. Er is dan overproductie of overconsumptie en de maatschappelijke marginale kosten van productie of consumptie zijn groter dan de private marginale kosten. Dit betekent dat er geen Pareto-optimum bereikt wordt. Het nadeel dat derden ondervinden doet namelijk afbreuk aan de maatschappelijke welvaart.
Wat is de invloed van het recht op gedrag en op de maatschappelijke welvaart? Het milieurecht is een poging om marktfalen als gevolg van negatieve externe effecten tegen te gaan. Dit kan allereerst via de privaatrechtelijke weg. Er moet dan een markt voor leefmilieu gecreërd worden via de invoering van exclusieve gebruiksrechten. Volgens het Coase-theorema moet dan een efficiënte uitkomst tot stand komen. Voorwaarde is wel dat er geen transactiekosten bestaan. Wanneer de transactiekosten hoog zijn, verhindert dit effectieve onderhandelingen, en legt zo'n privaatrechtelijke oplossing meteen ook de eindsituatie vast. Dan is het publiekrecht nodig.
Elke vervuilende aanbieder moet een heffing betalen die gelijk is aan het negatieve externe effect dat hij veroorzaakt. Op deze manier worden producenten gedwongen rekening te houden met het nadeel dat zij aan derden toebrengen. Dit leidt uiteindelijk tot een efficiënte omvang van de productie/consumptie. Dit geeft een prikkel om nieuwe, minder vervuilende technologieën te gebruiken.
Hier is sprake van een heffing waarvan de hoogte niet afhankelijk is van de mate van vervuiling, maar vastgesteld wordt per eenheid van een gebruikt product. Bij de juiste vaststelling, leidt dit tot een efficiënte uitkomst. Hier is er echter geen stimulans tot het gebruiken van schonere technieken. De heffing gaat hier namelijk niet van naar beneden, omdat je nog steeds het product gebruikt. EEn voordeel is dat de kosten van handhaving bij een uniforme heffing lager zijn.
In dit systeem mag je alleen vervuilen als hier van te voren een recht voor gekocht hebt. Als ze eenmaal in de markt gebracht zijn, kunnen partijen in deze rechten handelen. De overheid kan dan de totale hoeveelheid rechten bepalen. Dit wordt ook wel een 'cap-and-trade system' genoemd. De voordelen hiervan zijn dat de hoeveelheid uitstoot door de overheid bepaald kan worden. Partijen hebben de keuze tussen het aankopen van emissierechten of het schoner maken van hun productie, zodat ze minder emissierechten hoeven te kopen. Dit leidt.....read more
Hoorcollege 7: Strafrecht1. Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
Het strafrecht is een ultimum remedium. Het geldt als stok achter de deur voor het civiel- en bestuursrecht.
De afgelopen jaren is de geregistreerde criminaliteit in Nederland afgenomen met 38% (over de periode 2005-2017). Het aantal feitelijk gepleegde delicten is echter hoger dan de geregistreerde delicten. Ook uit slachtofferenquêtes blijkt echter dat criminaliteit afneeemt. De jaarlijkse maatschappelijke kosten van de Nederlandse criminaliteit bedragen zo'n 37 miljard.
Vanuit een economische benaering houdt de potentiële overtreder rekening met zijn persoonlijke kosten en baten van zijn gedrag. Dit betekent dat schade aan anderen die hij niet hoeft te vergoeden, niet meegenomen worden. Uiteindelijk wordt het feit gepleegd als de dader vooraf verwacht er beter van te worden. Het persoonlijk gewin staat hier tegenover het strafrisico. Dit strafrisico wordt berekend door de pakkans te vermenigvuldigen met de strafmaat.
Moeten strafbare feiten vanuit het efficiëntie-perspectief aangepakt worden? Ja, als de schade die zij aan derden toebrengen groter is dan het persoonlijk gewin van de daders. Voor de meeste delicten is dit het geval. Er zijn echter ook efficiënte delicten, een voorbeeld hiervan is te vinden in het Opticienarrest. De welvaart neemt door deze delicten toe.
Hoe moeten strafbare feiten aangepakt worden? Om deze vraag te beantwoorden is een maatschappelijke afweging nodig tussen enerzijds het welvaartsverlies ten gevolge van crimineel gedrag, en de kosten van criminaliteitsbestrijding anderzijds. Als de handhaving zo goed is dat de potentiële delinquent van zijn gedrag afziet, is de schade als gevolg van de criminaliteit voorkomen.
Voor het opstellen van een optimaal criminaliteitsbeleid heeft de Amerikaanse wetenschapper Gary Becker een aantal criteria opgesteld:
Aanvullende detentie is een optie als de delinquent financieel onvoldoende draagkrachtig is en een bepaalde waarde toekent aan zijn vrijheid. Dit betekent dat aan een vrijheidsstraf ook een bepaalde geldwaarde toegekend kan worden.
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
Je vertrek voorbereiden of je verzekering afsluiten bij studie, stage of onderzoek in het buitenland
Study or work abroad? check your insurance options with The JoHo Foundation
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
Field of study
Add new contribution