HC8 Diagnostiek van onderwijsleerproblemen
Implicaties voor het toepassen van de diagnostische cyclus
- Klachtanalyse: brede screening: alert zijn op signalen in intakegesprek (doorvragen!) en eventueel verkennende observatie.
- Probleemanalyse en verklaringsanalyse. Indien indicaties: nader onderzoek onderwijsleersituatie of kindfactoren (naast leren/cognitie).
- Indicatieanalyse. Indien nodig: verandering bewerkstelligen in onderwijsleersituatie of in kindfactoren (naast leren/cognitie).
De onderwijsleersituatie en het lerende kind
Onderwijsleersituatie
- Uitgangspunt: leren vindt plaats in voortdurende interactie met de omgeving
- Leergedrag
- Leertaakgerichtheid: wat moet er gebeuren? Hoe pak ik de taak aan?
- Taakgedrag: oriëntatie, doel vasthouden, controleren.
- Actief vs. Passief (leerstrategieën). Doet een leerling mee?
- Onderzoeken:
- Observatie in de klas
- Individuele observatie tijdens leren
- Gesprek met leerling
- Leerkrachtfactoren
- Overtuigingen (bijv. m.b.t. intelligentie)
- Gehanteerde attributies m.b.t. succes en falen
- Mate van zelfreflectie: mogelijkheid onderwijs bij te stellen
- Differentiëren van instructie is belangrijk. Het is bijna onmogelijk om iedereen op dezelfde manier te instrueren.
- Onderzoeken:
- Gesprek met leerkracht
- Vragenlijst ‘Pedagogische stijl’
Leerkracht-leerlingrelatie
- Affectieve kwaliteit van de relatie
- Rolverdeling (autonomie-bevorderend versus beperkend)
- Interactiepatronen
- Afhankelijk leerlinggedrag directief/sturend leerkrachtgedrag
- Aangeleerde hulpeloosheid leerkracht als redder
- Onderzoeken:
- Leerkracht-Leerling Relatie Vragenlijst
- Interactiewijzer
- Kijkwijzer voor interactie of ABC-schema bij observatie
Instructiegedrag leerkracht
- Goed klassenmanagement (structuur)
- Direct instructiemodel: voorkennis activeren > leerstof presenteren > begeleide oefening > zelfstandige verwerking > veelvuldige feedback.
- Zone van Naaste Ontwikkeling: instructiedifferentiatie
- Onderzoeken
- Gesprek met leerkracht
- Observatie tijdens instructie
- Handelingsplannen evalueren
- Leertaak
- Aansluiting methode en instructiebehoefte
- Geschiktheid van gehanteerde leerprincipes
- Leertaak die de leermethode overstijgt
- Onderzoeken
- Nagaan gebruikte lesmethode
- Gesprek met leerkracht
- Handelingsplannen evalueren
- Klasgenoten/groep
- Leerproblemen risicofactor voor lagere sociale acceptatie
- Invloed pesten
- Accepterende omgeving > leerling komt verder
- Onderzoeken
- Sociogram van de klas
- CompetentieBelevingsSchaal voor Kinderen
- Gesprek leerkracht/leerling
- Gezin
- Problemen ontlokken vaak specifieke houding naar kind en school.
- Bijstellen van verwachtingen (er kan bijv. discrepantie zijn in de verwachtingen thuis en op school).
- Herkenning problematiek, oude pijn
- Onderzoeken:
- Gesprek met ouders en leerling: hoe gaan ouders met leerproblemen kind om? Wat roepen de problemen bij de ouders op?
- School/beleid
- Zorgbeleid
- Mogelijkheden Remedial Teaching/Interne begeleiding > professionele didactische hulp
- Attitude t.o.v. afwijking van gemiddeld leerpatroon
- Onderzoeken:
- Gesprek met ouders
- Gesprek met leerkracht: navragen (on)mogelijkheden en visie
Het lerende kind
- Psychosociaal functioneren/gedrag en leerprestaties zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
- Affectieve ontwikkeling en cognitieve ontwikkeling interacteren.
Signalen leerproblemen
- Periodieke screening:
- Lage scores leerlingvolgsysteem
- Disharmonisch leerprofiel
- Algemeen:
- Kind heeft geen plezier in leren/school
- Onzekerheid/onmacht bij leerkracht
- Periodieke screening:
Casus Anton
Diagnostiek van dyslexie
Richtlijnen voor de diagnostiek bij dyslexie
- Stichting Dyslexie Nederland versie 2.0 (SDN)
- Protocol Dyslexie Diagnostiek en Behandeling (PDDB)
Richtlijn SDN
- Dyslexie is een specifieke leerstoornis die zich kenmerkt door een hardnekkig probleem in het aanleren van accuraat en vlot lezen en/of spellen op woordniveau, dat niet het gevolg is van omgevingsfactoren en/of een lichamelijke, neurologische of algemene verstandelijke beperking.
- Onderkennende diagnose
- Criterium van significante achterstand
- Cliënten die tot de zwakste 10% van hun leeftijdscohort behoren op een genormeerde lees- en/of spellingtest, hebben een significante achterstand.
- Criterium van persistente achterstand en didactische resistentie
- De achterstand is persistent indien deze is aangetoond gedurende een periode van drie opeenvolgende meetmomenten.
- Er is sprake van didactische resistentie indien tijdens deze aaneengesloten periode (minimaal 6 maanden) door de school gedurende minimaal twee perioden extra instructie c.q. interventies op zorgniveau 3 (zeer intensief arrangement: specifieke interventies ondersteund en/of uitgevoerd door de zorgspecialist in de school) zijn aangeboden (zie dia).
- Exclusiefactoren uitsluiten: factoren die uitgesloten moeten worden als verklaring van het probleem.
- Criterium van significante achterstand
- Verklarende diagnose
- Indicerende diagnose
Richtlijn PDDB
- Dyslexie is een specifieke lees- en spellingstoornis met een neurobiologische basis, die wordt veroorzaakt door cognitieve verwerkingsstoornissen op het raakvlak van fonologische en orthografische taalverwerking.
- Stappen:
- Is er sprake van ernstige lees- en spellingproblemen?
- Zijn er aanwijzingen voor dyslexie?
- Is er sprake van een dyslexietyperend cognitief profiel?
- Is er sprake van alternatieve verklaringen? Dus geen algemene leerstoornis of taalstoornis.
- Onderkennende diagnostiek
- Deze is gericht op classificatie: is er wel of geen sprake van dyslexie?
- Als je uitgaat van handelingsgerichte diagnostiek (HGD), dan is de onderkennende diagnostiek ook gericht op het beschrijven van de aard en de ernst van de lees- en/of spellingproblemen.
- Dus na de onderkennende diagnostiek heb je: kwantitatieve gegevens (testuitslagen), en kwalitatieve gegevens (beschrijving lees- en spellinggedrag).
- Deze is gericht op classificatie: is er wel of geen sprake van dyslexie?
Kwantitatief: instrumenten PO
- Technisch lezen: woordleestaken
- DMT
- EMT
- Klepel
- Spellingvaardigheid: PI-dictee
Kwalitatief: hoe doe je dat?
- Analyseren, kijken, luisteren, zonder het gedrag van het kind te beïnvloeden.
Foutenanalyses
- Zie richtlijnen voor foutenanalyses bij technisch lezen en spelling H10
- Vier hoofdcategorieën fouten:
- Basisfouten (bij klankzuivere woorden)
- Regelfouten (bij lees- en spellingregels)
- Keuzetekenfouten (bij verschillende mogelijkheden)
- Weetwoordfouten (leenwoorden: ‘knoviskeren’)
Procesonderzoek lezen en spellen
- Hoe verloopt het proces van lezen en spellen?
- Leesgedrag (spellend versus radend lezen)
- Spellingsgedrag en beheersing spellingsregels > geautomatiseerd?
- Nagaan beheersing deelvaardigheden > kan het kind het verschil tussen klanken horen?
- Leerbaarheid
Enkele punten uit hoofdstuk 10 en 14 (Tak)
Onderzoek naar leervorderingen
- Genormeerde toetsen vs. Criteriumtoetsen
- Didactische leeftijd (d.l.): de leeftijd die je hebt in aantal schoolmaanden (10 per jaar)
- Didactische leeftijdsequivalent (d.l.e.): de score die je haalt op een genormeerde toets
- Leerrendementsquotiënt (LRQ)
- Toepassing: inzicht in aantal onderwijsmaanden achterstand (per vaardigheid)
- Probleem:
- uitgaan van een lineair verlopend proces (is in werkelijkheid dus niet zo).
- Kleine scoreverschillen kunnen leiden tot aanzienlijke verschillen in dle.
LeerRendementsQuotiënt
- LRQ: verhouding leerervaring en leerresultaat. Toepassing:
- Inzicht hoeveel rendement het genoten onderwijs heeft gehad (per vaardigheid)
- Relatieve ernst van de achterstand
- Dyscalculie: LRQ < .67 (vergelijk: 2 jr achterstand)
Taaldiagnostiek
- Vaak doorverwijzen naar specialist in taal en taalontwikkeling (bijvoorbeeld in audiologisch centrum of spraaktaalambulatoria).
- Genoeg basale kennis hebben om het te kunnen signaleren.
Diagnostiek van dyscalculie
Dyscalculie:
- DSM-5 (APA, 2014, p. 118-121)→Neurologische ontwikkelingsstoornissen →315.1: Specifieke leerstoornis met beperkingen in het rekenen. Dyscalculie is een patroon van moeilijkheden door een problematische verwerking van cijfermatige informatie, met het leren van rekenkundige feiten en het accuraat of vlot uitvoeren van berekeningen. Als dyscalculie wordt gebruikt om dit specifieke patroon van rekenmoeilijkheden te specificeren, is het belangrijk om ook bijkomende problemen te specificeren, zoals problemen met cijfermatig redeneren of accuratesse in het verbaal redeneren. Deze stoornis kent drie varianten: licht, matig of ernstig.” (p. 120)
- Dyscalculie: de drie varianten (licht, matig, ernstig) > onzin.
Protocol ERWD: stopt bij zorgniveau 3
Dyscalculie: moeite met leren automatiseren en leren hoe rekensommen eruit zien (zoals verhaalsom).
Diagnostiek van dyscalculie en rekenproblemen
- Protocol Dyscalculie: Diagnostiek voor Gedragsdeskundigen
- Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen met het leren en vlot en/of accuraat oproepen en/of toepassen van reken-/wiskundekennis (feiten/afspraken).
Drie criteria voor dyscalculie
- Er is sprake van een significante rekenachterstand ten opzichte van leeftijd- en/of opleidingsgenoten, waar de persoon in het dagelijks leven door gehinderd wordt (criterium van ernst).
- Er is sprake van een significante rekenachterstand ten opzichte van datgene wat op basis van de individuele ontwikkeling van de persoon verwacht mag worden (criterium van achterstand).
- Er is sprake van een hardnekkig rekenprobleem, dat resistent is tegen gespecialiseerde hulp (criterium van didactische resistentie).
Diagnostiek van dyscalculie
- Tempo Test Automatiseren; Rekenprocesonderzoek (bijv. Cito-taken).
- Cognitieve capaciteiten meten (verklaringsanalyse); analyse leerlingvolgsysteemgegevens.
- Evaluatie handelingsplannen: effect geboden hulp (LRQ <.67).
Procesonderzoek (hoe leert een leerling)
- Observeren van open handelingen, verborgen handelingen en taakaanpak.
- Vragen naar de oplossingswijze
- Variëren van opgaven door rekentaken aan te bieden die qua oplossingswijze dichtbij net goed of net fout opgeloste opgaven liggen.
- Helpen door middel van het doorlopen van de ‘vijf niveaus van hulp’:
- Meer structuur aanbrengen
- Complexiteit verminderen (als het goed gaat, keer je weer terug naar de originele som).
- Verbale hulp geven
- Materiële hulp geven
- Modelleren (voordoen-samen doen-nadoen) van de oplossingsprocedure
Belangrijk: op zoek gaan naar Zone van Naaste Ontwikkeling. Als je daarbij aansluit heb je de grootste kans op succes.
Primaire verklaringen
- Planningvaardigheden
- Benoemsnelheid
- Verbaal en/of visueel-ruimtelijk geheugen
- Aandacht en concentratie
- Number sense (onder voorbehoud)
Testmiddelen planning
- De schaal Planning van de Cognitive Assessment System 2 (CAS2; Naglieri, Das, & Goldstein, 2014).
- De subtest ‘Tower’ van de NEuroPSYchologische test (NEPSY-II- NL; Korkman, Kirk, & Kemp, 2010).
- Aanvullend als screeningsinstrument: de NL-versie van de Behavior Rating Inventory of Executive Functions gedragsvragenlijst (BRIEF; Smidts & Huizinga, 2012): ‘Oudervragenlijst’ en ‘Leerkrachtvragenlijst’.
…
Secundaire verklaringen
- Werkhouding en motivatie
- Competentiebeleving
- (faal)angst
- Leesproblemen
- Sociaal-emotionele ontwikkeling
- Comorbide stoornissen
Testmiddelen…
Co-morbiditeit
- Rekenproblemen van kinderen kunnen samengaan met andere stoornissen of problemen
- Dyslexie of (ernstig) leesprobleem
- ADHD
- DCD
- ASS
- Dyslexie en dyscalculie
- Waarom hebben kinderen met dyslexie rekenproblemen?
- Rekenproblemen bij kinderen met dyslexie zijn gelinkt aan de dyslexie: vooral problemen met talige aspecten van rekenen.
Join with a free account for more service, or become a member for full access to exclusives and extra support of WorldSupporter >>
Diagnostiek - Universiteit Utrecht
- Introductiecollege - Universiteit Utrecht
- Intelligentieonderzoek - Universiteit Utrecht
- Neuropsychologische diagnostiek - Universiteit Utrecht
- Motorisch functioneren - Universiteit Utrecht
- Vroegkinderlijke diagnostiek - Universiteit Utrecht
- Psychodiagnostiek bij mensen met een verstandelijke beperking - Universiteit Utrecht
- Diagnostiek van psychosociale problemen - Universiteit Utrecht
- Diagnostiek van onderwijsleerproblemen - Universiteit Utrecht
- Gezinsdiagnostiek - Universiteit Utrecht
Contributions: posts
Spotlight: topics
Diagnostiek - Universiteit Utrecht
Aantekeningen van de hoorcolleges van het vak 'Diagnostiek' 2019-2020.
- Lees verder over Diagnostiek - Universiteit Utrecht
- 896 keer gelezen
Online access to all summaries, study notes en practice exams
- Check out: Register with JoHo WorldSupporter: starting page (EN)
- Check out: Aanmelden bij JoHo WorldSupporter - startpagina (NL)
How and why use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?
- For free use of many of the summaries and study aids provided or collected by your fellow students.
- For free use of many of the lecture and study group notes, exam questions and practice questions.
- For use of all exclusive summaries and study assistance for those who are member with JoHo WorldSupporter with online access
- For compiling your own materials and contributions with relevant study help
- For sharing and finding relevant and interesting summaries, documents, notes, blogs, tips, videos, discussions, activities, recipes, side jobs and more.
Using and finding summaries, notes and practice exams on JoHo WorldSupporter
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
- Use the summaries home pages for your study or field of study
- Use the check and search pages for summaries and study aids by field of study, subject or faculty
- Use and follow your (study) organization
- by using your own student organization as a starting point, and continuing to follow it, easily discover which study materials are relevant to you
- this option is only available through partner organizations
- Check or follow authors or other WorldSupporters
- Use the menu above each page to go to the main theme pages for summaries
- Theme pages can be found for international studies as well as Dutch studies
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
- Check out: Why and how to add a WorldSupporter contributions
- JoHo members: JoHo WorldSupporter members can share content directly and have access to all content: Join JoHo and become a JoHo member
- Non-members: When you are not a member you do not have full access, but if you want to share your own content with others you can fill out the contact form
Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance
Main summaries home pages:
- Business organization and economics - Communication and marketing -International relations and international organizations - IT, logistics and technology - Law and administration - Leisure, sports and tourism - Medicine and healthcare - Pedagogy and educational science - Psychology and behavioral sciences - Society, culture and arts - Statistics and research
- Summaries: the best textbooks summarized per field of study
- Summaries: the best scientific articles summarized per field of study
- Summaries: the best definitions, descriptions and lists of terms per field of study
- Exams: home page for exams, exam tips and study tips
Main study fields:
Business organization and economics, Communication & Marketing, Education & Pedagogic Sciences, International Relations and Politics, IT and Technology, Law & Administration, Medicine & Health Care, Nature & Environmental Sciences, Psychology and behavioral sciences, Science and academic Research, Society & Culture, Tourisme & Sports
Main study fields NL:
- Studies: Bedrijfskunde en economie, communicatie en marketing, geneeskunde en gezondheidszorg, internationale studies en betrekkingen, IT, Logistiek en technologie, maatschappij, cultuur en sociale studies, pedagogiek en onderwijskunde, rechten en bestuurskunde, statistiek, onderzoeksmethoden en SPSS
- Studie instellingen: Maatschappij: ISW in Utrecht - Pedagogiek: Groningen, Leiden , Utrecht - Psychologie: Amsterdam, Leiden, Nijmegen, Twente, Utrecht - Recht: Arresten en jurisprudentie, Groningen, Leiden
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
1526 |
Add new contribution