Epidemiologie

1/3 van de volwassenen heeft problemen met de slaap, slechts 10-20% komt hiermee naar zijn huisarts. Man:vrouw= 1:2. Slapeloosheid is slaaptekort/slecht slapen, gepaard gaande met functioneringsklachten overdag.

Differentiaal diagnose

• Pseudo-insomnia: tekort aan slaap zonder verminder functioneren overdag.

• Psychosociale problemen: onderscheid maken tussen acute emotionele problemen en situationele problemen (duren korter).

• Psychiatrische problematiek: depressie gaat in 90% samen met slaapklachten en dan vooral insomnia. Dystyme stoornissen gaan is 50% gepaard met slaapklachten en dan vooral hypersomnie.

• Lichamelijk klachten: vooral chronische aandoeningen

• Verstoring van het dag-nacht ritme: de fysiologische slaapwaakcyclus loopt niet synchroon met de andere ritmes. Vaak bij mensen in ploegendienst, onregelmatige leefwijze of ouderen die overdag slapen. Jetleg is een traagheid van de aanpassing van je dag-nacht ritme.

  • Delayed sleep phase-syndroom: klok ingesteld op verkeerde tijd. Te laat naar bed en te laat weer op.

  • Advanced sleep phase syndroom: mensen staan te vroeg op.

• Medicatie en intoxicaties: alcohol (te vroeg ontwaken), cafeïne en nicotine (belemmeren inslapen). Bètablokkers geven nachtmerries, codeïne en NSAID’s slapeloosheid.

• Geconditioneerde slapeloosheid: negatieve conditionering met vicieuze cirkel. Angst om slecht te slapen of problemen bij het slapen te ondervinden zorgt voor slapeloosheid.

• Hypersomnia: bij psychiatrische ziekten, veranderd slaapritme

• Parasomnia:

  • Non-REM-parasomnia: bijna wakker worden uit diepe slaap. Slaapwandelen, nachtelijke paniekaanvallen (pavor nocturnus). Klachten: verwardheid, automatische handelingen, onvermogen tot reageren, retrograde amnesie.

  • REM-parasomnia: droom verschijnsel. Nachtmerries, slaapparalyse.

• Specifieke slaapstoornissen:

  • Restless legs: Patiënt heeft last van vervelende sensaties in de onderste extremiteiten (in rust), beweging geeft verlichting. Er zijn inslaapproblemen.

  • Periodic leg movement disorder: Schokkende bewegingen tijdens de slaap, doorslaapproblemen.

  • Slaapapneusyndroom: ademstilstand tijdens slaap en zuurstofdesaturaties van het bloed. Ademstilstand door obstructie van de luchtwegen. Meest voorkomend is obstructieve slaapapneusyndroom: snurken en slaperigheid/moeheid overdag.

  • Narcolepsie: Aanvallen van slaap en tonusverlies van spieren tijdens passieve momenten. Klachten: hypersomnolentie, kataplexie, levensechte droombelevingen, wakker worden met slaapverlamming.

  • Ernstige vorm vertraagde-slaapfasesyndroom: Verschoven slaap-waak ritme.

Anamnese is de belangrijkste diagnosticum. Bij parasomnia is anamnese van de bedpartner van belang. Vraag naar: stressvolle gebeurtenissen, verstoring dag-nachtsritme, somatische klachten, intoxicaties, psychiatrische afwijkingen. Het meten van de slaap kan door vragenlijsten en de slaap/waak kalander.

Lichamelijk onderzoek voegt weinig toe aan diagnostiek.

Aanvullend onderzoek

Polysomnografie is een standaard onderzoek naar slaap. Hierbij wordt afgenomen: EEG, EOG(elektro-oculogram) en EMG(elektromyogram). Het is wel tijdrovend en intensief. Actometrie wordt gebruikt om stoornissen in dagnachtritme in kaart te brengen.