Hoorcollege week 3 Inleiding Strafrecht

Hoorcollege 

Wat is doorslaggevend om strafrechtelijk aansprakelijk te zijn: 

1. Intentie van de dader bij zijn handelen 

2. Of de mogelijke gevolgen van het handelen van de dader (door het gevolg gekwalificeerd delict) 

3. Dat hangt er vanaf, soms intentie van de dader, soms mogelijke gevolgen en soms beiden (kijk naar voorbeelden beneden) 

Verschil art. 287 (doodslag) en art. 307 (dood door schuld): 

• Art. 287 staat ‘opzet’ --> en dus 15 jaar 

• Art. 307 staat ‘schuld’ --> en dus 2 jaar, dus erg belangrijk voor strafmaxima 

Opzet en schuld zijn beide subjectieve (bij de psyche komen, aldus uit het hoofd van de dader) bestanddelen. Deze moeten dus ook bewezen worden, maar dit is moeilijk omdat het in iemand hoofd zit. Hoe kan je bewijzen dat iemand iets heeft gepland of van plan was? 
Deze komen altijd voor, altijd bij misdrijven. Ofwel opzet, ofwel schuld. Bij overtredingen soms. 

Verschil art. 287 (doodslag) en art. 302 lid 2 (zware mishandeling met dood tot gevolg): 

• Beide hebben ‘opzet’ als bestanddeel in delictsomschrijving 

• Verschil dat art. 302 lid 2 is dat het een gevolg van en dus niet de wil om iemand van het leven te beroven 

• Bij doodslag is er wel opzet om van het leven te beroven 

• Art. 302 lid 2 --> 10 jaar gevangenisstraf 

• Art. 287 staat ‘opzet’ --> 15 jaar gevangenisstraf, dus weer van groot belang 

Verschil art. 300 lid 1 (eenvoudige mishandeling) en art. 300 lid 3 (eenvoudige mishandeling met dood tot gevolg): 

• Intentie is hetzelfde (eenvoudige mishandeling), maar gevolg is anders 

• Lid 1 is puur pijn of letsel --> 3 jaar gevangenisstraf 

• Lid 3 met dood tot gevolg --> 6 jaar gevangenisstraf 

Soms is dus de intentie van de dader doorslaggevend, soms mogelijke gevolgen en soms beiden 

Art. 157 sub 1 (brandstichting) en art. 157 sub 3 (brandstichting): 

• Sub 1 voor goederen --> 12 jaar gevangenisstraf 

• Sub 3 voor levens --> 30 jaar gevangenisstraf 

• Voorbeeld als intentie als de gevolgen consequenties hebben 

Dit zijn voorbeelden waar ‘opzet’ als bestanddeel zijn opgenomen. Dit moet dus worden bewezen. Strafrechtelijke aansprakelijkheid is gefocust op de intentie en de gevolgen hebben gevolgen voor op te leggen straf. 

Opzet (doleuze delicten) = willens (je wilt iets) en wetens (je weet dat je het gaat doen): 

• Opzet met bedoeling (huurmoordenaar wordt ingehuurd en weet wat die gaat doen en plant dat) 

• Opzet met noodzakelijkheidsbewustzijn (iets voor elkaar wilde krijgen maar niet primaire doel en daardoor iets anders creëert. Bijvoorbeeld een schip laten zinken voor verzekering, maar daardoor dood van bemanning. Willens en wetens wel gaan schieten of schip laten zinken. Hierdoor weet hij dat er bepaalde gevolgen zullen bijkomen, ook al is dat niet je allereerste bedoeling) 

• Voorwaardelijke opzet (laagste opzetgradatie. Bijvoorbeeld taart sturen naar iemand om te vermoorden, maar vrouw eet hem. Hierdoor moest hij wel weten dat er een risico was dat er gevolgen intreden die je niet had gewild. Als je dit risico neemt en er een aanmerkelijke kans is, is er ook sprake van willens en wetens. Bewust (weten) de aanmerkelijke kans aanvaarden (willen) 

Belangrijk is het omgangspunt van opzet (bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat iets zou voordoen) naar culpa (aanmerkelijk onvoorzichtig of onzorgvuldig heeft gehandeld) 

Culpa = schuld als bestanddeel: 

• Bijv. Art. 307 Sr 

• Schuld kan ook element zijn en dus is er een onderscheid 

• Hier weer hoe gevaarlijker het risico, hoe hoger de straf 

• Je kan dus ook van doleuze delicten ook culpoze varianten hebt (doodslag --> doleus en dood door schuld --> culpoos. Brandstichting --> doleus en culpose brandstichting --> culpoos delict 

• Doleus delict is gericht op alles wat daarna komt, niet wat ervoor komt 

Culpa: 

• Niet meer willens (aanvaarding) en wetens (bewustzijn) 

• Aanmerkelijke onvoorzichtigheid, handelen in strijd met de normen van zorgvuldigheid (Verpleegster-arrest) 

• Verwijtbaar aanmerkelijk onvoorzichtig of onzorgvuldig handelen 

• Roekeloos ook, maar gaat richting opzet 

• Bij elke zaak weer invulling van de rechter en dus erg normatief (wat ik onvoorzichtig vind, vindt een ander niet) 

• Ernst van het gevolg doet er niet toe (met beslagen ruit rijden kan erge gevolgen hebben, maar doet er niet toe want dit ligt ver weg van de intentie) 

• Gaat om mate van verwijt (of je het iemand kwalijk kan nemen en kan worden verwacht) 

Twee componenten: 

• Onvoorzichtigheid (wederrechtelijkheid): had de verdachte anders moeten/behoren handelen gelet op de situatie (objectieve culpa component) --> Verpleegster-arrest wordt geacht drie keer te controleren of het flesje de goede is, of badmeester die moet opletten.  
  Hier is wederrechtelijk belangrijk 

• Verwijtbaarheid: had de verdachte anders kunnen handelen (subjectieve culpa component). Hier is verwijtbaarheid belangrijk 

Bij rechtvaardigingsgronden is er geen sprake van wederrechtelijkheid. Hierdoor kan de objectieve culpa component niet worden bewezen en dus vrijspraak. 
Bij schulduitsluitingsgronden kan de verwijtbaarheid niet worden bewijzen. Hierdoor kan de subjectieve culpa component niet worden bewezen en dus vrijspraak 

Porsche-arrest wordt gebruikt voor het bewijs van subjectieve bestanddelen. Je moet hierbij: 

• Objectiveren --> Wat heeft iemand gedaan en kan je daarmee afleiden dat iemand met opzet heeft gehandeld? 

• Normaliseren --> Wat zou een redelijk denkend mens doen/weten? 

Door Porsche-arrest ging het schuiven tussen voorwaardelijk opzet. Culpa afhankelijk van situatie en door het verkeer wordt er meer van je verwacht en dat je risico aanvaardt. Feiten: 

• Gedronken 

• Hoge snelheid 

• Negeert rode verkeerslichten 

• Gevaarlijkje inhaalmanoeuvres 

Is hier aanmerkelijk onvoorzichtig gereden, maar was hier sprake van opzet (aanvaarden van risico)? Dus voorwaardelijk opzet. Dit is van belang voor doodslag of dood door schuld. Rechtbank zegt: ja, er is sprake van doodslag. Ook het Hof zei dit. Hoge Raad zei dit echter niet. De Hoge Raad zei dat de verdachte dat de verdachte niet willens en wetens bewust de aanmerkelijk kans aanvaardt dat er een botsing zou komen. Het ging om risico-inschatting en aanvaarding. Omdat de verdachte steeds terugging om een botsing te voorkomen is het duidelijk dat de verdachte het niet aanvaardt een botsing te krijgen. Door dit arrest is het moeilijk om voorwaardelijk opzet en culpa te onderscheiden.  

Echter zijn de straffen door dood door schuld of roekeloos rijden om het gat te verkleinen