Inleiding: waar gaat het artikel over?

In dit artikel wordt het initiatiefwetsvoorstel van Berndsen-Jansen, Recourt en Van Oosten besproken, waarin zij voorstellen om een beperktere huwelijksgemeenschap van goederen te introduceren dan die wij nu hebben. Kort gezegd komt deze beperkte gemeenschap van goederen erop neer dat enkel hetgeen echtgenoten gedurende het huwelijk opbouwen van rechtswege in de gemeenschap valt. De bezittingen en schulden die echtgenoten voor aangaan van het huwelijk hadden, alsmede erfenissen, schenkingen en giften aan één van hun gedaan, blijven buiten de huwelijksgemeenschap van goederen.

Welke gevolgen zal de nieuwe wetgeving hebben?

Met de huidige wetgeving wordt vaak een uitsluitingsclausule gebruikt, een bepaling waar in staat dat hetgeen krachtens erfrecht of schenking verkregen wordt, niet tot de huwelijksgemeenschap zal behoren. Onder de nieuwe wetgeving, waarin de uitsluiting van rechtswege geschiedt, zal gebruik gemaakt kunnen worden van een insluitingsclausule, waarin bepaalt is dat hetgeen krachtens erfrecht of schenking verkregen wordt, wél tot de huwelijksgemeenschap zal behoren.

Door de nieuwe wetgeving zullen binnen een huwelijk dus vier vermogens bestaan: het eigen vermogen van echtgenoot A, eigen vermogen van echtgenoot B, gemeenschapsvermogen, en voorhuwelijks vermogen. Eigenlijk kan het voorhuwelijks vermogen dat niet in het gemeenschapsvermogen betrokken is gerekend worden tot het eigen vermogen van beide echtgenoten.

Omdat echtgenoten over het algemeen niet of nauwelijks administratie bijhouden omtrent hun afzonderlijke en gemeenschappelijke vermogens, kan de verdeling van het vermogen bij een eventuele echtscheiding problematisch zijn. Daarom heeft de nieuwe wet tevens een bewijsbepaling; als beide echtgenoten niet kunnen aantonen dat een bepaald goed tot zijn eigen vermogen behoort, dan wordt het geacht tot de huwelijksgemeenschap te behoren.

Wat gebeurt er in het geval er een echtgenoot met een onderneming is?

De aanwezigheid van een onderneming bij één van de echtgenoten is een belangrijke reden voor het opstellen van huwelijkse voorwaarden. In geval van een eenmanszaak geldt, dat alle activa en passiva van de onderneming die ten tijde van het huwelijk al bestonden, buiten de huwelijksgemeenschap blijven. Hetzelfde geldt voor activa verworven tijdens het huwelijk die voor ten minste de helft zijn betaald met privévermogen van de echtgenoot. Is minder dan de helft privévermogen van de echtgenoot gebruikt, dan behoort het tot de huwelijksgemeenschap.

Voor passiva die gedurende het huwelijk ontstaan zijn, geldt dat ze slechts tot de huwelijksgemeenschap behoren indien de schulden betrekking hebben op activa die binnen de huwelijksgemeenschap vallen.

Indien een van de echtgenoten een BV heeft, geldt dat aandelen die al tot zijn vermogen behoorden op het moment van het huwelijk, tot zijn privévermogen blijven behoren, en dividend dat daarop uitgekeerd wordt zal ook tot zijn privévermogen gaan behoren.

In tegenspraak met het bovenstaande kent de nieuwe wetgeving ook nog een bepaling, die inhoudt dat een deel van de waarde en/of uitkeringen uit of van de onderneming die niet tot de huwelijksgemeenschap behoort, door de ondernemende echtgenoot aan de gemeenschap dient te worden vergoed. Dit omdat anders enkel de ondernemende echtgenoot zou profiteren van de onderneming, terwijl het standpunt van de initiatiefnemers is dat 'de strekking van de regeling is dat inkomen dat wordt verworven met de aanwending van de kennis, vaardigheden en arbeid van een echtgenoot, ten goede dient te komen aan de gemeenschap'.