Onderneming en recht hoorcollege 8 Rechten UL B2 (2019-2020) - Organisatie

1. Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

• Intern toezicht
• De algemene vergadering
• De structuurregeling
• De aantastbaarheid van besluiten
• De algemene vergadering van de nv

Inleiding

Wat zijn de verhoudingen tussen de partijen die bij een rechtsvorm zijn betrokken, en hoe is de inrichting van deze rechtsvorm vormgegeven?

De NV en de BV hebben een bestuur en een algemene vergadering, waarvan de aandeelhouders lid zijn. De organisatie biedt de mogelijkheid dat deelnemerschap (aandeelhouderschap, lidmaatschap) en management van elkaar gescheiden worden.

Voor beursgenoteerde Nv's en Bv's is de Nederlandse Corporate Governance Code van belang. Hierin staan regels waar beursgenoteerde Nv's en Bv's zich aan zouden moeten houden. Het is dus soft law.

Voor het bestuur zijn de volgende bepalingen belangrijk: Nv: 2:129 lid 1, Bv: 2:239 lid 1, vereniging: 2:44 lid 1, stichting: 2:291 lid 1. De bestuurders van de vennootschap moeten zich naar het belang van de vennootschap en de daaraan verbonden onderneming richten. Wanneer het persoonlijke belang van de bestuurder botst met het belang van de vennootschap neemt deze bestuurder niet deel aan de besluitvorming. Dit geldt ook voor commissarissen in de rvc.

De Nederlandse corporate governance code bestaat uit principes en uit best practice bepalingen (BP). Het geeft onder andere aan dat het bestuur zich richt op de 'langetermijnwaardecreatie' en de continuïteit van de vennootschap. Hiertoe moet het bestuur de belangen van de stakeholders afwegen. 'stakeholders' is breder dan aandeelhouders: het is ook werknemers, leveranciers, etc. Dit is een invulling van de wetsbepalingen uit het BW aangaande bestuur. 

Intern toezicht

Aan de interne toezichthoudende functie worden verschillende invullingen gegeven: Deze functie kan onderdeel zijn van het bestuur, in de vorm van niet-uitvoerende bestuurders (NUB's). Wanneer deze functie losstaat van het bestuur, is deze vormgegeven in een raad van commissarissen of raad van toezicht. Deze tweede vorm komt in Nederland het meeste voor. NUB's moeten natuurlijke personen zijn, 'gewone' bestuurders blijkens de wet niet.

Het NUB-model heet een monistisch of one tier model. Het model waarin een rvc of rvt is, heet het dualistisch of two tier model. Het bestuur moet de rvc de benodigde gegevens verschaffen (art. 2:141/251).

Bij een vereniging of stichting is het intern toezicht niet wettelijk geregeld. Wel kunnen de statuten voorzien in een interne, toezichthoudende functie. Vaak is er een groot bestuur, met een apart dagelijks bestuur. De rest van de bestuursleden hebben dan een toezichthoudende functie.

De algemene vergadering

Art. 2:107 lid 1: De algemene vergadering heeft alle bevoegdheden die niet door de wet of de statuten aan andere organen toekomen. Deze bepaling op zichzelf genereert echter nog geen bevoegdheden, hiervoor moet gekeken worden naar de bevoegdheden die het bestuur van de vennootschap heeft. Binnen de rechtspersoon heeft het bestuur, volgens de jurisprudentie, de belangrijkste taak. De taak van het bestuur wordt dan ook ruim uitgelegd door de Hoge Raad. Het bestuur moet alle belangen afwegen, waaronder die van de aandeelhouders. Het bestuur moet wel verantwoording afleggen aan de algemene vergadering, maar hoeft de algemene vergadering niet in de besluitvorming te betrekken.

Het bestuur en de rvc zijn bevoegd tot het bijeenroepen van een algemene vergadering (art. 2:109/219). In principe worden besluiten genomen met een volstrekte meerderheid van stemmen (de helft plus 1). Tenzij anders is bepaald, is er geen quorum.

De structuurregeling

Wanneer aan de eisen voor deze regeling voldaan is, geldt er een speciaal regime voor de intern toezichthoudende functie. De eisen:  Er moet een geplaatst kapitaal van ten minste 16 miljoen zijn, een op grond van de Wor ingestelde ondernemingsraad en tenminste 100 werknemers in Nederland. Er moet dan een raad van commissarissen zijn (art. 2:158/268 lid 1), tenzij het monistische bestuursmodel van toepassing is. De raad van commissarissen benoemt dan de bestuurders van de vennootschap (2:162/272).

De aantastbaarheid van besluiten

Art. 2:14: Een besluit van een orgaan dat in strijd is met de wet of de statuten is in beginsel nietig. Wanneer is hiervan sprake?

• Als het besluit inhoudelijk of naar strekking in strijd is met de wet of de statuten. Bijvoorbeeld als er een aandelenuitgifte is die hoger is dan het in de statuten aangegeven maatschappelijk kapitaal.
• Als het besluit genomen wordt in strijd met de bevoegdheidsverdeling van de verschillende organen van de rechtspersoon. Bijvoorbeeld als het bestuur besluit tot aandelenuitgifte, terwijl alleen de algemene vergadering hiertoe bevoegd is.
• Strijd met fundamentele totstandkomingsvoorschriften. Dit kan zo zijn als er door de statuten een versterkte meerderheid vereist wordt voor een besluit. Ook kan er een quorum vereist zijn voor het nemen van een besluit. Ook art. 2:14 lid 2: soms kan een besluit alleen genomen worden op basis van voorafgaande medelingen of handeling van een ander orgaan. Hiervan kan sprake zijn bij bijvoorbeeld een voordrachtsrecht van een vergadering van prioriteitsaandeelhouders. De laatste categorie is dat 'er niet is voldaan aan fundamentele overlegvereisten'. Is het besluit te beschouwen als 'een vrucht van onderling overleg'?

De nietigheid werkt 'ab initio': vanaf het begin. De nietigheid was er al vanaf het begin van het besluit. Nietige besluiten kunnen wel bekrachtigd worden met terugwerkende kracht.

art. 2:15 geeft aan wanneer een besluit vernietigbaar is. Dit kan zo zijn bij strijd met wettelijke of statutaire bepalingen, of strijd met redelijkheid en billijkheid (art. 2:8). Het gaat hier dan vooral om procedurele kwesties, niet om fundamentele voorschriften. (Bij strijd hiermee is er immers sprake van nietigheid). Ook kan nog sprake zijn van strijd met een reglement (zowel inhoudelijk als procedureel).

Vernietigbaarheid moet van rechtswege ingeroepen worden via een vordering (2:15 lid 3). Dit kan gebeuren door iemand die een redelijk belang heeft bij de naleving van de niet-nagekomen verplichting, of door de rechtspersoon zelf.

Vernietiging werkt 'ex tunc': met terugwerkende kracht. Vernietigbare besluiten kunnen wel bevestigd worden; ook dit heeft terugwerkende kracht. 

De algemene vergadering van de nv

Besluiten die de identiteit of het karakter van de vennootschap veranderen, moeten door de algemene vergadering goedgekeurd worden. (art. 2:107a lid 1). Hiervan is in ieder geval sprake bij:

• Overdracht van (vrijwel) de gehele onderneming aan een derde.
• Het aangaan of verbreken van een duurzame samenwerking.
• Het nemen of afstoten van een deelneming in het kapitaal van een andere vennootschap ter waarde van ten minste een derde van het bedrag van de activa van de balans.

In de ABN-Amro-uitspraak van de Hoge Raad werd hieraan een restrictieve uitleg gegeven.

Ook is de algemene vergadering bevoegd tot het wijzigen van de statuten en het benoemen van (niet-uitvoerende) bestuurders.

2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Er worden geen onderwerpen besproken die niet worden behandeld in de literatuur.

3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.

4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gedaan met betrekking tot het tentamen.

5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen tentamenvragen behandeld.