Bekijken welke ontwikkeling minder optimaal verloopt: te veel of te weinig gedrag, te traag, asynchroon, ‘ongewoon’ gedrag. Hierbij is het belangrijk om te weten wat de ‘normale’ ontwikkeling is.

Autisme spectrum stoornis: persistente beperkingen in sociale communicatie en beperkte en herhalende patronen van gedrag, belangstelling of activiteit. Vroeger werd onderscheid gemaakt in bijvoorbeeld syndroom van Asperger, maar tegenwoordig valt dit allemaal onder ASS. Er kunnen ook problemen met spraak zijn:

• Syntax (grammatica): vrij normaal
• Prosody (intonatie): monotoon, formeel/pedant, vragerig
• Semantiek (begrip): nemen alles letterlijk, moeilijk met grappen/sarcasme
• Pragmatiek (sociaal doel): praten tegen iemand i.p.v. met iemand
• Bij 25% ontstaat de spraak überhaupt niet

Diagnostiek is moeilijk omdat er veel inter-individuele variabiliteit is. Co-morbiditeit kan voorkomen met onder andere intellectuele stoornis, neurologische aandoeningen, Giles de la Tourette, soms ADHD.

Verhouding jongens:meisjes is 4.4:1. Maar bij een hoge intelligentie is deze 15:1 en bij een lage 2:1.

Genetische factoren van ASS

• Genetische syndromen die een intellectuele beperking geven
• Mutaties
• Genen die zijn betrokken bij synaptische functies

Een andere oorzaak kan de abnormale ontwikkeling van de amygdala zijn. Deze zijn groter bij kinderen met ASS, waardoor cortisol mogelijk neuronen in de amygdala beschadigd. Hoe groter de amygdala, hoe groter de problemen in joint attention (samen met een object/persoon spelen).

Er zijn ook aanwijzingen voor een ander verloop van de hersengroei, bijv. bij geboorte kleinere hersenomvang, waarna in de eerste jaren de hersenomvang juist groter groeit. Het kan zijn dat er een te snelle groei is van de uitlopers waardoor ‘pruning’ niet goed verloopt, met als gevolg gebrek aan samenwerking tussen hersendelen.

Kinderen met ASS hebben cognitieve ontwikkelingsproblemen, zoals de aandachtsprocessen (scannen van personen) en moeite met Theory of Mind (niet begrijpen dat iemand andere kennis heeft dan jijzelf).  Daarnaast hebben ze moeite met het verwerken van zintuiglijke informatie (overgevoeligheid, alle details even belangrijk), moeite met betekenis verlenen aan complexe informatie (centrale coherentie) en executive functies.

Maar waarom hebben kinderen met ASS dan ook sociale problemen?

• Omdat je wel de juist signalen moet krijgen om goed te kunnen reageren
• Omdat je wel moet snappen dat iemand anders niet per se hetzelfde weet, voelt, etc.
• Omdat je uit verschillende bronnen informatie moet kunnen halen
• Omdat veel in de communicatie niet expliciet en symbolisch is
• Omdat de betekenis afhangt van de type relatie, geschiedenis, etc.
• Omdat je wel je gedrag moet kunnen aanpassen op iemand/iets

Kenmerken ASS afhankelijk van leeftijd:

Baby – oogcontact en non-verbale reacties, joint attention

Peuter – vertraagde taalontwikkeling, ‘doen alsof’ spel, slecht in de ander verplaatsen

Kind – weinig vriendschappen, weinig empathisch gedrag, weinig samenwerken, houdt zich aan routine

Adolescent/volwassene - weinig tot geen interesse in (romantische/seksuele) relaties

Echolalie: ‘papegaaien’, komt vaak voor bij ASS, maar vind normaliter gezien ook plaats.

In de adolescentie verbetert het cognitief begrip.

Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) wordt gekenmerkt door aandacht tekort en impulsiviteit & hyperactiviteit. Heeft 3 subtypes:

• ADHD-I: voornamelijk onoplettend
• ADHD-H, voornamelijk hyperactief/impulsief
• ADHD-C, voornamelijk beide problemen

ADHD is op jonge leeftijd moeilijk vast te stellen omdat het moeilijk te scheiden is van de normale ontwikkeling. Dit is vaak pas duidelijk op school.

Kinderen met ADHD houden gedurende hun leven meer problemen maar ontwikkelen wel. Het verschil in motorische hyperactiviteit/impulsiviteit wordt ook minder (maar nu onrust ‘vanbinnen’).

Risico’s voor mensen met ADHD omvatten blijven zitten, voortijdig schoolverlaten, vroeger met seks, problemen met werk, relatieproblemen en risico op verslaving.

ADHD heeft een genetische component. Het type genen heeft vaak te maken met neurotransmitters zoals dopamine, noradrenaline, choline, serotonine, etc.

Er zijn gemiddeld gezien structurele verschillen in het brein, maar de variatie is zo groot dat dit op individueel niveau niet erg significant is, dus het is niet geschikt om ADHD op deze manier vast te stellen. Vooral de prefrontale activiteit is minder.

Perinatale en externe factoren die de kans op ADHD vergroten zijn roken en alcohol tijdens de 1^e helft van de zwangerschap (maar de causaliteit is discutabel).

De kenmerken van ADHD komen waarschijnlijk door verstoringen in diverse cognitieve ontwikkelingen, zoals problemen met de executive functions, problemen met het beloningssysteem en ‘state regulation’ probleem (wakker zijn, actief zijn; moeite om het juiste gevoel van arousal vast te houden).  Ook omgevingsfactoren spelen een rol. Als de ouders op een warme en positieve manier opvoeden, is dit een beschermingsfactor. Leeftijdsgenoten hebben ook invloed: moeite met delen en minder populair, waardoor sociale ontwikkeling ook minder optimaal is.

Probleemgedrag beïnvloeden kan met

• Medicatie
• Neurofeedback
• Ouderhulp
• Gedragstherapie
• Sociale vaardigheidstraining
• Speciale lesprogramma’s

Medicatie werkt bij 70% (en beter dan bij alleen psychotherapie).

Handelingsgerichte diagnostiek: niet ‘wat heeft Tim?’ maar ‘wat heeft Tim nodig?’. Meer interventie gericht. Transactioneel perspectief: ontwikkeling is constant, in interactie met omgevingsfactoren.

Als je deze aantekeningen handig vond, volg dan gelijk mijn WorldSupport account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken. Wordt erg gewaardeerd :)