• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

Vandaag zullen we gaan kijken naar het strafrecht.

De traditionele theorie van het strafrecht

1. De crimineel was van plan om het verkeerde te doen, terwijl sommige burgerlijke fouten toevallig zijn.
2. De schade die door de crimineel werd aangericht was zowel openbaar als privé.
3. De eiser is de staat en geen privépersoon.
4. De eiser heeft een hogere standaard van bewijs in een strafrechtelijke procedure dan in een burgerlijke rechtszaak.
5. Als de verdachte schuldig is, wordt hij of zij gestraft.

Een traditionele theorie van het strafrecht moet verklaren waarom het strafrecht verschilt van het privaatrecht en waarom het deze kenmerken heeft. Een handeling moet strafbaar worden verklaard als dit gebeurt en als geprobeerd wordt dit te ontmoedigen, wordt de sociale welvaart verhoogt (utilitaristische opvatting). Het strafrecht is er om de schuldige te straffen (retributivisme).

Straf moet in verhouding staan tot de ernst van de misdaad. Onevenredige straf is verkeerd.

Criminele bedoelingen

Een zorgvuldige bestuurder maakt geen fout en vormt geen risico voor anderen, terwijl een zorgeloze bestuurder nalatig is en buitensporige risico's voor anderen met zich meebrengt. Nalatig bestuurders moeten hun gewonden compenseren. Zelfs onzorgvuldige bestuurders negeren de veiligheid van anderen niet en leggen opzettelijk een buitensporig risico op hen.

Een bestuurder die opzettelijk een buitensporig risico op anderen legt, is roekeloos. Zelfs een bestuurder die de veiligheid van anderen negeert, komt niet opzettelijk iemand tegen. Voorbij roekeloosheid ligt opzettelijke schade.

Publieke schade en publieke vervolging

Het idee dat misdaden het publiek schaden, heeft verschillende implicaties:

1). Het rechtvaardigt het verschil tussen de aanklagers in civiele en strafzaken. In burgerlijke zaken is de eiser een particulier (slachtoffer). In een strafrechtelijke vervolging is de aanklager de maatschappij zoals vertegenwoordigd door de officier van justitie of procureur-generaal.

2). Het idee dat misdaden het publiek schaden, impliceert de mogelijkheid dat er slachtoffers zonder misdrijven zijn (gokken of de verkoop van illegale drugs)

3). Traditionele theorie van het strafrecht houdt in dat iemand die probeert een ander te verwonden en faalt, moet worden gestraft.

Het verminderen van fouten is vooral belangrijk in strafzaken, omdat het proces van vervolging voor een misdaad gepaard gaat met schaamte en onkosten voor de beschuldigde, zelfs als het definitieve vonnis 'niet schuldig' is.

Straf

Soorten straffen zijn boetes, proeftijd, opsluiting, dwangarbeid, lijfstraffen et cetera.

Straf in het strafrecht verschilt van compensatie in het burgerlijk recht. Compensatie in het burgerlijk recht heeft tot doel het welzijn van het slachtoffer te herstellen ten koste van de dader. Straf in het strafrecht maakt dat de benadeelde slechter af is zonder dat dit direct ten goede komt aan het slachtoffer.

Geldboetes zijn de perfecte compensatie, een som geld die het slachtoffer onverschillig laat tussen de blessure met compensatie of geen blessure.

Perfecte uitdunning: geldbedrag dat de persoon die letsel lijdt onverschillig laat tussen de verwonding met uitstel of geen verwonding.

Efficiënt strafrechtelijk systeem

Het totale maatschappelijke welvaartsverlies wordt uiteindelijk gevormd door de optelsom van het maatschappelijke welvaartsverlies als gevolg van de nog resterende, niet afgeschrikte wetsovertredingen en de kosten van de strafrechtelijke handhaving.

De samenleving doet er verstandig aan na te gaan of een alternatieve aanpak van de schadelijke gedraging mogelijk gunstiger zou uitpakken voor de totale welvaart. 

Waarom worden strafbare feiten gepleegd?

De crimineel houdt rekening met de (private) kosten en baten van zijn gedrag en zal pas tot het plegen van een strafbaar feit overgaan als het saldo van kosten en baten gunstiger is dan dat van niet-crimineel gedrag. Met baten bedoelen we de opbrengsten en met kosten de investering in de voorbereidingskosten.

Strafrisico

Onder het strafrisico verstaan we de verwachte kosten waarmee de dader wordt geconfronteerd bij het plegen van een delict als gevolg van de werking van het strafrechtelijke systeem.

De grootte van het strafrisico wordt bepaald door twee factoren:

• De kans dat een delinquent veroordeelt wordt;
• De zwaarte van de straf.

De kans op veroordeling is een resultante van:

• De kans dat een delinquent wordt opgespoord;
• De kans dat hij wordt vervolgd;
• De kans dat hij daadwerkelijk wordt veroordeeld.

Het is op zich zinvol om deze kansen te onderscheiden, omdat de grootte van deze instanties wordt bepaald.

De zwaarte van een straf wordt bepaald door:

• de strafsoort;
• de strafmaat;
• De wijze van tenuitvoerlegging.

Strafmaat = geldboete + geldwaarde van taak- en vrijheidsstraf

Strafrisico = pakkans * strafmaat

Lonende wetsovertredingen

Het saldo van de verwachte netto-opbrengst van het delict:

verwachte netto-opbrengst = persoonlijk gewin - strafrisico

Bijvoorbeeld een winkeldief:

97.5 € = 100 € - Strafrisico (1%*250 €)

0 € = 100 € - Strafrisico (1%*10.000 €) (of: taak- of vrijheidsstraf)

Risicohouding

Zolang (potentiële) delinquenten risiconeutraal zijn, is informatie omtrent de verwachte kosten en opbrengsten van crimineel gedrag inderdaad voldoende om in te kunnen schatten welke gedragslijn ze zullen kiezen. Het verwachte nut van een reeks onzekere gebeurtenissen (met elk eigen kosten en opbrengsten) correspondeert bij risiconeutraliteit namelijk met het nut van de verwachte netto-opbrengst (het saldo van verwachte opbrengsten en verwachte kosten).

• Risico neutraal: hij waardeert gelijke verwachte waarden hetzelfde.
• Risico-avers: hij prefereert bij gelijke verwachte waarde de zekerheid van een klein verlies boven de onzekerheid van een groot verlies.
• Risico minnend: hij prefereert bij gelijke verwachte waarde de kleine kans op een groot verlies boven de zekerheid van een klein verlies. 

Dus: Risico minnende personen zijn eerder geneigd tot het plegen van delicten dan risiconeutrale personen, vanwege de kick die inherent is aan de onzekerheid van het strafrisico. Omgekeerd zijn risico-averse personen juist minder snel geneigd om delicten te plegen, omdat ze een afkeer hebben van onzekerheid.

Ongeacht de risicohouding leiden zowel een verzwaring van de pakkans als een verzwaring van de strafmaat tot een versterking van de afschrikkende, preventieve werking van het strafrecht. Bij risiconeutrale personen is het effect van beide matregelen even sterk.

Risicoaverse personen reageren relatief sterk op een verzwaring van de strafmaat. Risico minnende personen reageren juist relatief sterk op een verzwaring van de pakkans. 

Criminaliteitsbestrijding en efficiëntie

De meeste wetsovertredingen zijn inefficiënt in het licht van Kaldor-Hicks omdat ook de maatschappij achteruit gaat. Snelheidsovertreding om zijn doodzieke kind naar het ziekenhuis te brengen, Kaldor-Hicks efficiënt: kosten voor maatschappij zijn laag, baten voor een familie groot.

We speken van een optimaal of efficiënt handhavingsbeleid als het totale saldo van kosten en baten voor de samenleving zo gunstig mogelijk is.

• Maatschappelijke welvaartsverlies van crimineel gedrag;
• Kosten van de criminaliteitsbestrijding.

Er is sprake van een maatschappelijk optimum als de optelsom van het maatschappelijke welvaartsverlies van crimineel gedrag en de kosten van de criminaliteitsbestrijding zo laag mogelijk uitvalt. 

Efficiëntie: kosten van het systeem

De totale kosten van het strafrechtelijke systeem zijn de kosten voor de delinquent plus de kosten voor anderen. Er is sprake van welvaartsverlies als de kosten groter zijn dan de baten.

• Geldboetes: kosten voor de bestraften, inningskosten maar goed voor de schatkist.
• Gevangenisstraf: kosten overtreder, uitvoeringskosten, gederfd inkomen, immateriële schade van vrijheidsberoving en kosten van derden.

Efficiëntie: kosten van strafsoort

• Gevangenisstraf is duur. Een positief effect is wel dat de delinquent geen nieuwe delicten kan plegen. Specifiek preventief effect.
• Boetes goedkoop. Indien iemand weigert te betalen wordt vervangende straf opgelegd. Boetes die hoger zijn dan wat de overtreder kan betalen zijn niet effectief.

Hoogte en samenstelling van strafrisico

Aannames:

• Delinquenten zijn rationeel en risiconeutraal;
• Delicten zijn inefficiënt;
• Politie en justitie hebben wel een indruk van de schade die ontstaat bij wetsovertreding;
• Geen inzicht in persoonlijke gewin van de dader.

1. Maak het strafrisico (pakkans*strafmaat) gelijk aan de bij anderen veroorzaakte schade.

Het strafrisico zorgt ervoor dat de aangerichte schade wordt geïnternaliseerd wat leidt tot geen uitvoeringskosten van strafrechtelijke sancties.

2) Verlaag de pakkans zo veel als praktisch mogelijk is zonder dat deze door potentiële delinquenten als nul wordt gepercipieerd, onder gelijktijdige en evenredige verhoging van de strafmaat. Opsporingskosten: politie OM en rechtspraak. Strafrisico: pakkans   * strafmaat.

3) Kies voor de strafmaat een combinatie van een maximale geldboete (maximaal gelijk aan het vermogen van de delinquenten) en een aanvullende vrijheidsstraf. 

Conclusie

Er bestaat een optimaal handhavingsbeleid als de optelsom van het maatschappelijke welvaartsverlies als gevolg van crimineel gedrag en de kosten van de criminaliteitsbestrijding zo laag mogelijk is. Criminaliteit dient voorkomen te worden maar niet tegen elke prijs!

Optimaal/efficiënt handhavingsbeleid:

1. Lage pakkans en hoge strafmaat;
2. Strafmaat: in eerste instantie Geldboete;
3. Strafrisico zou gelijk zijn aan aangerichte schade; dan kan het strafrisico worden afgestemd op het persoonlijke gewin.

Voorkomt dat rationele daders delicten plegen en houdt de opsporingskosten laag.

Omdat niet alle potentiële daders rationeel en risiconeutraal zijn, is empirisch onderzoek nodig naar de vraag in hoeverre crimineel gedrag in de praktijk reageert op (wijzingen in) het strafrisico.

• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Alles wat er in het hoorcollege wordt behandeld is terug te vinden in de voorgeschreven literatuur.

• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.

• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gemaakt met betrekking tot het tentamen.

• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen vragen gesteld die op het tentamen behandeld zouden kunnen worden.