Cognitieve voorspellers van lezen, rekenen en aandacht - Peterson et al - Artikel

Introductie

Onderzoek toont aan dat er comorbiditeit bestaat tussen leesstoornissen en ADHD, en tussen leesstoornissen en rekenstoornissen. Deze drie stoornissen en hun onderliggende cognitieve relaties zijn echter nog nooit samen onderzocht. Het theoretische model dat hierbij wordt gebruikt is het multipele cognitieve tekort model van neurologische stoornissen. Volgens dit model kan elke symptoom dimensie worden voorspelt door bepaalde onderliggende cognitieve factoren. Comorbiditeit ontstaat doordat sommige van die cognitieve factoren door de stoornissen gedeeld worden. Deze overlap is echter geen honderd procent, doordat elke dimensie zijn eigen unieke voorspellers heeft.

Leesstoornissen en ADHD

De wetenschap heeft uitgewezen dat er een significant genetisch verband bestaat tussen leesstoornissen en ADHD. Binnen het cognitieve domein lijken problemen met de verwerkingssnelheid de symptomen van leesstoornissen en ADHD te verklaren. Wanneer binnen het onderzoek verwerkingssnelheid werd meegenomen als controlevariabele, verviel de significante covariatie tussen leesstoornissen en ADHD. Het is dus met name verwerkingssnelheid die de correlatie tussen de twee stoornissen verklaard. Problemen met de verwerkingssnelheid hebben gedeeltelijk een genetische oorzaak. Men concludeert dat de comorbiditeit tussen leesproblemen en ADHD voornamelijk kan worden toegewezen aan genetische invloeden die leiden tot een trage verwerkingssnelheid.

Leesstoornissen en rekenstoornissen

Uit onderzoek blijkt dat er genetische invloeden zijn die bijdragen aan het ontstaan van beide stoornissen. Er zijn maar weinig studies die zich hebben gericht op gedeelde cognitieve tekorten die ten grondslag zouden kunnen liggen van beide stoornissen. De studies die zich daar wel op hebben gericht, laten zien dat het werkgeheugen een cognitieve factor is die bijdraagt aan de comorbiditeit van leesstoornissen en rekenstoornissen. Met betrekking tot verwerkingssnelheid zijn de resultaten minder eenduidig, en de resultaten kunnen variëren als gevolg van de constructen die in het onderzoek worden gebruikt en steekproefkenmerken.

Het huidige onderzoek

Er zijn tot op heden nog geen onderzoeken verricht naar mogelijke onderliggende cognitieve factoren die de comorbiditeit tussen rekenstoornissen en ADHD kunnen verklaren. Er zijn ook geen onderzoeken gedaan die kijken naar de cognitieve factoren die de comorbiditeit tussen leerstoornissen, rekenstoornissen en ADHD kunnen verklaren. Dat is waar dit onderzoek zich op richt. Men moet er wel rekening mee houden dat cognitieve constructen zich door de tijd heen kunnen ontwikkelen, en dat de comorbiditeit en associaties leeftijdafhankelijk zijn. Er werd eerst onderzocht of de comorbiditeit tussen de drie stoornissen veroorzaakt kon worden door een fenocopie. Vervolgens werd een multipele cognitief voorspellend model getoetst.

Resultaten

De eerste hypothese werd niet bevestigd, wat betekent dat leesproblemen en rekenproblemen niet ontstaan als gevolg van aandachtsproblemen. De resultaten bevestigden wel het multipele model waarin de gedeelde variantie tussen de stoornissen kon worden toegewezen aan een gedeelde onderliggende cognitieve voorspeller. Daarnaast had elke stoornis ook een eigen, unieke voorspeller die niet voorkwam bij de andere stoornissen. Met name verbaalconceptuele vaardigheden verklaarden de comorbiditeit tussen lezen en rekenen, terwijl verwerkingssnelheid de comorbiditeit tussen rekenen en ADHD verklaarde.

Discussie

Cognitieve factoren verklaarden een hoog percentage van de variantie tussen leesproblemen en rekenproblemen, maar minder voor de comorbiditeit met ADHD. Dit zou kunnen zijn veroorzaakt door methodologische problemen, of doordat men nog niet een goede neurologische theorie over ADHD, rekenproblemen en leesproblemen heeft ontwikkeld. Er wordt tegenwoordig ook vaak gekeken in hoeverre executieve functies de stoornissen kunnen verklaren. In dit onderzoek is echter geen bewijs gevonden dat executieve functies de comorbiditeit tussen de stoornissen zouden kunnen verklaren.