Onderneming en Recht - UL - Oefententamen gedeelte onderneming & recht uit 2017

Vragen

Vraag 1

Scheepsbouw Harlingen BV exploiteert in Harlingen een aantal scheeps- werven waar zij kleine vissersschepen bouwt. Zij wil één van deze scheepswerven uitbreiden om ook middelgrote vissersschepen te kunnen bouwen. Scheepsbouw Harlingen BV heeft onvoldoende middelen om de uitbreiding te kunnen financieren. Om de uitbreiding toch mogelijk te ma- ken, gaat zij samenwerken met Urk Schepen BV, die ook een aantal scheepswerven exploiteert. Scheepsbouw Harlingen BV en Urk schepen BV komen overeen dat Urk Schepen BV gaat participeren in de scheepswerf in Harlingen. Urk Schepen BV stelt € 20.000.000,- ter beschikking en Scheepsbouw Harlingen BV wijzigt de eigendomsverhouding van de scheepswerf door de scheepswerf in mede-eigendom over te dragen aan Urk Schepen BV. De waarde van de scheepswerf is € 20.000.000,-. Scheepsbouw Harlingen BV en Urk Schepen BV komen ook overeen dat eventuele winst die de scheepswerf maakt gelijk tussen hen zal worden verdeeld, maar dat Scheepsbouw Harlingen BV alle eventuele verliezen die de scheepswerf lijdt voor haar rekening zal nemen. Scheepsbouw Harlingen BV en Urk Schepen BV geven uit overwegingen van concurrentie geen ruchtbaarheid aan hun samenwerking. De leiding over de scheepswerf leggen zij in handen van een door hen samen aangesteld managementteam.

Deelvraag 1.1 (7 pnt)

Hoe kwalificeert u de samenwerking tussen Scheepsbouw Harlingen BV en Urk Schepen BV in ondernemingsrechtelijke zin ? Motiveer uw antwoord aan de hand van het stappenplan.

Deelvraag 1.2 (3 pnt)

Na vijf jaar besluiten Scheepsbouw Harlingen BV en Urk Schepen BV hun samenwerking te beëindigen. Scheepsbouw Groningen BV zal de scheeps- werf alleen voortzetten. Scheepsbouw Harlingen BV en Urk Schepen BV komen overeen dat Scheepsbouw Harlingen BV te scheepswerf (die inmiddels een waarde heeft van € 30.000.000,-) weer in eigendom zal verkrijgen, dat Urk Schepen BV € 20.000.000,- zal ontvangen, en dat de winst na betaling van alle openstaande vorderingen van derden tussen hen beide zal worden verdeeld. Nadat alle vorderingen van derden zijn voldaan, blijkt uit de eindbalans dat de volgende activa resteren:

• scheepswerf: waarde: € 30.000.000,-
• positief saldo bankrekening: € 40.000.000,-.

Hoe wordt het vermogen tussen Scheepswerf Harlingen en Urk Schepen BV verdeeld ?

Deelvraag 1.3 (2 pnt)

In dit geval waren Scheepsbouw Harlingen BV en Urk Schepen BV overeengekomen dat Scheepsbouw Harlingen BV alle eventuele verliezen die de scheepswerf lijdt voor haar rekening zal nemen. Hoe beoordeelt u de (in dit geval niet gemaakte) afspraak die zou inhouden dat Scheepsbouw Harlingen BV niet alleen alle eventuele verliezen voor haar rekening zal nemen, maar ook alle eventuele winst die de scheepswerf maakt zal krijgen?

Vraag 2

De structuurvennootschap Drukkerij en Uitgeverij Lezen BV geeft boeken en tijdschriften uit in tien verschillende talen. Het bestuur bestaat uit P. Colden (Chief executive officer (CEO)), A. Yildrim (Chief financial officer (CFO)) en K. Van Straten (Chief operational officer (COO)). De raad van commissarissen bestaat uit drie leden. Alle aandelen zijn in handen van Y. Zoethout.

De statuten luiden, voor zover van toepassing:

1. Het bestuur vertegenwoordigt de vennootschap;
2. Iedere bestuurder is zelfstandig bevoegd de vennootschap te vertegenwoordigen.

Aan alle vereisten voor inschrijving in het handelsregister is voldaan. Op verzoek van de aandeelhouder heeft de raad van commissarissen afspraken gemaakt met de bestuursleden die inhouden dat zij uitgaven boven een bedrag van € 100.000,- eerst ter goedkeuring voorleggen aan de raad van commissarissen. De afspraken zijn schriftelijk vastgelegd maar zijn niet gedeponeerd bij het handelsregister.

Deelvraag 2.1 (7 pnt)

Drukkerij en Uitgeverij Lezen BV heeft op korte termijn een nieuwe drukpers nodig en K. van Straten bestelt – zonder vooraf toestemming te vragen aan de raad van commissarissen – een tweedehands drukpers ter waarde van € 239.500,-. Is Drukkerij en Uitgeverij Lezen BV aan deze overeenkomst gebonden ? Motiveer uw antwoord aan de hand van het stappenplan.

Deelvraag 2.2 (2 pnt)

Als de aandeelhouder en de commissarissen horen dat K. van Straten de gemaakte afspraken niet is nagekomen willen zij het voltallige bestuur ontslaan. Wie is bevoegd de bestuurders te ontslaan?

Deelvraag 2.3 (4 pnt)

Spoedig treedt een nieuw bestuur aan, bestaande uit F. de Nooy (CEO), G. Markova (CFO) en H. Touw (COO). Bestuurder H. Touw krijgt direct na zijn aanstelling te maken met tal van problemen met de tweedehands drukpers. De drukpers is zeer storingsgevoelig en al snel blijkt dat een reparatie ca. € 100.000 kost. Kan K. van Straten aansprakelijk worden gesteld voor de schade?

Vraag 3

De naamloze vennootschap André & Co NV (A&C NV), gevestigd te Maastricht, is een modebedrijf van de André-familie. De statuten luiden, voor zover van toepassing:

1. De aandelen luiden op naam. De nominale waarde van elk aandeel bedraagt € 100,-.
2. Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 200.000,-.
3. De aandelen kunnen gewone aandelen en prioriteitsaandelen zijn.
4. Enkel leden van de familie André kunnen één of meer prioriteitsaandelen houden.
5. Een besluit tot wijziging van de statuten dient voorafgaand te worden voorgelegd aan de houders van prioriteitsaandelen.

Broer en zus Arie André en Barbie André zijn elk bestuurder. A&C NV heeft tot nu toe alleen prioriteitsaandelen uitgegeven. Vader en moeder André houden ieder 500 prioriteitsaandelen, deze aandelen zijn volledig volgestort.

De vennootschap heeft in 2014 het eigen label Cooldude geïntroduceerd als ook de gelijknamige kledinglijn Cooldude. A&C NV laat de kleding in Roemenië produceren en verkoopt de kleding onder het label Cooldude in haar eigen winkels in Nederland. Het label Cooldude blijkt een daverend commercieel succes te zijn niet alleen onder de jeugd maar ook onder de 30-ers en 40-ers.

Om aan de enorme vraag op de markt te kunnen voldoen wil het bestuur van A&C NV een productiebedrijf overnemen in België. Om deze overname te kunnen financieren voert het bestuur van A&C NV besprekingen met investeringsmaatschappij Zus BV. A&C NV heeft een financieringsbehoefte van € 300.000,-. In december 2016 is het bestuur voornemens de over- name van het productiebedrijf in België te financieren door middel van de uitgifte van gewone aandelen op naam aan Zus BV zonder dat een wijziging van de statuten plaatsvindt.

Deelvraag 3.1 (4 punten)

Welke stappen dient het bestuur van A&C NV te nemen om te komen tot een besluit om de gewone aandelen rechtsgeldig uit te geven ?

Deelvraag 3.2 (4 punten)

Hoeveel gewone aandelen op naam kan A&C NV uitgeven en wat dient de prijs per aandeel te zijn om aan de financieringsbehoefte te voldoen?

Deelvraag 3.3 (2 punten)

Het bestuur van A&C NV heeft aan de algemene vergadering van aandeelhouders een voorstel tot instellen van een raad van commissarissen voorgelegd. De algemene vergadering stemt met algehele stemmen in met wijziging van de statuten.

Is het besluit van de algemene vergadering van aandeelhouders tot wijziging van de statuten geldig?

Antwoordindicatie

Vraag 1.1

De samenwerking is een personenvennootschap. in HR 2 september 2011, JOR 2011/361 (Astense dierenartspraktijk: bestaan van een maatschap): hof ’s-Hertogenbosch over ‘de verschillende elementen van een maatschap’:

1. Overeenkomst
2. Samenwerking; gelijkheid/gelijkwaardigheid
3. Verdeling van voordeel
4. Inbreng

en: Gerichtheid op voordeel voor alle deelnemers (valt enigszins samen met 2 en 3.1.)

Overeenkomst:

Om de uitbreiding toch mogelijk te maken, gaat Scheepsbouw Harlingen BV samenwerken met Urk Schepen BV, die ook een aantal scheepswerven exploiteert.

2. Samenwerking; gelijkheid/gelijkwaardigheid:

Scheepsbouw Harlingen BV en Urk schepen BV komen overeen dat Urk Schepen BV gaat participeren in de scheepswerf in Harlingen. De leiding over de scheepswerf leggen zij in handen van een door hen samen aangesteld managementteam.

4. Inbreng

Urk Schepen BV stelt € 20.000.000,- ter beschikking en Scheepsbouw Harlingen BV wijzigt de eigendomsverhouding van de scheepswerf door de scheepswerf in mede-eigendom over te dragen aan Urk Schepen BV. De waarde van de scheepswerf is € 20.000.000,-.

3. Verdeling van voordeel

Scheepsbouw Harlingen BV en Urk Schepen BV komen ook overeen dat eventuele winst die de scheepswerf maakt gelijk tussen hen zal worden verdeeld.

Nu is sprake van een maatschap

De personenvennootschap is geen vof of cv: daarvan is sprake bij bedrijfsuitoefening onder een gemeenschappelijk naam. Het gaat in casu wel om bedrijfsuitoefening, maar: Scheepsbouw Harlingen BV en Urk Schepen BV geven uit overwegingen van concurrentie geen ruchtbaarheid aan hun samenwerking.

Deelvraag 1.2

Als volgt:

Deelvraag 1.3

De afspraak dat Scheepsbouw Harlingen BV ook alle eventuele winst die de scheepswerf maakt zal krijgen is een nietig beding: art. 7A:1672 BW:

‘1. Het beding, waarbij aan een der vennooten alle de voordeelen mogten toegezegd zijn, is nietig. [societas leonina]

2. Maar het is geoorloofd te bedingen dat alle de verliezen bij uitsluiting door een of meer der vennooten zullen gedragen worden’

Alleen het beding is nietig. De afspraak leidt niet tot ‘nietigheid’, ‘ongeldigheid’ o.i.d. van de maatschap, en is ook geen reden om de maatschap te ontbinden.

Deelvraag 2.1

Art. 2:240 lid 2 BW bepaalt dat iedere bestuurder zelfstandig bevoegd is de vennootschap te vertegenwoordigen. Daarvan kan in de statuten van worden afgeweken, maar dat is in casu niet gebeurd; de statuten van Lezen BV sluiten aan bij de wettelijke hoofdregel dat iedere bestuurder zelfstandig bevoegd is. K. van Straten is dus bevoegd Lezen BV zelfstandig te vertegenwoordigen.

Op grond van art. 2:240 lid 3 BW is de bevoegdheid tot vertegenwoordiging die (aan het bestuur of) aan iedere bestuurder toekomt onbeperkt en onvoorwaardelijk, voor zover uit de wet niet anders voortvloeit. De tussen RvC en bestuurders gemaakte afspraken verbinden een voorwaarde aan de vertegenwoordigingsbevoegdheid (uitgaven boven € 100.000,- moeten eerst ter goedkeuring worden voorgelegd aan de RvC). Aangezien dit een beperking is die niet uit de wet voortvloeit heeft de overeenkomst geen externe werking (het maakt i.c. niets uit of de overeenkomst tussen bestuur en RvC wel of niet gedeponeerd is bij het handelsregister). Lezen BV is aan de door K. van Straten aangegane overeenkomst gebonden.

Deelvraag 2.2

Lezen BV is een structuurvennootschap en dus is art. 2:272 BW van toepassing: de RvC is bevoegd de bestuurders van Lezen BV te ontslaan (en te benoemen).

Deelvraag 2.3

Lezen BV heeft door het handelen van K. van Straten schade geleden van ca € 100.000,-. Van Straten kan hiervoor door Lezen BV (vertegenwoordigd door het nieuw aangestelde bestuur) aansprakelijk worden gesteld op grond van art. 2:9 BW. Dit is de zogenaamde interne aansprakelijkheid van de bestuurder jegens de vennootschap. Vereist is dat het bestuur zijn taak onzorgvuldig heeft vervuld. Nu K. van Straten een drukpers heeft gekocht zonder voorafgaande goedkeuring van de RvC heeft hij – en daarmee het bestuur - zijn taak onbehoorlijk vervuld (de overige twee oud-bestuurders kunnen zich misschien disculperen als hen geen ernstig verwijt kan worden gemaakt en niet nalatig is geweest in het treffen van maatregelen om de gevolgen van onbehoorlijk bestuur af te wenden).

Deelvraag 3.1

Een besluit tot uitgifte van aandelen na oprichting van de NV kan slechts worden genomen door een besluit van de AV (2: 96-1 BW) tenzij een ander orgaan daartoe een besluit van de AV of de statuten is aangewezen. Dat is hier niet het geval dus de AV dient het besluit tot aangifte te nemen.

Het bestuur dient de AV bijeen te roepen (2:109 BW) d.m.v. oproeping in een landelijk verspreid dagblad (2:113-2 BW), de statuten kunnen bepalen dat houders van aandelen op naam kunnen worden opgeroepen d.m.v. oproepingsbrieven. Uit de casus blijkt niet van een dergelijke statuten bepaling. (2:113-4 BW bepaalt dat als de aandeelhouders hiermee instemming oproeping via elektronische weg kan geschieden.) De oproepingstermijn is tenminste 15 dagen (2:114a BW), indien die termijn korter is kunnen geen geldige besluiten worden genomen tenzij met algemene stemmen en het gehele geplaatste kapitaal is vertegenwoordigd. (2:115-1 BW).

De uitgifte van aandelen op naam vereist een notariële akte, art. 2:86 BW.

Deelvraag 3.2

De nominale waarde van elk aandeel bedraagt € 100,-. Het maatschappelijk kapitaal is € 200.000,-. Er zijn al 1.000 prioriteitsaandelen uitgeven aan Vader en Moeder André van € 100,-.

Het totaal uitstaand en gestort kapitaal is € 100.000. Financieringsbehoefte is € €300.000,-.

Ruimte maatschappelijk kapitaal is € 100.000, ruimte aantal uit te geven gewone aandelen is 1.000. De nominale waarde van het aandeel is € 100,- dat betekent dat bovenop de nominale waarde een prijs van € 200,- als agio wordt betaald. Dus de totale prijs per gewoon aandeel is € 300,-.

Deelvraag 3.3

Voor het instellen van een RvC moeten de statuten van A&C NV worden gewijzigd. Een besluit tot statutenwijziging moet o.g.v. de statuten voorafgaand worden voorgelegd aan de houders van prioriteitsaandelen. Dat is hier niet gebeurd.

Het besluit tot statutenwijziging is derhalve in strijd met de statuten en is op grond van art. 2:14 nietig.

Echter, de prioriteitsaandeelhouders hebben zelf (met algemene stem- men) ingestemd met deze statutenwijziging waardoor het besluit bekrachtigd is en daarmee geldig.