• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

We beginnen vandaag met een aantal beginselen:

• Consensualisme leidt tot wilsovereenkomst.
• Contractvrijheid leidt tot partijautonomie.
• De verbindende kracht van een overeenkomst leidt tot verplichting de afspraak na te komen.

Overeenkomsten en pareto

Wanneer vrij en weloverwogen door alle betrokken partijen wordt besloten tot het aangaan van een bepaalde transactie, en die transactie wordt uitgevoerd via gelijk oversteken, leidt die transactie zonder twijfel tot een welvaartsverbetering. Dat resulteert erin dat er geen behoefte aan overeenkomstenrecht is.

Afdwingbaarheid

Het overeenkomstenrecht maakt de nakoming van contracten afdwingbaar en daardoor wordt het afsluiten van contracten interessant.

Transactiekosten en overeenkomsten

Het opstellen van volledige overeenkomsten is slechts zinvol als er geen kosten verbonden zijn aan het opstellen van zulke overeenkomsten, bijvoorbeeld:

• De kosten van het inventariseren van alle mogelijke eventualiteiten
• De kosten van het onderhandelen over oplossingen
• De kosten om achteraf te verifiëren

Onvolledige overeenkomsten vraagt om overeenkomstenrecht.

Nutsmaximaliserend gedrag houdt in dat een individu zijn keuzes maakt door uit de beperkte mogelijkheden die hem geboden zijn, dat alternatief te kiezen dat hem het hoogste nut oplevert.

• Consistente voorkeursordening
• Realistische beperking keuzemogelijkheden
• Optimale keuze

Onvolmaaktheden bij totstandkoming

Er kan bij de totstandkoming van de overeenkomst iets mis gaan, we spreken dan van onvolmaaktheden. Voorbeelden van onvolmaaktheden zijn:

• Handelingsonbekwaamheid
• Discrepantie tussen wil en verklaring
• Wilsgebreken

Inhoud van de overeenkomst

De inhoud van een overeenkomst kan worden beperkt en opzijgezet door de wet of door de eisen van redelijkheid en billijkheid. Waar niets is afgesproken, gelden over het algemeen de bepalingen van de wet, of wat volgens de gewoonte gebruikelijk is of volgens de eisen van redelijkheid en billijkheid mag worden verwacht.

In het geval van marktfalen leidt de markteconomie niet tot een efficiënte uitkomst. Door verschillende wetten geeft de overheid vorm aan haar beleid ter correctie van marktfalen.

Sommige overeenkomsten worden expliciet bij wet verboden, andere worden nietig omdat ze in strijd zijn met een regel uit een wet.

Een exoneratiebeding, waarbij een van de contractpartijen contractueel laat opnemen in bepaalde gevallen niet verantwoordelijk te zijn of niet na te komen, kan naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid door de rechter onaanvaardbaar worden verklaard.

Onzekerheid en niet nakoming

Kosten van volledige overeenkomsten zijn hoog. In de praktijk zijn overeenkomsten veelal niet volledig in hun voorzieningen voor onzekere gebeurtenissen. Dat betekent dat ze de verdeling van het risico en het vaststellen van wie de schade draagt, uitstellen tot er een onzekere gebeurtenis plaatsvindt en er zich een tekortkoming voordoet.

Tekortkoming in de nakoming

Als een schuldenaar zijn deel van de overeenkomst niet nakomt, spreekt de wet van tekortkoming. De kans dat afspraken om wat voor reden dan ook niet worden nagekomen, is altijd aanwezig bij overeenkomsten waarbij de nakoming niet onmiddellijk moet plaatsvinden. In de wet wordt het risico van een tekortkoming in de nakoming geregeld door de bepalingen over wanprestatie en overmacht.

Partijen kunnen een van de rechtsregels afwijkende afspraak maken waarbij de risicosfeer van de schuldenaar krachtens een rechtshandeling wordt verkleind door middel van een exoneratiebeding of vergroot door middel  van een garantieverplichting.

Rechten van de schuldeiser

Als nakoming niet meer mogelijk is, heeft de schuldeiser recht op schadevergoeding in gevolge van art. 6:74 lid 1 BW. Als nakoming wel mogelijk is, treed verzuim in als de schuldenaar in gebreke is gesteld in gevolge van art. 6:74 lid 2 jo. art. 6:81 en verder.

Bij overmacht volgt teruggave van wat bij de uitvoering van de verplichtingen is betaald (restitutie). Bij wanprestatie volgt verlate nakoming en schadevergoeding. Als nakoming niet mogelijk is treedt er schadevergoeding in de plaats.

Efficiëntie?

Bij een vergoeding van het negatieve contractbelang wordt de schuldeiser via restitutie en vergoeding van voorbereidingskosten teruggebracht naar zijn welvaartssituatie voor het aangaan van de overeenkomst.

Een vergoeding van het positieve contractbelang houdt in dat de schuldeiser in de welvaartssituatie wordt gebracht die hij zou hebben gehad na onberispelijke nakoming van de overeenkomst. (Ook de gederfde winst wordt vergoed).

Gederfde winst wordt niet graag vergoed! Daaruit volgen boeteclausules. Is een boeteclausule efficiënt? Boeteclausules zijn niet altijd efficiënt!

Efficiënte contractbreuk

Efficiënte nakoming: de contractuele verplichting wordt nagekomen, terwijl dit ook de hoogst mogelijke gezamenlijke welvaart oplevert.

Inefficiënte nakoming: de contractuele verplichting wordt nagekomen, terwijl dit niet de hoogst mogelijke gezamenlijke welvaart oplevert.

Efficiënte contractbreuk: de contractuele verplichting wordt niet nagekomen, terwijl dit de hoogst mogelijke gezamenlijke welvaart oplevert.

Inefficiënte contractbreuk: de contractuele verplichting wordt niet nagekomen, terwijl dit niet de hoogst mogelijke gezamenlijke welvaart oplevert.

In het algemeen geldt dat de maatschappelijke welvaart ermee gediend is als een product terecht komt bij degene die er de meeste waarde aan hecht.

Als afnemer te veel voorbereidingsinvesteringen kan doen, wordt de schadevergoeding zo groot dat contractbreuk niet meer efficiënt is. Dus is er beperkt positieve contractbelang. 

• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Alles wat er in het hoorcollege wordt behandeld is terug te vinden in de voorgeschreven literatuur.

• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.

• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gemaakt met betrekking tot het tentamen.

• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen vragen gesteld die op het tentamen behandeld zouden kunnen worden.