Sheetnotes 18/19

Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• 3 gen letters (keuze uit Cytosine, Adenie, Guanine, Thymine) coderen voor één eiwit, één aminozuur
• Eiwitten dienen de functie van(zenuw)cellen
• Een gen wordt doorgegeven van generatie op generatie: eenheid van erfelijkheid
• Ieder mens heeft 23 chromosoomparen.
• Elk chromosoompaar heeft 2 varianten van hetzelfde gen, soms subtiele verschillen.

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

• Ontstaan van ziekte van huntington (herhaling letters CAG op chromosoom)

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Er worden geen recente ontwikkelingen besproken.

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

• Er worden geen extra opmerkingen gemaakt.

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

• Wat is een gen? Antw: Genetische code, bestaande uit letters, voor een eiwit.
• Hoe verhouden zich DNA, RNA en eiwit molecuul? Antw: DNA bevat de code, RNA kopieert deze code. 3 letters staan voor één aminozuur. Een hele reeks van aminozuren staat voor een ewit. Eiwitten vormen de structuur van het lichaam.
• Hoe werken de letters van het genetische alfabet (hoeveel verschillende zijn er en hoeveel heb je nodig voor de code van een aminozuur)? Antw: 4 verschillende letters en er zijn drie letters nodig voor de cde van een aminozuur.

Hoorcollegeaantekeningen 15/16

Introductie

Meten is weten: Als je iets te weten wil komen over processen in de hersenen moet je verschillen meten. (Als je niet direct naar de hersenen kunt kijken). Een voorbeeld is het experiment van Donders. Mensen moesten alleen drukken als ze een hoge toon hoorden. De interpretatie van dit experiment is dat je verschillen kan meten omdat iemand eerst moet beslissen of het een hoge of een lage toon is. Het duurt dus langer voordat iemand op de knop drukt. De langere reactietijd zegt iets over een proces dat plaatsvindt in de hersenen. Infereren is een ander woord voor iets te weten komen. Bij het filmpje in het college zie je een jongen achter zijn computer zitten. Bij het opengaan van de deur krijgt de jongen een bal op zijn hoofd gegooid. Na een paar keer duikt de jongen bij het opengaan van de deur al weg, omdat hij bij de vorige keren heeft geleerd dat hij een bal tegen zijn hoofd aan kreeg. Dit is een voorbeeld van klassiek conditioneren. Een neutrale stimulus wordt geconditioneerd. Reinforcement is een belangrijk onderwerp voor de schrijfopdracht. Leren = conditioneren. Mensen vertonen gedrag zonder dat ze het zelf doorhebben. Expliciet leren is iets wat alleen mensen kunnen. Bijvoorbeeld iets wat je drie slides geleden hebt gezien nog kunnen benoemen. Nurture kan

Sheetnotes 18/19

Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• Hoorcollege 3b gaat over de synaps en niet over de Brain Computer Interface. Dit is verschoven naar hoorcollege 4a.
• Drempelwaarde(threshold) -50mv. wanneer deze drempelwaarde bereikt wordt, ontstaat een actiepotentiaal.

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

• Er worden geen extra onderwerpen behandeld.

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Neurotoxine: gifstoffen die de werking van het zenuwstelsel beinvloeden. Een voorbeeld in hoorcollege: tetrodotoxine in de kogelvis blokkeert natriumgeladen kanalen. Gevolg: uitvalsverschijnselen in motoriek, gevoeligheid.

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

• Er worden geen extra opmerkingen gemaakt.

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

• De actiepotentiaal ontstaat op de axon-heuvel doordat er … naar binnen stroomt. Antw: Natrium.
• Als er ergens op een axon een actiepotentiaal is geweest, kan er dan meteen een nieuwe komen? Of helemaal niet, of alleen met intensere stimulatie? Antw:  Eerst absolute refractaire periode waarin geen nieuw actiepotentiaal kan onstaan. In de relatieve refractaire periode is het niet onmogelijk om een nieuw actiepotentiaal te laten ontstaan.

Hoorcollegeaantekeningen 15/16

Van zenuwcel naar zien en bewegen

Waarom ziet de kat in het voorbeeldfilmpje de ene beweging niet en de andere wel? De banen vanuit het oog naar de hersenen zijn in verval geraakt, omdat de kat weinig ervaringen heeft gehad met verticale bewegingen. De retina is het netvlies. Je hebt verschillende cellen voor horizontale bewegingen en verticale bewegingen. Neuronen sturen signalen naar elkaar. Antwoorden op de studievragen in de dia: Axon output. Dendriet input, soma beide beetje,

Hoe komen signalen binnen?

Het membraan is een soort velletje. Het is een soort buisprincipe. Dit geldt voor een zenuwcel. Ionen zweven rond in een waterige vloeistof. Na+ veel buiten de cel en weinig binnen in de cel. De pomp helpt om de rusttoestand in stand te houden. Het zijn geladen deeltjes die rondzweven. Er is veel meer plus, dus meer positieve lading dan negatieve lading. Op dit moment is er sprake van potentiaalverschil. Dit wordt ook wel de rustpotentiaal genoemd. Dit potentiaalverschil is de binnenkantlading ten opzichte van buitenkantlading. Het verschil is dus -70 mV.

Depolarisatie

In rusttoestand zit de ‘poort’ dicht, maar natrium kan wel door de poort heen. Hoe maak je de kanalen open? Dit gaat door neurotransmissie. Dit is een chemisch proces. Er komen moleculen vrij die binden met de poorten en daardoor gaan de poorten open. Door depolarisatie gaat het verschil naar 0 V tussen de binnen- en buitenkant van de cel.

Hoe meet je het? Bij mensen kan je ook potentialen meten. Je meet dan

Sheetnotes 18/19

Hoorcollege 5

Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• De grijze stof in de hersenen bestaat uit neuronen. De witte stof bestaat uit axonen. 
• Verbindingen in de hersenen worden gelegd tussen nabij gelegen gebieden, tussen veraf gelegen gebieden en tussen hersenhelften. 
• Het symaptisch zenuwstelsel reageert op flight-fight reactie en verbruikt energie. het parasympatisch zenwstelsel reageert op rest-digest reactie en spaart energie.

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

• De cerebrale cortex bestaat grotendeels uit dorsaal lateraal.

• Subcorticale gebieden bestaan uit ventraal, mediaal (bijv. Thalamus, basale ganglia, cerebellum; nucleus accumbens)

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

• Deze collegeslides hebben enorm veel toegevoegde waarde omdat er verhelderende plaatjes en afbeeldingen van het brein in staan. 

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

• Er worden geen vragen behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen.

Hoorcollegeaantekeningen 15/16

Van neuron naar neuroanatomie

Het ruggenmerg is heel belangrijk voor de communicatie. Via de buitenkant komt informatie binnen via de sensory nerves, en motornerves zitten aan de binnenkant. Witte stof is wit door meyline schedes die om de axonen zit. Grijze stof zijn cellichamen van neuronen. Witte stof zijn verbindingen en grijze stof zijn clusters cellichamen.

Functie = verbinding

Als je de functie van cellen wilt weten, moet je de verbindingen volgen en zie je bijvoorbeeld dat ze allemaal uitkomen bij de spieren van de arm. De zenuwen van het oog komen uiteindelijk achter in het brein terecht en zo weet je dus dat dat gebied het visuele gebied is. Als dat gebied verbonden is met een ander gebied, heeft dat gebied ook iets te maken met het visuele aspect.

Globale organisatie

Het perifere zenuwstelsel (PZS) stuurt dingen aan die je bewust doet met je spieren, maar ook de input (sensory) hoort bij het PZS. Onwillekeurige spieren waar je niet direct controle over hebt, horen bij het autonome zenuwstelsel. Sympathisch is actief worden en parasympathisch is juist rustig worden. Het activeert ook het verteringssysteem. Het sympathische en parasympathische zenuwstelsel werken tegenovergesteld.

Dorsaal is de bovenkant van het brein en ventraal is de onderkant in het brein. Bij het ruggenmerg is ventraal de buitenkant en dorsaal de rugkant. De cortex is de buitenkant van het brein, maar kan helemaal naar binnen gevouwen zijn. Temporal lobe heet ook wel slaapkwab in het Nederlands. Lateraal is de buitenkant van het brein, mediaal is de binnenkant van het brein.

Subcortex

Basale ganglia reguleren

Sheetnotes 18/19

Hoorcollege 7

Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• Nieuw onderwerp: beweging berust op activiteit in spierweefsel. 
• Innervatie ontstaat door motor neuronen die meestal worden aangestuurd vanuit het ruggemerg. 
• Contractie betekent het korter worden van een spier. 

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

• Er worden geen onderwerpen besproken die niet worden behandeld in de literatuur.

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Er worden geen recente ontwikkelingen besproken.

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

• Er worden geen opmerkingen over het tentamen gedaan.

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

• Beweging berust op ... van spieren? Antwoord: samentrekking

Hoorcollegeaantekeningen 15/16

Voetballen en gitaar spelen

De hamstring zorgt er dus dat het achterbeen zich naar achteren buigt. Vanuit het brein komt de beslissing dat je je spier wil bewegen. Intrisic neuron zorgt ervoor dat er bij de samentrekking van één spier, de tegenovergestelde spier nog minder samentrekt. Voor stabiliteit trekken beide tegengestelde spieren samen, zoals bijvoorbeeld bij het standbeen. Receptor voor de acetylcholine is de nicotine receptor. Alles begint bij signalen uit het brein bij vrijwillige beweging. Gitaar spelen is nog complexer. De linker en rechter hand moeten met elkaar communiceren en precies op het juiste moment samentrekken. Ook de vingers van de hand moeten onderling bewegen. Hoe krijg je dit voor elkaar? De aansturing gaat vanuit de primaire motor-cortex naar aansturing vanuit de supplementary motor area. Voor complexe motoriek komt er een extra hersengebied bij (supplementary cortex) om de motorcortex te reguleren en aan te sturen.

Reflexen

Reflexen. Een sensory neuron voelt direct pijn en stuurt een signaal naar het ruggenmerg. Die stuurt het signaal door naar een hoger deel in de ruggenmerg die de bovenbeenspieren aan kan sturen om je voet weg te trekken. Dit gaat dus niet via je brein. Maar er zijn reflexen die niet automatisch gaan op ruggenmerg niveau. Als je in een bange toestand bent schrik je harder, dus je hebt niet altijd dezelfde reactie. Deze reflex is dus niet volledig automatisch.

Door het patroon van spierspanning weet het brein in wat voor een houding en stand je lichaam staat: proprioceptie. In elke spier zitten receptoren die spierspoeltjes heten. In die spoeltjes zitten kanalen, maar die hebben alleen geen receptoren. Als een spier wordt uitgerekt gaan de kanalen open. Dan kan natrium erdoor en dat kan doorgestuurd worden naar het brein om beweging te monitoren. Een typische reflex is dat als je hand omlaag geslagen wordt, je je hand direct weer omhoog beweegt. Dit gaat via

Sheetnotes 18/19

Hoorcollege 10

Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• Extra uitleg over de maandcyclus. In de cyclus van de vrouw zijn veranderingen in het gedrag tijdens de periovulatoire periode of laat follucalaire dag (9-15). In deze fase is er meer waardering voor erotische videos, is er een sterkere voorkeur voor masculine mannen en lap dancers krijgen een grotere fooi. 
• De essentie van de cyclus is als volgt: 1e fase is de folliculaire fase. Hierbij is er sprake van een stijgende FSH (follikelstimulerendhormoon), estradiol. De tweede fase is de periovulatoire periode. Hierbij is er een piek in de FSH, estradiol en LH (luteiniserend hormoon, stimulerend voor de eisprong).  De laatste fase is de Laat luteale fase. Deze fase bevat een hoog progesteron gehalte en ook nog een hoog estradiol.  

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

• Er worden geen onderwerpen buiten de literatuur om besproken.

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken. 

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

• Studievraag 9 over de volgorde van de cyclus is een nuttige vraag voor het oefenen voor het tentamen.

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

• Er worden geen vragen behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen.

Hoorcollegeaantekeningen 15/16

Sekse en Hormonen

Vrouwen zetten in de eierstokken testosteron om in estradiol. Daarom meet je bij mannen meer testosteron. Sekshormonen zijn verdeeld over het hele brein en lichaam. Prenataal hebben ze hun sterkte effect. Bij ratten en muizen vindt dit na de geboorte plaats. Mensen zijn ook sensitief tijdens de puberteit. De baseline is dat je als vrouw begint. Iedereen begint als vrouw, mannen worden mannen door testosteron. Je gedrag wordt altijd bepaald door een interactie tussen nature en nurture. Je omgeving stimuleert de aanleg die hebt, of keert die juist om.

Organiserende effecten van sekse hormonen

Organiserende effecten zijn langlopende veranderingen. Activerende effecten zijn acute effecten. Testosteron zorgt dat je binnen een minuut sterkere spieren krijgt. Als je testosteronniveau van iemand op nul zet verdwijnt zijn of haar zin om te leven. Testosteron is dus een heel belangrijk hormoon. Sekse is biologische ordening, gender is welk geslacht je je voelt. Estradiol komt voort uit testosteron. Cortisol is een belangrijk stresshormoon voor mensen. Voor ratten en muizen is dat een ander hormoon. Je moet er altijd rekening mee houden dat de meeste kennis die we hebben van ratten en muizen komt.

Activerende effecten van sekse hormonen

Er zijn drie verschillende pathways voor effecten van een sekse hormoon.

Sheetnotes 18/19

Hoorcollege 12

Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• Over depressie wordt het volgende extra gezegd:
• Het verschil tussen unipolaire en bipolaire depressie is dat unipolair alleen depressieve kenmerken heeft en bipolair een samenwerking is tussen manie en depressie. 
• In de sheetnotes uit 2015 staat erg weinig over schizofrenie. Er wordt in de sheetnotes uit 2018 veel meer verteld over schizofrenie: 
• Positieve symptomen van schizofrenie: wanen en hallucinaties. 
• negatieve symptomen: onvermogen tot: doelmatig handelen, spreken, bewegen, uiten van emoties
• Ongeorganiseerde symptomen: Uitslingerende stroom van gedachten, incoherente onnavolgbare vloed van woorden, 'inappropiate effect' (ongepast reageren, dus bij blijde berichten verdrietig reageren en bij verdrietige berichten blij reageren). 
• Een overmatige werking van het dopamine D2 receptor kan leiden tot schizofrenie. Een blokkerende dopamine D2 receptor wordt gebruikt om positieve symptomen te reduceren. Deze blokkade gebeurt in het mesostriataal systeem dat bestaat uit de bassale ganglia of stratium, wat motorische bijwerkingen heeft.

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

• Er worden geen onderwerpen buiten de literatuur om besproken. 

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Er worden geen recente ontwikkelingen besproken.

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

• Er worden geen opmerkingen over het tentamen gedaan.

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

• Uitgaande van het BIS (linkerhersenhelft) en BAS (rechterhersenhelft) systeem, wat verwacht je bij depressie? Antwoord: de BIS is hypoactief en de BAS is hyperactief. De BAS is namelijk de benaderingscortex en mensen met een depressie zijn juist geneigd zich terug te trekken en inhiberend gedrag te vertonen. 

Hoorcollegeaantekeningen 15/16

Major depressive disorder (MDD)

Mensen die permanent depressief zijn, kunnen niet leven. Je hebt altijd stemmingswisselingen nodig. Genetica is gekoppeld aan de omgeving. Genetische predisposities worden vaak verkeerd begrepen. De omgeving is in controle. Het gen is afhankelijk van de omgeving of het tot uiting komt, en van hormonen. Bij major depression disorder (MDD) heb je geen blijdschap meer. In Amerika heb je veel mooddisorders. Dit komt door de individualistische sociale cultuur. In Afrikaanse volken is er veel geweld en de mensen zijn arm, maar er is wel veel sociale eenheid. Deze mensen hebben minder last van depressie. Vrouwen zoeken meer social support, ze zijn er gevoelig voor en de support helpt beter dan bij mannen. Depressieve mannen zijn dus moeilijker te behandelen.

Postnatale depressie van de moeder zorgt voor een probleem van de bonding tussen kind en moeder. De sensitiviteit voor posttraumatisch stresssyndroom is belangrijk. Hoe reageer je op een traumatische situaties. Sommige mensen zijn veel eerder getraumatiseerd.

Middelen tegen depressie

Met Transcranial Magnetic Stimulation

Sheetnotes 18/19

Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• Er wordt een toevoeging gedaan op de effecten van stress. Kortdurende stress heeft gunstige effecten op biologische systemen waaronder het immuunsysteem. Chronische stress heeft negatieve effecten op biologische systemen. Hieronder ook weer het immuunsysteem in relatie tot lymfocieten (witte bloedcellen) omdat die worden onderdrukt.
• Stress is verder nadelig voor slaap, stemming en obesitas.

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

• Er worden geen onderwerpen buiten de literatuur om besproken.

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Er worden geen recente ontwikkelingen besproken.

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

• Er worden geen opmerkingen over het tentamen gemaakt.

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

• Onderaan de slides staan 12 studievragen die je kunnen helpen bij het leren van de stof.

Hoorcollegeaantekeningen 15/16

Definities

Op dia 4 staat een film die zeker de moeite waard is om te kijken bij het bestuderen van de stof. Stress is heel erg fysiologisch. De definitie van stress: een onplezierige emotionele toestand die optreedt bij de waarneming van gevaar. Een stressor is een bron van stress. Een stressor leidt tot stress. Het kan gezond zijn omdat het je waarschuwt voor dreigingen. De stress zal minder worden als de dreiging weg is. Het is ongezond als je stress niet weg gaat, omdat je niets aan de stressor kan doen. Dan word je ziek. Het sympathische zenuwstelsel is belangrijk voor stress. Het filmpje op dia 7 laat zien hoe belangrijk het fight or flight systeem is. Stressreactie is enorm nuttig.

General adoption system

Het overzicht van dit systeem staat op dia 8. In de alarmfase van de stressrespons vindt het fight or flight proces plaats. Je hebt dan weinig weerstand omdat het belangrijk is dat je hele lichaam ingezet wordt voor fight or flight. Dan komt er een tweede fase. De weerstand tegen stress is extra hoog. Het afweersysteem zet ook alles in (je immuunsysteem) en gaat extra aan het werk. Als je bijvoorbeeld verwondingen hebt opgelopen tijdens het gevaar, moet je immuunsysteem extra hoog zijn om te behandelen. De derde fase is de uitputtingsfase. De fysiologische bronnen zijn uitgeput en de weerstand is erg laag.

Bronnen van stress

Individuen verschillen heel erg qua bronnen van stress. De een heeft wel ergens last van en de ander niet. Een posttraumatisch stress stoornis is een ernstige bron van stress. Dit kan al gevolgen hebben voor een foetus in de buik van een moeder die PTSS ervaart. Andere bronnen van stress zijn