Psychische stoornissen: De beste begrippen samengevat

ARFID staat voor Avoidant Restrictive Food Intake Disorder, oftewel vermijdende/beperkende voedselinname stoornis. Het is een relatief nieuwe eetstoornis die in 2013 werd toegevoegd aan de DSM-5, het handboek voor psychiatrische aandoeningen. ARFID wordt gekenmerkt door een selectieve en beperkte voedselinname die leidt tot significante voedingsproblemen.

Wat zijn de belangrijkste symptomen van ARFID?

• Selectieve voedselinname: Mensen met ARFID eten een zeer beperkt aantal voedingsmiddelen, vaak met een sterke voorkeur voor textuur, smaak of temperatuur. Nieuwe voedingsmiddelen proberen kan erg moeilijk zijn.
• Beperkte voedselinname: De hoeveelheid voedsel die iemand met ARFID eet is vaak onvoldoende, wat kan leiden tot gewichtsverlies, ondervoeding en tekorten aan voedingsstoffen.
• Angst of fobieën rondom eten: Sommige mensen met ARFID hebben angst om te stikken, te braken of voedsel te vergiftigen. Anderen kunnen fobieën hebben over de textuur, smaak of oorsprong van voedsel.
• Sociale en emotionele problemen: De beperkte voedselinname kan leiden tot sociale isolatie, schaamte en angst. Kinderen met ARFID kunnen leer- en ontwikkelingsachterstanden ondervinden.

Waarom is ARFID belangrijk?

ARFID is een ernstige eetstoornis die kan leiden tot:

• Gewichtsverlies en ondervoeding
• Tekorten aan voedingsstoffen
• Groeivertraging bij kinderen
• Verzwakt immuunsysteem
• Botdichtheidsproblemen
• Depressie en angst
• Sociale isolatie

Prevalentie in Nederland

De exacte prevalentie van ARFID in Nederland is onbekend. Schattingen suggereren dat het 1 tot 5% van de kinderen en 0,5 tot 1% van de volwassenen treft. ARFID komt vaker voor bij meisjes en vrouwen dan bij jongens en mannen.

Hoe werkt ARFID in de praktijk?

De oorzaken van ARFID zijn niet volledig begrepen. Mogelijke factoren zijn:

• Traumatische ervaringen rondom eten: Dit kan een verstikking, voedselvergiftiging of een andere negatieve ervaring met eten zijn.
• Sensorische gevoeligheid: Mensen met ARFID kunnen overgevoelig zijn voor bepaalde texturen, smaken of geuren van voedsel.
• Angst en fobieën: Angst voor stikken, braken of voedselvergiftiging kan leiden tot vermijding van bepaalde voedingsmiddelen.
• Onderliggende psychische aandoeningen: ARFID kan samenkomen met andere psychische aandoeningen, zoals autismespectrumstoornis, angststoornis of obsessieve-compulsieve stoornis (OCS).

Praktijkvoorbeeld

Een kind, Tom, eet al jarenlang hetzelfde: brood met pindakaas, yoghurt en fruit. Hij weigert om nieuwe voedingsmiddelen te proberen, zelfs als ze worden aangeboden door zijn ouders of andere volwassenen. Tom heeft last van angst om te stikken en is bang dat nieuw voedsel hem ziek zal maken. Hij is erg mager en heeft een tekort aan verschillende voedingsstoffen. Tom's symptomen wijzen op ARFID.

Wat is de behandeling van ARFID?

De behandeling van ARFID is complex en vereist een geïndividualiseerde aanpak die is afgestemd op de specifieke behoeften van de persoon. De behandeling richt zich op twee belangrijke doelen:

1. Verbeteren van de voedselinname:

• Gedragstherapie: Dit is de meest gebruikte therapie voor ARFID. Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een veelgebruikte vorm van gedragstherapie bij ARFID. CGT helpt mensen met ARFID om negatieve gedachten en overtuigingen over eten te identificeren en te veranderen, en om nieuwe voedingsmiddelen te leren accepteren en eten.
• Voedingstherapie: Een diëtist kan een voedingsplan opstellen dat aan de individuele behoeften van de persoon voldoet en ervoor zorgt dat ze alle voedingsstoffen binnenkrijgen die ze nodig hebben, zelfs met een beperkte voedselinname. Dit kan het gebruik van supplementen, sondevoeding of orale voedingssupplementen (ONS) inhouden.
• Exposuretherapie: Dit houdt in dat de persoon geleidelijk wordt blootgesteld aan nieuwe voedingsmiddelen in een veilige en ondersteunende omgeving. De therapeut zal de persoon helpen om de angst en het ongemak te overwinnen die ze met deze voedingsmiddelen associëren.

2. Verminderen van angst en fobieën:

• Cognitieve gedragstherapie (CGT): CGT kan ook worden gebruikt om angst en fobieën rondom eten te behandelen. De therapeut helpt de persoon om de irrationale gedachten en angsten te identificeren die hun eetgedrag beïnvloeden, en om gezondere coping-mechanismen te ontwikkelen.
• Medicatie: In sommige gevallen kan medicatie worden voorgeschreven om angst of andere psychische symptomen te behandelen die de voedselinname belemmeren. Antidepressiva, anxiolytica en medicatie om sensorische gevoeligheid te verminderen kunnen worden gebruikt.

Andere behandelingsonderdelen:

• Oudertraining: Ouders van kinderen met ARFID leren hoe ze hun kind op een ondersteunende manier kunnen helpen om gezonder te eten. Dit kan inhouden dat ze leren om veilige en voedzame maaltijden te bereiden, positieve eetgewoonten te modelleren en vermijdend gedrag niet te versterken.
• Gezinstherapie: Gezinstherapie kan nuttig zijn als er problemen zijn binnen het gezin die de ARFID van de persoon beïnvloeden.
• Ondersteuningsgroepen: Er zijn online en offline ondersteuningsgroepen beschikbaar voor mensen met ARFID en hun families. Deze groepen kunnen een waardevolle bron van informatie, steun en moediging zijn.

Aandachtspunten

• ARFID is een ernstige eetstoornis die professionele hulp vereist.
• Vroege diagnose en behandeling zijn belangrijk om complicaties te voorkomen.

Binge Eating Disorder (BED) is een eetstoornis die gekenmerkt wordt door periodes van te veel eten (eetbuien) zonder compenserend gedrag. Mensen met BED voelen zich vaak schuldig en schaamtevol na een eetbui, maar ze proberen het niet te compenseren door te braken of laxeren.

Wat zijn de belangrijkste symptomen van binge eating disorder?

• Eetbuien: Herhaaldelijke episodes van te veel eten in een korte periode, met een gevoel van controleverlies.
• Geen compenserend gedrag: Geen braken, laxeren, overmatige lichaamsbeweging of vasten na een eetbui.
• Gevoelens van schaamte en schuld: Na een eetbui voelen mensen zich vaak schuldig en schaamtevol.
• Gewichtstoename: BED kan leiden tot overgewicht of obesitas.
• Andere symptomen: Depressie, angst, lage zelfwaardering, sociale isolatie.

Waarom is binge eating disorder belangrijk?

BED is een ernstige aandoening die kan leiden tot lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblemen. De lichamelijke gevolgen van eetbuien kunnen leiden tot overgewicht of obesitas, hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en andere gezondheidsproblemen.

Prevalentie in Nederland

Ongeveer 3% van de Nederlandse bevolking lijdt aan BED. De stoornis komt voor bij alle leeftijden, maar het meest bij mensen tussen de 20 en 40 jaar.

Hoe werkt binge eating disorder in de praktijk?

Mensen met BED ervaren vaak eetbuien als een manier om met stress of emoties om te gaan. Eetbuien kunnen worden uitgelokt door verschillende factoren, zoals stress, verveling, of gevoelens van leegte. Na een eetbui voelen mensen zich vaak schuldig en schaamtevol, wat kan leiden tot sociale isolatie en depressie.

Praktijkvoorbeeld

Een 30-jarige vrouw heeft last van stress op haar werk. Ze begint te troosten met eten en heeft steeds vaker eetbuien. Na een eetbui voelt ze zich schuldig en gaat ze minder naar sociale activiteiten. Ze schaamt zich voor haar gewicht en vermijdt contact met anderen.

Wat is de behandeling van binge eating disorder?

De behandeling van BED is complex en vereist een multidisciplinaire aanpak. Behandeling kan bestaan uit:

• Psychotherapie: Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een effectieve therapie bij BED. CGT helpt mensen om hun negatieve gedachtenpatronen te herkennen en te veranderen.
• Medicatie: Antidepressiva kunnen worden gebruikt om symptomen als depressie en angst te behandelen.
• Voedingsadvies: Een diëtist kan helpen om een gezond voedingspatroon te ontwikkelen.
• Ondersteuning van familie en vrienden: Familie en vrienden kunnen een belangrijke rol spelen in de herstelproces.

Aandachtspunten

• BED is een complexe aandoening met een wisselend beloop. Herstel kan lang duren en er is kans op terugval.
• Vroege diagnose en behandeling zijn belangrijk om de prognose te verbeteren.
• Behandeling moet altijd worden afgestemd op de individuele symptomen en behoeften van de patiënt.
• Stigma en onbegrip rondom eetstoornissen kunnen de behandeling bemoeilijken.

Een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een complexe aandoening die iemands emoties, gedachten en gedrag beïnvloedt. Mensen met BPS ervaren vaak intense en onstabiele emoties, moeite met het reguleren van hun impulsen, en ongezonde patronen in relaties.

Wat zijn de belangrijkste symptomen van BPS?

• Emotionele instabiliteit: Mensen met BPS ervaren vaak intense en wisselende emoties. Ze kunnen binnen een korte periode van tijd van euforie naar woede naar verdriet gaan.
• Impulsiviteit: Mensen met BPS kunnen impulsief en roekeloos gedrag vertonen, zonder na te denken over de gevolgen. Dit kan leiden tot zelfbeschadiging, middelenmisbruik, onveilige seks of ander riskant gedrag.
• Moeilijkheden met relaties: Mensen met BPS hebben vaak moeite om gezonde en stabiele relaties te onderhouden. Ze kunnen intense en wisselende gevoelens over anderen hebben, en moeite hebben met grenzen stellen.
• Verstoord zelfbeeld: Mensen met BPS hebben vaak een verstoord zelfbeeld. Ze kunnen zich onzeker, waardeloos of leeg voelen.
• Chronische gevoelens van leegte: Mensen met BPS ervaren vaak chronische gevoelens van leegte en verveling.
• Angst voor verlating: Mensen met BPS hebben vaak een intense angst om in de steek gelaten te worden. Dit kan leiden tot clingy gedrag of wanhopige pogingen om anderen bij zich te houden.

Waarom is BPS belangrijk?

BPS is een ernstige aandoening die een significante impact kan hebben op iemands leven. Het kan leiden tot problemen op het werk, in relaties en in het dagelijks leven.

Wat is de prevalentie van BPS in Nederland?

BPS komt voor bij ongeveer 2% van de Nederlandse bevolking. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Praktijkvoorbeeld

Een vrouw met BPS kan intense en wisselende emoties ervaren. Ze kan zich 's ochtends gelukkig voelen, maar 's middags alweer depressief. Ze kan impulsieve beslissingen nemen, zoals geld uitgeven dat ze niet heeft of seks hebben met iemand die ze niet kent. Ze kan ook moeite hebben om gezonde relaties te onderhouden. Ze kan bijvoorbeeld een intense band met haar partner hebben, maar hem de volgende dag alweer haten.

Wat is de behandeling van BPS?

BPS kan effectief worden behandeld met psychotherapie, medicatie of een combinatie van beide. Dialectische gedragstherapie (DGT) is een effectieve vorm van psychotherapie voor BPS. DGT helpt mensen met BPS om hun emoties te reguleren, hun impulsen te beheersen en gezonde relaties te ontwikkelen. Medicatie kan ook worden gebruikt om de symptomen van BPS te verminderen, zoals angst en depressie.

Aandachtspunten

• BPS is een chronische aandoening, wat betekent dat het langdurig kan duren.
• Behandeling kan lang duren en vereist veel inzet van de patiënt.
• Er is geen 'one size fits all' benadering voor de behandeling van BPS. De beste behandeling hangt af van de individuele symptomen en behoeften van de patiënt.

De DSM-V, ofwel de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, is een handboek dat clinici gebruiken om psychische stoornissen te diagnosticeren. Het bevat beschrijvingen van symptomen, criteria voor diagnose en andere informatie over psychische aandoeningen.

Wat zijn de belangrijkste kenmerken van de DSM-V?

• Categoriale classificatie: De DSM-V categoriseert psychische stoornissen in afzonderlijke diagnostische categorieën.
• Operationele criteria: De DSM-V definieert elke stoornis met behulp van specifieke criteria, die het voor clinici mogelijk maken om diagnoses op een betrouwbare manier te stellen.
• Dimensionele benadering: De DSM-V introduceert ook dimensionale beoordelingen voor sommige stoornissen, die de ernst van symptomen en andere kenmerken meten.

Waarom is de DSM-V belangrijk?

De DSM-V is belangrijk omdat het een gestandaardiseerde taal biedt voor het beschrijven en diagnosticeren van psychische stoornissen. Dit helpt clinici om diagnoses te stellen die consistent zijn met elkaar en met onderzoekers. Het vergemakkelijkt ook communicatie tussen clinici, onderzoekers en beleidsmakers.

Hoe wordt de DSM-V in de praktijk toegepast?

De DSM-V wordt door clinici gebruikt in de praktijk om psychische stoornissen te diagnosticeren. Dit helpt hen om passende behandelplannen te ontwikkelen voor hun patiënten. De DSM-V wordt ook gebruikt in onderzoek naar psychische aandoeningen en in de ontwikkeling van nieuwe behandelingen.

Praktijkvoorbeeld

Een cliënt komt bij een psycholoog met symptomen van angst en depressie. De psycholoog gebruikt de DSM-V om de symptomen van de cliënt te beoordelen en vast te stellen of de cliënt voldoet aan de criteria voor een angststoornis of depressieve stoornis. Op basis van de diagnose kan de psycholoog een behandelplan opstellen voor de cliënt.

Kritische kanttekeningen

• Categoriale classificatie: Sommige critici vinden dat de categoriale classificatie van psychische stoornissen te simplistisch is en dat het de complexiteit van psychische aandoeningen niet volledig weergeeft.
• Stigmatisering: De DSM-V kan stigmatisering van mensen met psychische aandoeningen in stand houden.
• Betrouwbaarheid: De betrouwbaarheid van de DSM-V is in twijfel getrokken.

Life admin anxiety is een term die de overweldigende stress en angst beschrijft die wordt veroorzaakt door de opbouw van dagelijkse taken, vaak aangeduid als "life admin". Dit kunnen taken zijn zoals het betalen van rekeningen, het maken van afspraken, het organiseren van papieren en het uitvoeren van huishoudelijke taken. Hoewel deze taken op het eerste gezicht eenvoudig lijken, kunnen ze overweldigend worden wanneer ze zich opstapelen en als een constante last voelen.

Wat zijn de belangrijkste symptomen van life admin anxiety?

• Overweldigd voelen: Het gevoel hebben dat er te veel taken zijn om aan te kunnen.
• Procrastinatie: Taken uitstellen, waardoor ze nog lastiger lijken.
• Perfectionisme: Streven naar perfectie, waardoor het moeilijk wordt om taken af te ronden.
• Gebrek aan organisatie: Een ongeorganiseerde aanpak, waardoor het moeilijk is om taken te beheren.
• Fysieke symptomen: Hoofdpijn, vermoeidheid, spierspanning.
• Emotionele symptomen: Prikkelbaarheid, angst, depressie.

Waarom is life admin anxiety belangrijk?

Life admin anxiety kan een aanzienlijke impact hebben op je dagelijks leven. Het kan leiden tot verminderde productiviteit, problemen in relaties en een negatieve invloed hebben op je algemene welzijn.

Wat is de prevalentie in Nederland?

• Er zijn geen specifieke cijfers beschikbaar over de prevalentie van life admin anxiety in Nederland. Dit komt doordat het geen officiële diagnose is.
• Echter, gezien de toenemende drukte en complexiteit van het moderne leven, wordt aangenomen dat een groeiend aantal mensen hiermee te maken heeft.

Hoe werkt life admin anxiety in de praktijk?

Stel je voor dat je een lange lijst met taken hebt, zoals het regelen van een verhuizing, het aanvragen van een nieuw paspoort en het betalen van verschillende rekeningen. Het gevoel van overweldiging kan ervoor zorgen dat je deze taken uitstelt, waardoor de stress alleen maar toeneemt. Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel van uitstelgedrag en toenemende angst.

Hoe kan je het beste omgaan met life admin anxiety?

Er zijn verschillende manieren om life admin anxiety te benaderen:

• Time management: Leer om je tijd effectief te beheren door taken te plannen en prioriteiten te stellen.
• Organisatie: Gebruik tools en technieken om je taken en informatie georganiseerd te houden.
• Mindfulness en meditatie: Deze technieken kunnen helpen om stress te verminderen en je focus te verbeteren.
• Therapie: Een therapeut kan je helpen om onderliggende oorzaken van je angst aan te pakken en je copingvaardigheden te verbeteren.
• Medicatie: In sommige gevallen kan medicatie worden voorgeschreven om de symptomen van angst te verlichten.

Aandachtspunten

• Erkenning: Het is belangrijk om te erkennen dat je last hebt van life admin anxiety.
• Zoek steun: Praat met vrienden, familie of een professional over hoe je je voelt.
• Wees niet te hard voor jezelf: Het is normaal om fouten te maken en niet alles perfect te doen.
• Neem kleine stapjes: Begin met kleine veranderingen en bouw geleidelijk aan op.

Een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) is een aandoening waarbij iemand een overdreven gevoel van eigen belang heeft, een diepgewortelde behoefte aan bewondering en een gebrek aan empathie voor anderen. Mensen met NPS hebben vaak een opgeblazen gevoel van eigen belang, geloven dat ze uniek en speciaal zijn, en eisen voortdurende aandacht en bevestiging. Ze kunnen ook anderen uitbuiten en manipuleren om hun eigen behoeften te bevredigen.

Wat zijn de belangrijkste symptomen van een narcistische persoonlijkheidsstoornis?

• Overdreven gevoel van eigen belang: Mensen met NPS hebben vaak een opgeblazen gevoel van hun eigen belang en geloven dat ze belangrijker en bekwamer zijn dan anderen.
• Behoefte aan bewondering: Ze verlangen voortdurend naar aandacht, bevestiging en complimenten van anderen.
• Gebrek aan empathie: Ze hebben moeite om de gevoelens en behoeften van anderen te begrijpen of om zich daarin te verplaatsen.
• Arogante houding: Ze gedragen zich vaak hautain en neerbuigend naar anderen.
• Gevoel van aanspraak: Ze verwachten dat anderen hen speciaal behandelen en hun wensen inwilligen.
• Uitbuitend gedrag: Ze kunnen anderen uitbuiten en manipuleren om hun eigen behoeften te bevredigen.
• Afgunst: Ze kunnen jaloers zijn op het succes of de bezittingen van anderen.
• Gebrek aan verantwoordelijkheid: Ze nemen vaak geen verantwoordelijkheid voor hun eigen fouten of tekortkomingen, en beschuldigen anderen hiervoor.

Waarom is een narcistische persoonlijkheidsstoornis belangrijk?

Een narcistische persoonlijkheidsstoornis kan leiden tot aanzienlijke problemen in iemands persoonlijke en professionele leven. Mensen met NPS hebben vaak moeite om gezonde relaties te onderhouden, omdat ze egoïstisch, veeleisend en controlerend kunnen zijn. Ze kunnen ook problemen op het werk hebben, doordat ze moeite hebben om met kritiek of tegenslag om te gaan.

Prevalentie in Nederland

De prevalentie van NPS in Nederland is ongeveer 1%. Mannen komen vaker voor dan vrouwen.

Hoe werkt een narcistische persoonlijkheidsstoornis in de praktijk?

De oorzaken van NPS zijn niet volledig begrepen. Mogelijke factoren zijn:

• Genetische factoren: NPS kan vaker voorkomen in families met een voorgeschiedenis van de stoornis.
• Omgevingsfactoren: Een opvoeding waarin overmatige aandacht of bewondering werd gegeven, of waarin kritiek of afwijzing werd ervaren, kan een risicofactor zijn.
• Persoonlijkheidstrekken: Mensen met bepaalde persoonlijkheidstrekken, zoals perfectionisme of extraversie, kunnen vatbaarder zijn voor NPS.

Praktijkvoorbeeld

Een manager, Mark, heeft altijd het gevoel dat hij de slimste en meest capabele persoon in de kamer is. Hij eist voortdurend complimenten van zijn medewerkers en wordt boos als hij kritiek krijgt. Mark heeft moeite om met zijn collega's samen te werken, omdat hij ze als inferieur beschouwt. Hij heeft ook problemen met zijn cliënten, omdat hij arrogant en onbeleefd overkomt. Mark's symptomen wijzen op een narcistische persoonlijkheidsstoornis.

Wat is de behandeling van een narcistische persoonlijkheidsstoornis?

De behandeling van een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) is complex en vereist een geïndividualiseerde aanpak. Het doel van de behandeling is om de symptomen van de stoornis te verminderen en het functioneren van de persoon in het dagelijks leven te verbeteren.

Psychotherapie is de meest gebruikte behandeling voor NPS. Er zijn verschillende vormen van psychotherapie die effectief kunnen zijn, waaronder:

• Cognitieve gedragstherapie (CGT): CGT helpt mensen met NPS om negatieve gedachten en overtuigingen over zichzelf en anderen te identificeren en te veranderen. De therapeut leert de persoon ook om gezondere coping-mechanismen te ontwikkelen.
• Schemagerichte therapie: Deze therapie richt zich op het identificeren en veranderen van ongezonde schema's (patronen van denken, voelen en gedragen) die aan de basis liggen van de NPS.
• Overdrachtgerichte therapie: In deze therapie verkent de persoon met NPS de patronen van interactie die hij of zij heeft met de therapeut, en hoe deze patronen overeenkomen met patronen in andere relaties.

Medicatie kan in sommige gevallen worden gebruikt om symptomen van NPS te behandelen, zoals angst of depressie. Medicatie kan de behandeling met psychotherapie ondersteunen, maar het is op zich geen vervanging voor psychotherapie.

Aandachtspunten

• Behandeling van NPS vereist langdurige therapie en is vaak een moeizaam proces.
• Mensen met NPS hebben vaak een gebrek aan inzicht in hun stoornis en zijn niet altijd gemotiveerd om behandeling te zoeken of te volgen.
• Behandeling richt zich op het verminderen van symptomen en het verbeteren van functioneren, niet op het veranderen van de persoonlijkheid.
• Er is geen wondermiddel voor NPS. Behandeling vereist doorgaans een geïndividualiseerde aanpak en samenwerking tussen de persoon met NPS, de therapeut en mogelijk andere zorgverleners.

Een obsessieve-compulsieve stoornis (OCS) is een psychische aandoening die wordt gekenmerkt door obsessies en dwanghandelingen.

• Obsessies zijn ongewenste en terugkerende gedachten, beelden of impulsen die als onaangenaam of storend worden ervaren. Mensen met OCS proberen deze obsessies te verjagen, maar dat lukt vaak niet.
• Dwanghandelingen zijn herhaaldelijke mentale of fysieke handelingen die worden uitgevoerd om de angst of spanning die door de obsessies wordt veroorzaakt te verminderen. Dwanghandelingen worden vaak als zinloos ervaren, maar de persoon met OCS voelt zich gedwongen om ze uit te voeren.

OCS kan een grote impact hebben op het leven van een persoon. De symptomen kunnen leiden tot angst, depressie, sociale isolatie en verlies van werk of school.

Wat zijn de belangrijkste symptomen van OCS?

• Obsessies:
  • Terugkerende ongewenste gedachten, beelden of impulsen
  • Onaangenaam of storend
  • Moeilijk te verjagen
• Dwanghandelingen:
  • Herhaaldelijke mentale of fysieke handelingen
  • Uitgevoerd om angst of spanning te verminderen
  • Zinloos ervaren, maar gedwongen om uit te voeren
• Andere symptomen:
  • Angst, depressie
  • Slaapproblemen
  • Concentratieproblemen
  • Vermijden van bepaalde situaties of objecten

Waarom is OCS belangrijk?

OCS is een veelvoorkomende psychische aandoening. In Nederland heeft 2,5% van de volwassenen last van OCS. Het is belangrijk om OCS te herkennen en te behandelen, omdat de symptomen een grote impact kunnen hebben op het leven van een persoon.

Prevalentie in Nederland

• 2,5% van de volwassenen in Nederland heeft OCS.
• OCS komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
• De meeste mensen met OCS krijgen de diagnose tussen de 15 en 35 jaar.

Hoe werkt OCS in de praktijk?

De symptomen van OCS kunnen per persoon verschillen. Enkele veelvoorkomende obsessies zijn:

• Angst om vuil of besmet te raken
• Dacht aan geweld of schade
• Onacceptabele gedachten over seks
• Twijfels over of alles goed is gedaan

Enkele veelvoorkomende dwanghandelingen zijn:

• Herhaaldelijk handen wassen
• Controleren of alles op zijn plaats ligt
• Tellende rituelen uitvoeren
• Mentale rituelen uitvoeren om nare gedachten te verjagen

Praktijkvoorbeeld

Een vrouw met OCS heeft een obsessie over vuil. Ze is bang om besmet te raken met bacteriën en virussen. Om haar angst te verminderen, wast ze haar handen voortdurend. Ze wast haar handen minstens 20 keer per dag, totdat haar handen rood en pijn doen. De vrouw met OCS vermijdt ook plekken waar ze denkt dat ze besmet kan raken, zoals het openbaar vervoer en de supermarkt. De symptomen van de vrouw met OCS hebben een grote impact op haar leven. Ze kan niet meer naar haar werk en ze heeft nauwelijks sociale contacten.

Wat is de behandeling van OCS?

Er zijn twee hoofdbehandelingen voor OCS:

1. Cognitieve gedragstherapie (CGT)

Dit is de meest effectieve behandeling voor OCS en wordt wereldwijd erkend als de gouden standaard. CGT richt zich op het veranderen van negatieve gedachten en gedragingen die gerelateerd zijn aan de obsessies en dwanghandelingen. De therapeut helpt de cliënt om:

• Zijn obsessies en dwanghandelingen te herkennen en te begrijpen.
• Te beoordelen of de obsessies realistisch en logisch zijn.
• Alternatieve, gezondere gedachten te ontwikkelen.
• Anders te reageren op zijn obsessies, zonder dwanghandelingen uit te voeren.
• Geleidelijk te worden blootgesteld aan de situaties en objecten die hij vermijdt vanwege zijn obsessies.

CGT kan zowel individueel als in groepsverband worden gevolgd. De duur van de behandeling varieert, maar is doorgaans 10 tot 20 sessies.

2. Medicatie

In sommige gevallen kan medicatie, zoals antidepressiva, een rol spelen bij de behandeling van OCS. Medicatie kan de symptomen van OCS, zoals angst en spanning, verminderen. Dit kan het voor de cliënt makkelijker maken om CGT te volgen.

Soorten medicatie die gebruikt kunnen worden bij OCS:

• Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's): Fluoxetine (Prozac), sertraline (Zoloft), paroxetine (Paxil), citalopram (Celexa), escitalopram (Lexapro)
• Serotonine-noradrenalineheropnameremmers (SNRI's): Venlafaxine (Effexor), duloxetine (Cymbalta)
• Tricyclische antidepressiva: Clomipramine (Anafranil)

Het is belangrijk om te weten dat medicatie geen wondermiddel is voor OCS. Het werkt het best in combinatie met CGT.

Andere behandelingen:

Naast CGT en medicatie kunnen er in sommige gevallen ook andere behandelingen worden ingezet, zoals:

• Psycho-educatie: De cliënt leert meer over OCS, de symptomen en de behandeling.
• Mindfulness: De cliënt leert om zijn aandacht te richten op het hier en nu en zijn gedachten en gevoelens te accepteren zonder oordeel.
• Steungroepen: Lotgenoten komen samen om ervaringen te delen en elkaar te ondersteunen.

Aandachtspunten

• OCS is een complexe aandoening.
• Er is geen wondermiddel voor OCS.
• Behandeling van OCS vereist tijd en inspanning.
• Het is belangrijk om professionele hulp te zoeken.

Pica is een zeldzame eetstoornis waarbij iemand zich gedwongen voelt om niet-eetbare stoffen te eten. Deze stoffen kunnen van alles zijn, zoals:

• Aarde, zand of klei
• Papier of karton
• Haar of nagels
• Stof of vuil
• Verf of schoonmaakmiddelen
• Metaal of hout

Het eten van deze stoffen kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals:

• Verstoppingen of darmperforaties
• Infecties
• Vergiftiging
• Voedingstekorten

Pica komt vaker voor bij kinderen dan bij volwassenen. Het kan ook voorkomen bij mensen met een verstandelijke beperking of psychische aandoening.

Wat zijn de symptomen van pica?

Het belangrijkste symptoom van pica is het eten van niet-eetbare stoffen. Andere symptomen kunnen zijn:

• Buikpijn
• Verlies van eetlust
• Braken
• Diarree
• Verstopping
• Gewichtsverlies
• Prikkelbaarheid
• Moeheid

Waarom is pica belangrijk?

Pica is belangrijk omdat het kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Het is belangrijk om pica te behandelen om deze problemen te voorkomen.

Prevalentie in Nederland

De prevalentie van pica in Nederland is niet bekend. Er is geen onderzoek gedaan naar de prevalentie van pica in de algemene bevolking. Wel is er onderzoek gedaan naar de prevalentie van pica bij specifieke groepen, zoals mensen met een verstandelijke beperking. Uit dit onderzoek blijkt dat pica bij 10-30% van de mensen met een verstandelijke beperking voorkomt.

Hoe werkt pica in de praktijk?

Mensen met pica eten niet-eetbare stoffen om verschillende redenen. Sommige mensen eten deze stoffen omdat ze een tekort hebben aan bepaalde voedingsstoffen, zoals ijzer of zink. Anderen eten deze stoffen omdat ze een verstoorde zintuiglijke verwerking hebben. Weer anderen eten deze stoffen omdat ze emotionele problemen hebben, zoals stress of angst.

Praktijkvoorbeeld

Een kind met pica eet regelmatig aarde. Het kind heeft een tekort aan ijzer, waardoor het een verlangen heeft naar stoffen met een aardse smaak. De aarde bevat ijzer, waardoor het kind deze stof eet.

Wat is de behandeling van pica?

De behandeling van pica hangt af van de oorzaak van de stoornis:

Voedingstekort:

• Suppletie: Als pica wordt veroorzaakt door een tekort aan voedingsstoffen, zoals ijzer of zink, zal de arts supplementen voorschrijven om dit tekort te corrigeren. Dit kan helpen om de drang om niet-eetbare stoffen te eten te verminderen.
• Dieet: In sommige gevallen kan het dieet van de persoon ook worden aangepast om ervoor te zorgen dat ze alle voedingsstoffen binnenkrijgen die ze nodig hebben.

Verstoorde zintuiglijke verwerking:

• Sensorische integratietherapie: Deze therapie kan helpen om de zintuiglijke verwerking van de persoon te verbeteren. Dit kan hen helpen om beter te begrijpen en te reageren op sensorische informatie uit hun omgeving, wat de drang om niet-eetbare stoffen te eten kan verminderen.
• Gedragstherapie: Gedragstherapie kan worden gebruikt om de persoon te leren om gezondere coping-mechanismen te ontwikkelen voor hun zintuiglijke behoeften. Dit kan hen helpen om manieren te vinden om hun zintuiglijke behoeften te bevredigen zonder niet-eetbare stoffen te eten.

Emotionele problemen:

• Therapie: Als pica wordt veroorzaakt door emotionele problemen, zoals stress of angst, kan therapie helpen om deze problemen aan te pakken. Dit kan de onderliggende oorzaak van de pica wegnemen en de drang om niet-eetbare stoffen te eten verminderen.
• Medicatie: In sommige gevallen kan medicatie worden voorgeschreven om symptomen van angst of depressie te behandelen, die kunnen bijdragen aan pica.

Aandachtspunten

Het is belangrijk om te onthouden dat pica een ernstige eetstoornis is die kan leiden tot gezondheidsproblemen. Als je denkt dat jij of iemand die je kent pica heeft, is het belangrijk om hulp te zoeken bij een arts of andere zorgverlener.

PTSS is een psychische aandoening die kan ontstaan na een traumatische gebeurtenis, zoals een ernstig ongeluk, een geweldsmisdrijf of een natuurramp.

Wat zijn de belangrijkste symptomen van PTSS?

• Herbelevingen van de traumatische gebeurtenis (flashbacks, nachtmerries)
• Vermijding van prikkels die herinneren aan de traumatische gebeurtenis
• Verhoogde angst en schrikachtigheid
• Slaapproblemen
• Concentratieproblemen
• Prikkelbaarheid
• Negatieve gedachten en gevoelens
• Veranderingen in lichamelijke reacties (bijv. hartkloppingen, zweten)

Waarom is PTSS belangrijk?

PTSS kan een ernstige impact hebben op iemands leven. Het kan leiden tot sociale isolatie, verminderde kwaliteit van leven en arbeidsongeschiktheid.

Prevalentie in Nederland

Ongeveer 6% van de mensen in Nederland maakt in hun leven PTSS mee. Vrouwen worden twee keer zo vaak getroffen als mannen.

Hoe werkt PTSS in de praktijk?

Na een traumatische gebeurtenis ervaren mensen vaak symptomen van angst en stress. Dit is normaal. Bij PTSS verdwijnen deze symptomen niet na verloop van tijd, maar worden ze juist erger. Mensen met PTSS kunnen last krijgen van herbelevingen van de traumatische gebeurtenis, vermijdingsgedrag en andere symptomen die hun dagelijks leven beïnvloeden.

Praktijkvoorbeeld

Een man die een auto-ongeluk heeft gehad, kan na het ongeluk last krijgen van flashbacks van het ongeluk. Hij kan bang worden om in de auto te stappen en vermijdt drukke wegen. Hij kan ook last krijgen van slaapproblemen, concentratieproblemen en prikkelbaarheid.

Wat is de behandeling van PTSS?

Er zijn verschillende behandelingen beschikbaar voor PTSS, waaronder:

Psychotherapie:

• Cognitieve gedragstherapie (CGT): helpt om negatieve gedachtenpatronen en gedragingen die PTSS-symptomen in stand houden te herkennen en te veranderen.
• Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR): helpt om traumatische herinneringen te verwerken en de emotionele lading ervan te verminderen.
• Exposuretherapie: helpt mensen om geleidelijk blootgesteld te worden aan de situaties die ze vrezen, waardoor ze leren om hun angst te beheersen.
• Narratieve exposure: helpt mensen om een ​​coherent verhaal te vertellen over hun traumatische ervaring, wat kan helpen om de ervaring te integreren in hun levensverhaal.
• Groepstherapie: kan mensen met PTSS helpen om steun en contact met anderen te ervaren die soortgelijke ervaringen hebben meegemaakt.

Medicatie:

• Antidepressiva: verhogen de hoeveelheid serotonine en/of noradrenaline in de hersenen, wat kan helpen om de symptomen van angst en depressie te verminderen.
• Anxiolytica: kalmeringsmiddelen die angst en paniek kunnen verminderen. Deze medicijnen worden meestal alleen op korte termijn gebruikt vanwege het risico op afhankelijkheid.

Andere behandelingen:

• Ontspanningstechnieken: zoals yoga, meditatie en ademhalingsoefeningen, kunnen helpen om angst te verminderen.
• Slaaptherapie: kan helpen bij slaapproblemen die vaak gepaard gaan met PTSS.
• Lichaamsbeweging: regelmatig bewegen kan angst en stress verminderen.

Combinatietherapie:

Vaak is een combinatie van therapieën het meest effectief bij de behandeling van PTSS. Bijvoorbeeld, een combinatie van CGT en EMDR kan effectiever zijn dan elke behandeling op zich.

Aandachtspunten

• PTSS is een ernstige aandoening die professionele behandeling vereist.
• Het is belangrijk om hulp te zoeken als u last heeft van symptomen van PTSS.
• Er zijn verschillende behandelmogelijkheden beschikbaar die effectief kunnen zijn.
• Het is belangrijk om geduld te hebben tijdens de behandeling.

Een somatische symptoomstoornis is een aandoening waarbij je last hebt van lichamelijke klachten die je dagelijks leven in belangrijke mate verstoren. Er is geen of onvoldoende medische oorzaak voor de klachten te vinden, ondanks uitgebreid onderzoek.

Wat zijn de belangrijkste symptomen van een somatische symptoomstoornis?

• Eén of meer lichamelijke klachten (bijv. hoofdpijn, buikpijn, vermoeidheid) die langer dan zes maanden aanhouden.
• De klachten verstoren het dagelijks leven in belangrijke mate.
• Er is sprake van excessieve gedachten, gevoelens of gedragingen met betrekking tot de klachten.
• Angst voor de ernst van de klachten of voor een onderliggende medische aandoening.
• Vermijden van activiteiten of situaties vanwege de klachten.

Waarom is een somatische symptoomstoornis belangrijk?

Somatische symptoomstoornis kan een aanzienlijke impact hebben op iemands levenskwaliteit. De klachten kunnen leiden tot:

• Beperkingen in het dagelijks leven (bijv. werk, school, sociale activiteiten)
• Emotionele problemen (bijv. angst, depressie)
• Verhoogd gebruik van medische zorg
• Hoge kosten

Wat is de prevalentie van een somatische symptoomstoornis in Nederland?

Ongeveer 5-10% van de mensen in Nederland heeft last van somatische symptoomstoornis. Vrouwen worden vaker getroffen dan mannen.

Hoe werkt een somatische symptoomstoornis in de praktijk?

De klachten bij somatische symptoomstoornis zijn echt en kunnen zeer ernstig zijn. De oorzaak ligt echter niet in een lichamelijke aandoening, maar in de wisselwerking tussen lichaam en geest. Factoren zoals stress, angst, en onverwerkte emoties kunnen de klachten triggeren of verergeren.

Praktijkvoorbeeld

Een vrouw van 35 jaar heeft al jarenlang last van chronische buikpijn. Ze heeft al verschillende onderzoeken gehad, maar er is geen medische oorzaak voor de pijn te vinden. De pijn is zo erg dat ze niet meer kan werken en haar sociale leven is erdoor beperkt. Ze is bang dat er iets ernstigs met haar aan de hand is en ze vermijdt activiteiten die de pijn kunnen triggeren.

Wat is de behandeling van een somatische symptoomstoornis?

Er zijn verschillende effectieve behandelingen voor somatische symptoomstoornis, waaronder:

• Psychotherapie: Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een effectieve behandeling voor somatische symptoomstoornis. CGT helpt je om de gedachten en gevoelens die de klachten beïnvloeden te herkennen en te veranderen.
• Medicatie: In sommige gevallen kan medicatie worden voorgeschreven om angst, depressie of pijn te verminderen.
• Fysiotherapie: Fysiotherapie kan helpen om lichamelijke spanning te verminderen en de conditie te verbeteren.

Aandachtspunten

• Het is belangrijk om te weten dat je niet de enige bent met somatische symptoomstoornis.
• De klachten zijn echt, maar er is geen lichamelijke oorzaak.
• Er zijn effectieve behandelingen beschikbaar.
• Het is belangrijk om hulp te zoeken bij een professional.

Een ziekteangststoornis (ZAS), ook wel hypochondrie genoemd, is een psychische aandoening waarbij iemand een overmatige en onterechte angst heeft om ernstige ziektes te krijgen. Mensen met een ZAS interpreteren normale lichamelijke gewaarwordingen vaak als tekenen van een ernstige aandoening. Ze kunnen herhaaldelijk medische zorg zoeken, zelfs als er geen medische oorzaak is voor hun symptomen.

Wat zijn de belangrijkste symptomen van een ziekteangststoornis?

• Overmatige en onterechte angst om ernstige ziektes te krijgen
• Interpretatie van normale lichamelijke gewaarwordingen als tekenen van een ernstige aandoening
• Herhaaldelijk medische zorg zoeken
• Veel piekeren over gezondheid
• Verminderd vertrouwen in artsen
• Vermijden van bepaalde situaties of activiteiten uit angst voor ziekte
• Verminderde kwaliteit van leven

Waarom is een ziekteangststoornis belangrijk?

Een ZAS kan een aanzienlijke impact hebben op het leven van een persoon. De angst en zorgen kunnen leiden tot stress, angst, depressie en sociale isolatie. Mensen met een ZAS kunnen ook verminderd functioneren op het werk of school.

Prevalentie in Nederland

Ongeveer 1,6% van de volwassenen in Nederland heeft een ZAS. De aandoening komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Hoe werkt een ziekteangststoornis in de praktijk?

Mensen met een ZAS hebben vaak een vertekend beeld van hun eigen gezondheid. Ze zijn overgevoelig voor lichamelijke gewaarwordingen en interpreteren deze vaak als tekenen van een ernstige aandoening. Ze kunnen ook veel piekeren over hun gezondheid en zich constant zorgen maken over het krijgen van een ziekte.

Praktijkvoorbeeld

Een vrouw met een ZAS heeft last van hoofdpijn. Ze is bang dat ze een hersentumor heeft en gaat naar de dokter. De dokter vindt geen medische oorzaak voor de hoofdpijn, maar de vrouw is niet gerustgesteld. Ze blijft piekeren over haar gezondheid en zoekt steeds opnieuw medische hulp. De angst en zorgen van de vrouw leiden tot stress en angst, waardoor ze moeite heeft om zich te concentreren op haar werk.

Wat is de behandeling van een ziekteangststoornis?

De meest effectieve behandeling voor een ZAS is cognitieve gedragstherapie (CGT). CGT helpt mensen met een ZAS om hun negatieve gedachten over gezondheid te herkennen en te veranderen. De therapeut leert de cliënt ook om op een gezondere manier om te gaan met angst en zorgen. In sommige gevallen kan medicatie, zoals antidepressiva, een rol spelen bij de behandeling van ZAS.

Aandachtspunten

• ZAS is een complexe aandoening.
• Er is geen wondermiddel voor ZAS.
• Behandeling van ZAS vereist tijd en inspanning.
• Het is belangrijk om professionele hulp te zoeken.
• De meeste mensen met ZAS kunnen met de juiste behandeling hun symptomen onder controle krijgen en een normaal leven leiden.