Megapool (HR 12-04-2013, NJ 2013, 224)

Casus

Megapool B.V. was een retail-keten, gericht op de verkoop van witgoed en huishoudelijk apparatuur. Laser en Megapool hebben op 23 september 1999 een retail-overeenkomst gesloten. Deze  overeenkomst hield in dat Laser aan de klanten van Megapool de mogelijkheid bood om de aankopen die deze klanten deden te financieren. Als hiervan gebruik werd gemaakt door de consumenten, dan waren zij in principe gehouden om de door Laser gefinancierde koopsom binnen een half jaar te voldoen. Als zij dat niet deden, dan werd de koopsom omgezet in een lening waarbij Laser dan een zogenaamde uitloopprovisie moest voldoen aan Megapool.

Tevens was in de overeenkomst in relatie tot deze uitloopprovisie een beding opgenomen, dat het recht op de uitloopprovisie van Megapool deed vervallen als Megapool failliet zou worden verklaard. Megapool is op 8 april 2004 failliet verklaard. Enige dagen voordat Megapool in staat van faillissement is verklaard, heeft Laser de overeenkomst beëindigd. Deze beëindiging is gebaseerd op art. 10.2 van de overeenkomst, dat diverse beëindigingsgronden vermeldt, zoals het geval dat de andere partij in staat van faillissement wordt verklaard.

De curatoren hebben zich op het standpunt gesteld dat de beëindiging van de overeenkomst door Laser niet tot gevolg heeft gehad dat het recht van Megapool op de uitloopprovisie is komen te vervallen. Zij stellen dat het genoemde beding nietig is wegens strijd met de openbare orde of de goede zeden omdat dat beding de schuldeisers bij een faillissement onevenredig benadeelt. Voorts menen de curatoren om dezelfde reden dat het beroep van Laser op genoemd beding naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is.

De vraag die centraal staat is, of Laser zich mocht beroepen op de in de overeenkomst opgenomen clausule of dat deze clausule nietig was. M.a.w. doet een beding een vorderingsrecht van de schuldeiser op de schuldenaar vervallen, wanneer de schuldeiser failleert?

Hoge Raad

De Hoge Raad moet zich buigen over de vraag, of het hof heeft miskend dat het faillissement op de voet van art. 20 Fw niet alleen omvat het gehele vermogen van Megapool ten tijde van de faillietverklaring, maar ook hetgeen zij gedurende het faillissement verwerft.

De kern van het standpunt van de curatoren is dat door het beding het faillissement van Megapool tot gevolg heeft dat Laser niet langer de uitloopprovisie is verschuldigd, terwijl het hier een doorlopende afdrachtverplichting van Laser betreft, waarvoor Megapool de tegenprestatie al heeft verricht (het aanbrengen van een consument die een kredietovereenkomst aangaat).

De Hoge Raad verwerpt het beroep van de curatoren.

Hoge Raad komt tot het oordeel dat het in de overeenkomst opgenomen beding toegestaan is. Laser mocht de overeenkomst dus ontbinden met als gevolg dat het vorderingsrecht van Megapool kwam te vervallen. Dit omdat de uitloopprovisie een tegenprestatie (vergoeding) vormde voor de reeds verrichtte prestaties en ook een vergoeding voor de voordelen die zijn weggevallen door het faillissement van Megapool.